پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس - شبهه):

واژۀ «ممیّز»، معنایش را به همراه دارد، یعنی کسی که «تمیز» می‌دهد و تمیزدادن یعنی یعنی تشخیص دادن تفاوت‌ها و جداسازی.

مقصود از «تمیز» دادن، این نیست که بداند «این با آن متفاوت است»، مثلاً سیب با پرتقال فرق دارد، یا «بازی کردن» با «خوردن و خوابیدن» متفاوت است.

پس «تمیز دادن»، یک معنای کلی دارد، یعنی «بد و خوب» را تشخیص بدهد و از هم جدا کند ؛ مانند این که بفهمد: «دروغ‌گویی بد است و راستگویی خوب است».

«سنّ تکلیف»، یعنی سنّی که فرد از کودکی خارج می‌شود، هم جسمش وارد مراحل بلوغ (رسیدن) می‌گردد و هم روح و عقلش قابلیت شناخت، فهم و رشد را پیدا می‌کند، لذا در ابتدای همین سنّ، خداوند او را مخاطب خود می‌گرداند، خود را از درون و بیرون به او می‌شناساند و نقشۀ راه را به او می‌دهد و بایدها و نبایدهایش را به او ابلاغ می‌نماید.  

مصادیق «تمیز دادن» و تشخیص بد و خوب، در موضوعات گوناگون و در سنین کودکان متفاوت می‌باشد. شاید یک کودک سه ساله، تشخیص دهد نباید به بخاری و آتش و یا برق نزدیک شود، اما یک کودک پنج ساله، نداند و تشخیص ندهد.

در مباحث فقهی، واژۀ «ممیّز»، بیشتر در مقولۀ محرم و نامحرم به کار رفته است.

بی‌تردید، هر کودکی از سه چهار سالگی به بعد، فرق‌هایی بین جنس مؤنث و مذکر را تشخیص می‌دهد، چنان که می‌بیند پدر و مادرش، یا خواهر و برادرش، یا خاله با دایی‌اش، یا عمّه با عمویش و ... متفاوتند؛ اما مقصود از «ممیّز» این است که در او اثر شهوانی داشته باشد.

مقصود از «اثر شهوانی» نیز به حد و چگونگی تحریک شهوانی در افراد بالغ نمی‌باشد، بلکه همین‌قدر که اگر پسر است از دیدن دختران و زنان لذت می‌برد و اگر دختر است، از دیدن پسران و مردان لذت می‌برد، با خود می‌گوید: «چه زن زیبایی، چه اندامی» یا چه مرد زیبایی، چه هیکلی» و با این دید به آنها نگاه می‌نماید کافیست.

از این‌رو واجب است که دختران و زنان، موها و آن بخش از بدن را که لازم است از نامحرم بپوشانند، از پسران «ممیّز» نیز بپوشانند.

فتاوا

امام خامنه‌ای:

احتیاط واجب آن است که زن بدن و موی خود را از پسری که بالغ نشده است ولی خوب و بد را می فهمد و به حدی رسیده که نظر شهوانی دارد، بپوشاند، سن تمییز، به تبع اختلاف اشخاص در استعداد و درک و هوش، مختلف است.

آیت الله العظمی سیستانی

«ممیّز» در هر یک از موضوعات احکام، فردی است که نسبت به آن موضوع، درک و فهم و توانایی تشخیص داشته باشد و محقَّق شدن این معنا در موضوعات و موارد مختلف، متفاوت است؛ مثلاً ممیّز در مورد «نماز»، فردی است که نماز را درک می‌کند و می‌داند نماز، نوعی عبادت و ارتباط با خدای متعال است و با گفتار و حرکات مشابه آن فرق دارد؛ ممیّز در موضوع «خرید و فروش»، فردی است که بفهمد این کار معامله است و موجب ردّ و بدل شدن دو مال در مقابل یکدیگر می‌شود؛ پس ممکن است فردی در یکی از موضوعات ممیّز باشد و در موضوع دیگر ممیّز نباشد.

*- چنانچه پسر ممیز باشد و احتمال می‌رود که بر اثر نگاه کردن به زن شهوتش بر انگیخته شود به احتیاط واجب باید در برابر او حجاب را رعایت کند.

آیة الله صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):

مراد فهمیدن حسن و قبح نفس عمل است؛ مثلاً بداند دروغ گفتن بد است و به حسب بچه‌ها تفاوت می‌کند یعنی ممکن است بچه‌ای در پنج سالگی به تمیز برسد بچه‌ای در هفت سالگی هم ممیز نباشد و درباره حجاب از نامحرم احتیاط واجب آن است که از پسری هم که بالغ نشده ولی خوب و بد را می‌فهمد و از نگاه کردن تحریک و تهییج شهوت او عادتاً ممکن باشد بدن و موی خود را بپوشاند.

 

 

کلمات کلیدی:  پاسخ های کوتاه   روابط جنسی