ایکس – شبهه: همان طور که خود اشاره نمودید، گاهی یک موضوع به شکل وسواس گونه خوره‌ی ذهن می‌گردد و این وسواس خود مانعی برای درک و پذیرش می‌گردد.

دقت کنید وقتی در مورد موضوعی، کسی یا چیزی [خدا یا غیر خدا] می‌پرسید «کیست یا چیست؟» چه پاسخی می‌شنوید؟ اگر من از شما بپرسم که شما کیستید یا چیستید؟ شما چه پاسخ خواهید داد؟ اگر بپرسیم یک درخت چیست یا کیست؟ پاسخ چگونه خواهد بود و...؟ 

اگر به تمامی پاسخ‌ها و تعاریف ارائه شده در مورد هر موجودی توجه کنیم، متوجه می‌شویم که هیچ کس نمی‌تواند در مورد «ذات» کسی یا چیزی (حتی خودش) تعریفی ارائه دهد، بلکه همه به نشانه‌ها (اسم‌ها – اسم یعنی نشانه) اشاره می‌کنند و این اسم‌ها و نشانه‌ها معرفت و شناختی را ارائه می‌دهند. مثلاً شما در بیان کیستی و چیستی خود می‌گویید: من علی هستم – آدم هستم - مرد هستم – ایرانی هستم – مسلمان هستم – لیسانس حسابداری هستم – 170 سانت قد دارم، 73 کیلو وزن دارم و ... – اینها همه اسم هستند. علی، آدم، مردم، ایرانی، مسلمان و ... همگی اسم‌ها یا همان نشانی‌هایی هستند که معرف شما می‌گردند، وگرنه ذات شما نه علی است، نه لیسانس و نه یک جرم 73 کیلویی. و ذات قابل شناخت نمی‌باشد. به ویژه ذات مقدس حق تعالی که هستی محض است. او نیز با اسم‌ها و نشانه‌هایش که البته در اصل الفاظ و واژه‌ها نیستند، بلکه تعین خارجی دارند و سپس الفاظ و مفاهیمی بیان کننده آنها هستند معرفی می‌شود و می‌گویید: او حی، إله، معبود، خالق، رب، رازق، مالک، علیم، حکیم، قادر و... می‌باشد. و البته همه این اسم‌ها و نشانه‌ها برای او که هستی محض است قابل اثبات و شناخت عقلی می‌باشد. لذا فرموده‌اند که در خصوص ذات خداوند سبحان فکر نکنید. چون به جایی نمی‌رسید و عقل کوچک نمی‌تواند بر ذات بزرگ غلبه علمی پیدا کند. و فرموده‌اند در اسم های خدا (نشانه های او ) تدبر، تفکر و تعقل نمایید. همان طور که اگر در مورد هر موجودی تفکر و تعقل کنیم، در خصوص اسم‌ها و نشانه‌هایش تدبر می‌کنیم و در نه مورد ذات او.

کلمات کلیدی:  پاسخ های کوتاه