ایکس – شبهه: شعار داده است. از هیچ کس نباید ترسید. چه کسی که کتاب زیاد می خواند، چه کسی که کم می‌خواند، یا یک کتاب مقدس را می‌خواند یا اصلاً سواد ندارد و یا کتاب نمی‌خواند. بلکه ترس باید از کم خردی، کم شعوری، بی‌بصیرتی، بی‌تقوایی و جهالت باشد.

چه بسا کسانی بسیار کتاب بخوانند و کتاب‌های بسیاری بخواند، اما ذهنش به خواندن و تأمل و تعمق نکردن و بالتبع نفهمیدن عادت کرده باشد. چه بسا کسانی که کتب بسیاری می‌خوانند، اما همه یا اغلب هجو هستند. چه بسا بسیاری کتاب مقدس بخوانند، اما به تعبیر خداوند متعال (كَمَثَلِ الْحِمَارِ يَحْمِلُ أَسْفَارًا) باشند. یعنی چون نمی‌فهمد و عمل نمی‌کند، مانند الاغی است که کتاب حمل می‌کند.

هر چند آنان که اصرار به کنار گذاشتن کلام وحی و پیروی کلام نفس دارند نیز کتاب‌های خود را مقدس می‌دانند و با خواندن کتاب‌های گوناگون که دم از کفر و شرک زند، احساس شخصیت و رضایت می کنند و گمان می‌کنند که لابد دیگر خیلی روشنفکر شده‌اند که تا کنون یک کلام حرف حساب، عقلانی و منطبق با حق و حقایق عالم هستی نخوانده‌اند، اما در عین حال نوع کتاب، موضوع کتاب و میزان و تعداد کتاب‌ها ملاک نیست. نه موجب امنیت می‌شود و نه موجب ترس و وحشت. بلکه چنان چه بیان گردید، جهالت، دگمیت، تعصب کور، کم عقلی و بی‌بصیرتی، بندگی به غیر از خدا، چه هوای نفس درون باشد و چه طاغوت‌های بیرونی ... و پوچ خواندن عالم است که ایجاد نگرانی می‌نماید.

در ضمن هیچ انسان عاقل، مؤمن و مسلمانی فقط یک کتاب (قرآن) را نمی‌خواند.

کلمات کلیدی:  پاسخ های کوتاه