پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس – شبهه): ای کاش آنقدر می‌دانستیم و فهم می‌نمودیم که خودمان می‌توانستیم به آن عمل نماییم. اما مسلم است که هر چه را که انتظار داریم خداوند متعال به ما نصیب گرداند، باید از خودش بخواهیم.

در عین حال، به چند شرط اصلی برای هر توبه‌ای می‌توان اشاره نمود که توبه نصوح نیز یک تصمیم قطعی و جدی، با فکر و قلب و اخلاص می‌باشد.

یک – "توبه" یعنی بازگشت از گناه به سوی خداوند متعال [اطاعت و عبادت از او]؛ بنابراین با "استغفار" که به معنای طلب بخشش و پوشش گناه و آثار دنیوی و اخروی‌اش می‌باشد متفاوت است.

فرض کنید که کسی می‌خواسته راهیِ شهری آباد شود و با بزرگ و بزرگان آن شهر دیدار و گفتگو نماید، ما جاذبیت‌های مسیر او را به بیراهه کشانده و به باتلاق یا لجن‌زاری فرو روفته و کثیف و احیاناً مجروح شده است. بدیهی است که اول باید از آن باتلاق یا لجن‌زار خارج شود، سپس خود را تمیز و پاک کند، و سپس جراحت‌ها را نیز درمان کند و یا پوشش دهد، سپس مسیر را تغییر داده و به سوی آن شهر آباد و مجلس آن بزرگ، حرکت نماید.

گناه، همان فرو رفتن در لجن‌زار است که به غیر از کثیفی، جراحت نیز می‌آورد. اما، آدمی خودش نمی‌تواند روحش را تمیز کند و یا این جراحات را درمان نموده و پوشش دهد؛ بلکه باید از خداوند متعال بخواهد که در حق او چنین لطفی بنماید. به این مرحله می‌گویند: «استغفار». سپس جهت حرکتش را به سمت مسیر درست تغییر دهد؛ به این مرحله هم می‌گویند: «توبه».

بنابراین، استغفار مقدم بر توبه است؛ باید ابتدا استغفار و سپس توبه نمود؛ چنان که فرمود:

«وَاسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُوا إِلَيْهِ إِنَّ رَبِّي رَحِيمٌ وَدُودٌ» (هود علیه السلام، 90)

ترجمه: از پروردگارتان آمرزش بطلبيد، سپس به سوى او بازگرديد؛ زيرا پروردگارم مهربان و بسيار دوستدار [توبه كنندگان] است.

دو  – شرط دیگر "توبه"، شناخت غفلت، خطا و گناه (معصیت) باشد؛ تا کسی نعیم و نعمت را نشناسد، نمی‌تواند شکر نعیم را بابت نعمتش به جا آورد، و تا کسی متوجه نشود، دقت نکند و خطا و گناه خودش را نشناسد، "توبه – بازگشت از گناه به سوی خدا"، برای او معنا، مفهوم و مصداقی نخواهد داشت و فقط لفظش باقی می‌ماند!

از این‌رو به حضرات آدم تا خاتم و معصومین صلوات الله علیهم و اجمعین و نیز تمامی مؤمنان، تعلیم و تذکر داده شد که متوجه غفلت، نقص، ضعف و گناه خود شوند و به آنها اقرار نمایند و از صمیم جان [نه فقط به لفظ]، "ظَلَمتُ نَفسی" بگویند. لذا شاهدیم که نه تنها حضرت آدم علیه السلام، و نه تنها حضرت یونس علیه السلام «لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحَانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ / الأنبیاء، 87» چنین گفتند، بلکه حضرت امیرالمؤمنین، امام علی علیه السلام نیز در دعای خود، با آن سوز و گداز و اشک و آه، می‌گوید: «لَاإِلٰهَ إِلّا أَنْتَ سُبْحَانَكَ وَبِحَمْدِكَ ، ظَلَمْتُ نَفْسِى / دعای کمیل».

بنابراین، از شرایط اصلی یک توبه‌ی مقبول این است که آدمی قبل از آخرت، خود را به محاسبه بکشد، ضعف‌ها و خطاها و گناهان خود را بشناسد، آنها را سبک نشمارد و اقرار کند کند که مقصر خودش بوده است؛ این یک مرتبه‌ی عالی در رشد و کمال است و خداوند متعال همین رشد را از ما می‌خواهد؛ لذا به چنین بنده‌‌ی تائبی، بشارت و وعده‌ی قطعی بخشش و پوشش و هدایت داده است:

«فَاسْتَجَبْنَا لَهُ وَنَجَّيْنَاهُ مِنَ الْغَمِّ وَكَذَلِكَ نُنْجِي الْمُؤْمِنِينَ» (الأنبیاء، 88)

ترجمه: پس ندايش را اجابت كرديم و از اندوه نجاتش داديم؛ و اين گونه مؤمنان را نجات مى‌دهيم.

سه  – شرط دیگر آنست که اگر چه لفظ، ذکر و بازگو نمودن، اقرار به گناه و اظهار ندامت به زبان، آثار و برکات خود را دارد، اما مشروط به این است که زبان، بازگوی سخن قلب باشد، نه صرفاً الفاظ کلامی. چنان که در روایات تصریح شده که شکر، استغفار و توبه، در قلب و همت و عمل است، هر چند که به زبان نیز گفته نشود.

یعنی اگر کسی از جانش و از صمیم قلبش از خداوند متعال مغفرت طلبید؛ یا از جانش شاکر نعماتش بود، یا با یک عزم راسخ راهش را به سوی خدا برگرداند (توبه)، حقیقت شکر، استغفار و توبه را دریافته است، هر چند که به زبان نیاورد. [نه این که نیاز نیست به زبان بیاورد].

چهار  – برخی با خواندن مطالب گوناگون یا احادیث بسیار ژرف راجع به شکر، استغفار و توبه، به خود می‌گویند: «پس ما هرگز نمی‌توانیم شاکر، مستغفر و تائب باشیم»؛ لذا کلاً ناامید شده و کنار می‌گذارند! اما شکر، استغفار و توبه نیز مانند کسب معارف و علوم و مانند ایمان و تقوا می‌ماند، یعنی مراتب گوناگون دارد. تا کسی وارد کلاس اول نشود و الفبا نیاموزد، ارتقا نیافته و هرگز ادیب و دانشمند نمی‌گردد.

از این‌رو، دستور به شکر، استغفار و توبه، همگانی است. هر کسی باید به حد خودش، متوجه باشد، غفلت نورزد، بابت نعماتی که می‌شناسد و نمی‌شناسد، شاکر باشد؛ و بابت غفلت‌ها و گناهانی که می‌داند و به یادش مانده و یا نمی‌داند و یا از یاد برده، مستغفر و تائب باشد و برای این شکر، استغفار و توبه‌ی خودش، ارزش قائل شود.

مشارکت و هم افزایی‌   - پرسش و نشانی لینک پاسخ، جهت ارسال به دوستان در فضای مجازی

پرسش:

چه کنیم تا خداوند توفیق توبه نصوح را به ما عنایت فرماید؟

پاسخ (نشانی لینک):

 

http://www.x-shobhe.com/shobhe/10344.html

پیوستن و پیگیری در پیام‌رسان‌ها:

  

  

    

کلمات کلیدی:  پاسخ های کوتاه   استغفار