بِسْمِ ٱللَّٰهِ ٱلرَّحْمَٰنِ ٱلرَّحِیمِ 

الّلهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَعَجِّل فَرَجَهُم 

وَ صَلِّ عَلی فاطِمَةَ وَ اَبیها وَ بَعْلِها وَ بَنیها وَالسِّرِّ الْمُسْتَوْدَعِ فیها بِعَدَدِ ما اَحاطَ بِه عِلْمُکَ 

سلام بر امام زمان، حضرت مهدی علیه السلام و سلام بر شما!

ابتدا یکبار این سوره کوتاه و سه آیه‌ای را با هم بخوانیم و سپس به بیان برخی از نکات آن بپردازیم:

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

«وَالْعَصْرِ * إِنَّ الْإِنْسَانَ لَفِي خُسْرٍ * إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ»

- قسم به عصر * كه انسانها همه در زيانند * مگر كسانى كه ايمان آورده و اعمال صالح انجام داده‌اند، و يكديگر را به حق سفارش كرده و يكديگر را به شكيبايى و استقامت توصيه نموده‌اند!

●- «والعصر»، یعنی «قسم به زمان - دوران»؛ و در تفاسیر گفته‌اند که «قسم به عصارۀ زمان» می‌باشد؛ و عصارۀ زمان نیز یعنی: انسان کامل و امام در هر عصر و زمانی.

بی‌تردید، هر کسی از خود ارث و میراثی باقی می‌گذارد که یا مادی است و یا معنوی؛ پس "عصارۀ زمان و انسان کامل" در عصر ما، حضرت امام مهدی علیه السلام می‌باشند که وارث تمامی انبیا، رسولان و اصیاء بعدی می‌باشند.

●- «إِنَّ الْإِنْسَانَ لَفِي خُسْرٍ»، یعنی: «به درستی که همه انسان‌ها در خسران می‌باشند.»

«ضرر»، وقتی معنا و مصداق می‌یابد که آدمی به امید سود و منفعت، سرمایه‌گذاری [مادی -و یا-  معنوی] می‌کند، اما پس از مدتی، متوجه می‌شود که هیچ منفعتی به دست نیاورده و همان سرمایۀ اولیه برایش باقی مانده است!

«خسران»، اما خسران، یعنی: «از دست دادن اصل و فرع»، یعنی آدمی نه تنها از سودش ضرر کرده، بلکه اصل سرمایه را نیز از دست داده است.

برای انسان، چیزی به جز «مال و جان» وجود ندارد که آن را سرمایه‌گذار نماید؛ لذا وقتی این دو را از دست داد، به خسران افتاده است!

می‌فرماید: «به درستی که انسان در خسران است»؛ یعنی: «هم اکنون در خسران است»، چرا که بخشی از دارایی‌ها او که جنبۀ مالی دارند، فانی و زودگذر می‌باشند؛ یا انسان خودش پیش از فنای دارایی‌هایش می‌میرد، و مال نمی‌تواند او را نجات دهد و یا همان مال در دوران حیاتش از دست می‌رود.

اما بخش دیگر از دارایی‌های او، جان و عمر شریف اوست که آن نیز در این دنیا، فانی است.

حال، قسم می‌خورد به عصارۀ زمان، که «انسان در خسران است»، یعنی جان و مال را با هم می‌بازد.

«إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا»؛ اما همیشه یک استثناء نیز وجود دارد که در این آیه فرمود: «کسانی که ایمان می‌آورند».

دقت نماییم که سعادت ابدی «بهشت»، ابتدا جایگاه «انسان خوب» می‌باشد و سپس بابت اعمال صالحش جزا می‌دهند؛ و انسان خوب یعنی کسی که حقایق عالم هستی را شناخته و به آنها ایمان آورده است. بنابراین، بهشت جایگاه انسان‌های خوب است.

«وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ»، یعنی: پس از آن که در محشر کبری، انسان‌های خوب، از انسان‌های بد، جداسازی شدند، نوبت به بررسی اعمال می‌رسد.

برخی می‌پرسند: «آیا ثواب این کار بیشتر است یا آن کار؟!» و در این میان نیز فقط به دنبال کارهای زبانی (لفظی) می‌روند، چون از همه کار آسانتر است.

اما، ثواب یعنی چه؟! آیا بدین معناست که در آخرت، سیب و گلابی و قصر بیشتری بدهند؟! و حال که فرمود: «برای اهل بهشت، هر چه بخواهند هست».

بنابراین، به «صواب - کار خوب»، پاداش «اجر - ثواب» می‌دهند، آن هم پس از ایمان.

مقصود از «عمل صالح» نیز «بهترین اعمال» می‌باشد، نه فقط «عمل خوب».

«وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ»، نکته همین‌جاست! باید بدانیم که انسان، به تنهایی زندگی نمی‌کند؛ بلکه از زندگی اجتماعی برخوردار می‌باشد؛ و احکام اجتماعی در قرآن مجید و آموزه‌های اسلامی نیز به مراتب بیشتر از دستورالعمل‌های فردی می‌باشند.

هر اتفاقی که در جوامع بشریِ دور یا نزدیک اتفاق می‌افتد، بر انسان تأثیرات مستقیم و غیر مستقیم دارد. اگر جامعه از فرهنگی اصیل و غنی دور باشد - اگر جامعه فقیر باشد - اگر جامعه فاسد باشد - اگر جامعه دچار بحران شود - اگر جامعه در صلح فرو رود، اما نفهمد که این صلح نیست، بلکه تسلیم می‌باشد ... -  یا متقابلاً اگر جامعه اهل تفکر، تعقل و بصیرت باشد - اگر جامعه مؤمن و متقی باشد - اهل تلاش (سعی) و جهاد (تلاش دشمن ستیز) باشد - فقر بر زندگی جامعه سایه نیفکنده باشد - امکانات زندگی اجتماعی فراهم باشد و ...؛ همه و همه، در چگونگی حیات فرد فرد جامعه، اثر می‌گذارند.

خداوند سبحان در این سورۀ مبارکه می‌فرماید: ایمان شخصی درجه نخست است؛ پس از آن نوبت به «عمل صالح» می‌رسد، اما همین مقدار برای رسیدن به حیات طیبه در دنیا و فلاح و سعادت ابدی کافی نیست، بلکه انسان باید دیگران را «به حق و به صبر» توصیه نماید.

«تواصی» به معنای «سفارش [وصیت] نمودن است. می‌فرماید: «ای انسان! این که خودت مؤمن باشی و عمل صالح انجام دهی، کافی نیست و تو را نجات نمی‌دهد؛ بلکه باید بکوشی تا دیگران را نیز «به حق و به صبر» سفارش و دعوت نمایی!

این «تواصی»، گاه به زبان صورت می‌پذیرد و گاه به عمل، و البته تواصی با عمل، بهتر و بیشتر اثر می‌گذارد و ماندگارتر است.

امام خامنه‌ای:

حضرت امام خامنه‌ای در این مورد فرمودند:

«خب اگر این دو خصوصیّت (بصیرت و صبر و استقامت) وجود داشته باشد، دشمن غالب نمی‌شود.

یکی از راه‌هایی که این دو خصوصیّت را بتوان در جامعه حفظ کرد، عبارت است از «تواصی»، همان که در سوره‌ی والعصر هست: «وَ تَواصَوا بِالحَقِّ ‌وَ تَواصَوا بِالصَّبر»؛ مردم یکدیگر را تواصی کنند؛ این زنجیره‌ی تواصی و توصیه کردن به یکدیگر [برقرار باشد]؛ هم توصیه به حق کنند، راه حق را تأکید کنند، هم توصیه‌ی به صبر بکنند؛ این، همه را نگه می‌دارد.

اگر چنانچه تواصی به صبر و تواصی به حق و بصیرت در جامعه وجود داشته باشد، این جامعه به‌آسانی دستخوش تحرّکات دشمن نخواهد شد؛ امّا اگر چنانچه این جریان تواصی که زنجیره‌ی محافظت مؤمنان است، ‌قطع بشود قطعاً خسارت خواهد رسید: «اِنَّ ‌الاِنسانَ‌ لَفی‌ خُسر، اِلَّا الَّذینَ ءامَنوا وَ عَمِلُوا الصّالِحٰتِ‌‌ وَ تَواصَوا بِالحَقِّ ‌وَ تَواصَوا بِالصَّبر»؛ اگر این تواصی نباشد، خسارت تحقّق پیدا خواهد کرد. خب، دشمن همین عامل مهم را هدف قرار می‌دهد.» (21 اسفند 1399)

 

صَدَقَ اللَّهُ الْعَلِيُّ الْعَظِيم

الّلهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَعَجِّل فَرَجَهُم؛

وَ الحَمدُ لله ربِّ العالَمین؛

والسّلام علیکم و رحمة الله و برکاته.

 

 

کلمات کلیدی:  صوتی   سوره عصر