پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس – شبهه):

هر حدیثی، ریشه در آیات قرآن مجید دارد، لذا به پرهیز از سخن بیهوده، فقط در احادیث تصریح نشده، بلکه خداوند سبحان در قرآن کریم چارچوب‌ها بسیار "ایجابی و سلبی = باید و نبایدی" برای "چگونه حرف زدن" بیان داشته است، مانند دقت و مراعات در راست گفتن، درست گفتن، روشن سخن گفتن، نرم و با لطافت حرف زدن، استدلال، حتی جدال احسن، منطقی سخن گفتن، وعده‌های عملی دادن، حتی چگونه قصه گفتن و ... که جهت "ایجابی" می‌باشند - و نیز دروغ نگفتن – نجوا [سخن پنهانی علیه اسلام و مسلمانان و برای گناه] ننمودن – پرهیز از دروغ، تهمت، شایعه، غیبت، سخن توطئه‌آمیز و برای ایجاد فتنه و ... که جهت "سلبی" سخن می‌باشد.

●- از جمله متذکر می‌شود که بسیاری از مردم، مشتری حرف بیهوده یا همان حرف مفت می‌باشند:

«وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْتَرِي لَهْوَ الْحَدِيثِ لِيُضِلَّ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَيَتَّخِذَهَا هُزُوًا أُولَئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ مُهِينٌ» (لقمان، 6)

ترجمه: و بعضى از مردم سخنان بيهوده را مى‌خرند [مشتری حرف مفت هستند] تا مردم را از روى نادانى، از راه خدا گمراه سازند و آيات الهى را به استهزا گيرند؛ براى آنان عذابى خواركننده است!

سخن بیهوده:

در همین آیه نیز روشن شده که مقصود از "سخن بیهوده"، حرف غیر علمی، برای گمراه کردن مردم می‌باشد.

"حداقل سخن بیهوده"، سخنی است که هیچ فایده‌ای از آن به شنونده نمی‌رسد، حال شنونده دیگران باشند و یا خود شخص؛ و حدّ بیشترش آن است که ضرری کم و زیاد را متوجه شنونده و یا شنوندگان نماید.

بنابراین، هر سخن باطلی، هر سخن نادرستی، هر سخن بی‌منطقی، هر سخن بی‌فایده و هر سخن مضرّی، از مصادیق "سخن بیهوده" می‌باشد؛ خواه شنونده دیگران باشند و یا خود شخص.

اثر گفتن و شنیدن:

تمامی راه‌های هدایت‌ها به وسیلۀ "کلام" تبیین و ابلاغ می‌گردد، چنان که قرآن کریم، "کلام الله" است؛ و تمامی دعوت‌ها، راه‌کارها و نقشۀ‌های باطل نیز به وسیله همین کلام [که گفته یا نوشته می‌شود] تزیین و القا می‌شود و از تفاوت‌ها و امتیازهای اصلی انسان نسبت به حیوان همین "کلام" می‌باشد. به قول مولوی: «حیوان از خوردن و آشامیدن فربه می‌شود، انسان از شنیدن»:

جانور فربه شود لیک از علف

آدمی فربه ز عزست و شرف

آدمی فربه شود از راه گوش

جانور فربه شود از حلق و نوش

●- اولین شنوندۀ هر کلامی، شخص گوینده می‌باشد که ابتدا آن کلام در ذهن و قلبش نقش می‌بندد و سپس به صدا و زبان، نازل شده و اظهار می‌گردد. لذا بسیار مهم است که انسان در دلش و با خودش چه می‌گوید؟

از آثار مهم "ذکر" همین است که آدمی دلش را متوجه خدا می‌کند و با زمزمۀ اسمای الهی و با تکرار دعاهایی چون صلوات، استغفار، حمد و شکر و ...، توجهش را بیشتر معطوف می‌دارد و ایمانش را تقویت و محکم می‌گرداند. یعنی رابطه و اثر "قلب و کلام"، دو طرفه می‌باشد.

●- بنابراین، بسیار مهم است که انسان با خودش چه می‌گوید، چرا که خودش نیز یک انسانِ مخاطب کلامش می‌باشد. بنابراین، اگر کسی [به قول شما]، شعر یا قطعه‌ای را زمزمه می‌کند، باید دقت داشته باشد که به خودش چه می‌گوید؟ مبادا سخن باطل یا حرف بیهوده‌ای بگوید، مبادا سخن مضرّی بگوید. انسان باید ابتدا برای خودش ارزش قائل شود، و کسی که خود را محترم نشمارد، دیگران را نیز محترم نخواهد شمرد.

مشارکت و هم‌افزایی- پرسش و نشانی لینک پاسخ، جهت ارسال به دوستان در فضای مجازی.

پرسش:

در احادیث به پرهیز از سخن بیهوده تأکید شده است؛ آیا مقصود فقط سخنی است که به دیگران گفته می‌شود و یا حتی زمزمۀ یک شعر با خود را نیز شامل می‌گردد؟

پاسخ (نشانی لینک):

http://www.x-shobhe.com/shortanswer/11038.html

 

کلمات کلیدی:  پاسخ های کوتاه