پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس – شبهه): هرگز از مؤمن خواسته نشده که مثل انسان متکبر باشد، بلکه از کافر، مشرک و مستکبر خواسته شده که مثل انسان مؤمن باشد.

واژه‌ی "تکبر" در این بحث، یک "مشترک لفظی" است، یعنی به هر دو حالت "تکبر" گفته می‌شود، اما به هیچ وجهی "مشترک معنوی" نیستند، یعنی به لحاظ هدف و قصد، چرایی، چگونگی و مصداق مثل هم نیستند. فرض کنید که یکی گردنکشی می‌کند، دیگری به گردنکشی تن نمی‌دهد و تسلیم نمی‌شود؛ آیا هر دو یکی است؟ در جنگ، هر دو طرف مخاصمه می‌جنگند و به نیروهای هر دو طرف "رزمنده = مشترک لفظی" می‌گویند، اما یکی در جبهه باطل و برای ظلم می‌جنگد و دیگری در جبهه‌ی حق، برای خدا و مقابله با ظلم و ظالم می‌جنگد؛ آیا هر دو یکی هستند؟!

●- ابتدا دقت شود که هیچ حالت، صفت و قوه‌ای که خدا به انسان داده، بد، شرّ و مذموم نیست؛ چنین نیست که خداوند علیم و حکیم، حالت، صفت یا گرایشی بدهد، بعد بفرماید: «مبادا استفاده کنی»، چرا که آن وقت مصداق فعل عبت و بیهوده ‌می‌شود! بلکه هر کدام می‌توانند درست و یا غلط ظهور یافته و استفاده شوند. البته دقت کنیم که "تکبر" صفت نیست، بلکه نوعی رفتار و نوعی موضع‌گیری می‌باشد.

●- از جمله این حالات، قوه‌ها و توان‌هایی که خداوند موهبت نموده، "تکبر" است؛که اگر بد بود که خدا به انسان نمی‌داد و بالتبع کسی هم نمی‌توانست تکبر کند و یا مستکبر (تکبر طلب) باشد؛ پس لابد خوب است و باید در وجود آدمی چنین قوه و امکنی باشد؛ اما این که او این توان و امکان را برای چه، چگونه و کجا تجلی داده و مصرف می‌کند، متفاوت است.

●- از مؤمنان خواسته شده که نه تنها یک دیگر را دوست بدارند، حامی یک دیگر باشند، همگی به "حَبلِ الله" معتصم شوند، برادر هم باشند و ...، بلکه فرموده از صفات مؤمن این است که مقابل سایر مؤمنان، حالت خاضعانه و حتی ذلیلانه دارد و مقابل کفار، عزیز و غیر قابل نفوذ است:

«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا مَنْ يَرْتَدَّ مِنْكُمْ عَنْ دِينِهِ فَسَوْفَ يَأْتِي اللَّهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَيُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْكَافِرِينَ يُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَلَا يَخَافُونَ لَوْمَةَ لَائِمٍ ذَلِكَ فَضْلُ اللَّهِ يُؤْتِيهِ مَنْ يَشَاءُ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ»

ترجمه: اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! هر كس از شما، از آيين خود بازگردد، (به خدا زيانى نمى‌رساند؛ خداوند جمعيّتى را مى‌آورد كه آنها را دوست دارد و آنان (نيز) او را دوست دارند، در برابر مؤمنان متواضع (ذلیل و افتاده)، و در برابر كافران سرسخت و نيرومندند؛ آنها در راه خدا جهاد مى‌كنند، و از سرزنش هيچ ملامتگرى هراسى ندارند اين، فضل خداست كه به هر كس بخواهد (و شايسته ببيند) مى‌دهد؛ و (فضل) خدا وسيع، و خداوند داناست.

حال اگر این دو حالت، توان و امکان "عزت و ذلت" در آدمی نباشد، چگونه می‌تواند مقابل یک گروه خاضع و ذلیل و مقابل گروهی دیگر محکم و عزیز باشد، و یا اگر امکان "خضوع و تکبر" نباشد، چگونه می‌تواند مقابل خداوند متعال خاضع و مقابل شیاطین جنّ و انس، متکبر باشد؟

●- "تکبر" خود بزرگ‌بینی است و اگر این خود بزرگ‌بینی در جایی که باید واقع نشود، نتیجه‌اش ذلت و خواری و تسلیم در برابر متکبران خواهد بود. اگر کافری تکبر کرد، مسلمان مقابل او تکبر می‌کند و می‌گوید: «من به واسطه‌ی ایمان به خدا و اسلام، بسیار بسیار از تو بزرگ‌تر، قوی‌تر و والا مقام‌تر هستم، لذا زیر بار تکبر تو نمی‌روم»، به این می‌گویند: «تکبر در مقابل متکبر».

●- فرض کنید که امروزه نظام ظالمانه سلطه، استکبار دارد، خود را آقا و مالک و ربّ (صاحب اختیار و تربیت کننده‌ی امور) جهان می‌خواند؛ حال در مقابله با این استکبار چه کنیم؟ خاضعانه و ذلیلانه تسلیم شویم، و یا بایستیم، زیر بار نرویم، مقابله کنیم و تکبرش را بشکنیم؟! این ایستادگی، مقابله و شکستن تکبرِ مستکبرِ ظالم، مستلزم برخورداری از نوعی "تکبر" متقابل است، یعنی مؤمن خود را بالاتر، والا مقام‌تر و ارزشمندتر از این می‌بیند که ذلیل و تسلیم مستکبران گردد.

●- فرض کنید که ثروتمندی، تکبر می‌کند و خود را به خاطر ثروتش بالاتر از همه می‌داند! حال مؤمن به خداوند متعال چه کند؟ در مقابل او به خاطر ثروتش ذلیل شود، یا تکبر و خودبزرگ‌بینی الهی داشته باشد و بگوید: «من والاتر از آن هستم که در مقابل تو به خاطر ثروتت، کُرنش کنم».

●●●- از این‌رو، نه فقط فرموده‌اند که مقابل متکبر، تکبر کنید [زیر بار نروید، عزیز باشید، سخت بگیرید و این بت را بشکنید]، بلکه فرمودنده‌اند: «تکبر مقابل متکبر، عبادت است».

چند حدیث و روایت:

پیامبر اکرم صلوات الله علیه و آله:

«إِذَا رَأَيْتُمُ الْمُتَوَاضِعِينَ فَتَوَاضَعُوا وَ إِذَا رَأَيْتُمُ الْمُتَكَبِّرِينَ فَتَكَبَّرُوا لَهُمْ» (الحکم الزاهره، ترجمه انصاری، ص578)

ترجمه: هر گاه متواضعان را دیدید، برای آنان تواضع کنید و هر گاه متکبران را دیدید، در قبال آنان متکبرانه رفتار نمایید.

«وَإِذَا رَأَيْتُمُ الْمُتَكَبِّرِينَ فَتَكَبَّرُوا عَلَيْهِمْ فَإِنَّ ذَلِكَ مَذَلَّةٌ و صغار» (جامع السعادات، ج1، ص399)

ترجمه: و هرگاه متكبران را ببينيد، بر آن‏ها تكبر كنيد كه اين باعث ذلت و كوچكى آن‏ها (شکستن بت تکبر آنها) می‌شود.

امیرالمؤمنین، حضرت امام علی علیه السلام:

«التَّكَبُرُ علي المتكبِّرِ هُوَ التّواضُعِ بِعَيْنِهِ» (نهج البلاغه، حكمت 410)

ترجمه: تكبر در برابر شخص متكبر عين تواضع است.

مشارکت و هم افزایی (ارسال به دوستان در فضای مجازی)

پرسش:

چرا پیامبر می‌فرماید: با متکبران با تکبر رفتار کنید؟ وقتی کسی ضعف و مشکل شخصیتی و رفتاری دارد، چه لزومی دارد ما هم مثل او باشیم؟

پاسخ (نشانی لینک):

http://www.x-shobhe.com/shobhe/10619.html

 

پیوستن و پیگیری در پیام‌رسان‌ها:

   

  

      

کلمات کلیدی:  پاسخ های کوتاه