پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس – شبهه):

●- الزامی نیست که حتماً بین آیات را جمع کنیم! فرض کنید که در فرازی از کتابی مربوط به زمین شناسی بیان شده باشد که «زمین به دور خورشید می‌چرخد»، و در فراز دیگری بیان شده باشد که «باران از آسمان به زمین می‌بارد»؛ سپس کسی بخواهد به خاطر اشتراک کلمه‌ی "زمین"، بین این فرازها را جمع کند.

●- در هر مطالعه و تحقیقی، به ویژه در قرآن مجید و احادیث، ضمن دقت کامل در کلمات و معانی آنها، باید به موضوع مورد بحث نیز توجه نمود و دانست که چه آیه یا حدیثی، درباره‌ی چه موضوعی و از کدام وجه آن می‌باشد؟

حال به سه آیه مطروحه در پرسش می‌پردازیم:

الف - يُرِيدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلَا يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْر ...  - خداوند، راحتى شما را مى‌خواهد، نه زحمت شما را! (البقره، 185)

این فراز، از وسط یک آیه اخذ شده و حتی به پس و پیش این فراز در همان آیه نیز توجه نشده است، و سپس در مقابل آیات دیگر قرار گرفته و پرسیده شده که «چگونه بین آنها جمع  کنیم؟!»

حوزه‌ی این بحث، "احکام" است و موضوعش ماه مبارک رمضان و احکام روزه و معافیت گروه‌هایی چون بیماران و یا مسافران، از وجوب روزه گرفتن در ماه مبارک رمضان می‌باشد؛ و سپس بیان شده که خداوند برای شما، راحتی در انجام احکام، به ویژه روزه‌ی ماه مبارک رمضان را می‌خواهد. متن و ترجمه‌ی آیه، چنین است:

«شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَى وَالْفُرْقَانِ فَمَنْ شَهِدَ مِنْكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ وَمَنْ كَانَ مَرِيضًا أَوْ عَلَى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ يُرِيدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلَا يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ وَلِتُكْمِلُوا الْعِدَّةَ وَلِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلَى مَا هَدَاكُمْ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ» (البقره، 185)

ترجمه: (روزه، در چند روز معدودِ) ماهِ رمضان است؛ ماهى كه قرآن، براى راهنمايى مردم، و نشانه هاى هدايت، و فرق ميان حق و باطل، در آن نازل شده است پس آن كس از شما كه در ماه رمضان در حضر باشد، روزه بدارد! و آن كس كه بيمار يا در سفر است، روزهاى ديگرى را به جاى آن، روزه بگيرد! خداوند، راحتى شما را مى‌خواهد، نه زحمت شما را! هدف اين است كه اين روزها را تكميل كنيد؛ و خدا را بر اينكه شما را هدايت كرده، بزرگ بشمريد؛ باشد كه شكرگزارى كنيد!

ب - «وَوَالِدٍ وَمَا وَلَدَ * لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ فِي كَبَدٍ - و سوگند به پدر و آنچه زاده است * به يقين ما انسان را در سختى آفريديم» (البلد، 3 و 4)

حوزه‌ی این آیه، بحث "خلفت" است، نه احکام! و چون خلقت و به دنیا آوردن انسان، از طریق "پدر و مادر" صورت می‌پذیرد، خداوند متعال در آیاتی به جایگاه، نقش و ارزش آنها تصریح نموده است؛ چنان که در چهار آیه، پس از امر به توحید و دوری از شرک، احترام و نیکی به آنان را متذکر شده است. در برخی آیات، به هر دو تصریح دارد، در برخی موکداً به نقش مادر توجه می‌دهد و در این آیه، والایی مقام پدر را با قسم خوردن به او متذکر می‌گردد [که البته در مقام تفسیر، اشاره به حضرات ابراهیم و اسماعیل علیهما السلام می‌باشد].

در هر حال پس از قسم، می‌فرماید که «انسان در سختی آفریده شده»، یعنی در سختی قرار دارد؛ و این سختی مربوط به آفرینش و حیات اوست، نه احکام مترتب بر او.

به دنیا آمدن برای جنین خیلی سخت است؛ گذر از دوران نوزادی و کودکی نیز سخت است؛ سفت شد و بزرگ شدن استخوان‌ها و قد کشیدن نیز آسان نیست و خیلی مراقبت می‌خواهد؛ و همین‌طور است تحولی که هنگام رسیدن به بلوغ، در جسم و روح ایجاد می‌شود و بالاخره گذران بزرگسالی و پیری و ...؛ آن هم در این دنیای فانی، هیچ کدام آسان و راحت نیست؛ چنان که هر لذتی، توأم با آلامی می‌باشد و کمترینش این است که پایدار نیست.

دنیا دار تلاش است و اساساً سعی و تلاش، کار آسانی نیست. تحصیل علم سخت است – کسب معاش سخت است – ازدواج و تشکیل زندگی مشترک سخت است – فرزند‌آوری و پرورش و تربیت او سخت است – حفظ و تکمیل شناخت و باورها سخت است – گذر از موانع، برداشتن سدها، مقابله با ظلم و حتی رعایت عدالت و ... همه سخت است.

ج - «يَا أَيُّهَا الْإِنْسَانُ إِنَّكَ كَادِحٌ إِلَى رَبِّكَ كَدْحًا فَمُلَاقِيهِ - اى انسان! تو با تلاشی سخت، بسوى پروردگارت مى‌روى و او را ملاقات خواهى كرد» (انشقاق، 6)

این آیه، نه مربوط به خلقت است و نه احکام، بلکه اشاره به "مسیر حرکت و مقصد" آن دارد. می‌فرماید: در این دنیا، در حرکت هستی و هر حرکتی نیز به مقصدی می‌رسد و تو این مسیر را با تلاشی سخت طی می‌کنی، ولی بدان که چه عاقل باشی و چه جاهل (بی‌خرد) – چه مؤمن باشی و چه کافر – چه متقی باشی و چه فاسق – چه عادل باشی و چه ظالم و ...؛ مقصد نهایی اوست و به سوی او می‌روی «إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ».

این آیه را باید با آیات بعدش تلاوت نمود که معلوم شود، رفتن به سوی او، یعنی معاد، حساب و کتاب، نتیجه مواضع اعتقادی و اعمال، و بالاخره کیفر و پاداش. لذا در ادامه می‌فرماید:

«فَأَمَّا مَنْ أُوتِيَ كِتَابَهُ بِيَمِينِهِ * فَسَوْفَ يُحَاسَبُ حِسَابًا يَسِيرًا * وَيَنْقَلِبُ إِلَى أَهْلِهِ مَسْرُورًا» (انشقاق، 7 تا 9)

ترجمه: پس كسى كه نامۀ اعمالش به دست راستش داده شود * بزودى (به سرعت) حساب آسانى براى او مى‌شود * و خوشحال به سوی اهلش بازمى گردد *

«وَأَمَّا مَنْ أُوتِيَ كِتَابَهُ وَرَاءَ ظَهْرِهِ * فَسَوْفَ يَدْعُو ثُبُورًا * وَيَصْلَى سَعِيرًا» (انشقاق، 10 تا 12)

ترجمه: و اما كسى كه نامۀ اعمالش را از پشت سرش دهند * بزودى فرياد مى زند واى بر من كه هلاك شدم (و آرزوی مرگ و نابودی می‌کند)* و در آتش افروخته وارد مى‌شود و مى‌سوزد *

جمع بندی:

پس، اگر بخواهیم حتماً بین این آیات را جمع کنیم، می‌گوییم: «موضوع هر سه آیه انسان است – در یک آیه به خلقتش اشاره شده – در آیه‌ای دیگر به راه و مقصدش تصریح شده – و در آیه‌ای دیگر، با موضوعیتی دیگر در حوزه‌ی احکام، می‌فرماید که خداوند حکیم در وضع و ابلاغ احکام، برای شما سختی و اذیت نخواسته است، بلکه آسانی و راحتی شما را در ادای تکالیف و اجرای احکام خواسته، تا بتوانید انجام دهید و رشد یابید. نماز مسافر شکسته است – روزه بر مسافر و بیمار حرام است – بیمار و معلول و ... از جنگ معاف است – حج بر غیر مستطیع واجب نیست ... و به هیچ کسی بیش از آن چه به او داده و آن چه در توان دارد، تکلیفی نشده است.

مشارکت و هم‌افزایی (پرسش و نشانی لینک پاسخ، جهت ارسال به دوستان در فضای مجازی)

پرسش:

چگونه می‌توان بین سه آیه‌ای که می‌فرماید:«خدا برای شما آسانی می‌خواهد» - «انسان در رنج آفریده شده» -«تو با تلاش و رنج بسوی پروردگات می‌روی» را جمع نمود؟!

پاسخ (نشانی لینک):

http://www.x-shobhe.com/shobhe/10658.html 

 

 پیوستن و پیگیری در پیام‌رسان‌ها:

   

  

      

کلمات کلیدی:  قرآن   آیات قرآن   سوره بقره   سوره انشقاق   سوره بلد