پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس – شبهه): 

یا بطور کلی نفهمیده‌اند که "قضا، قدر، قسمت و تقدیر" یعنی چه؟! یا می‌خواهند به شما القا کنند که بر شما و دیگران "جبر محض" حاکم است و هیچ گونه اختیاری ندارید، پس نه برای رشد، کمال و بهبود شرایط اقدامی کنید و نه در مقابل هر بلایی که سرتان می‌آورند، برخورد، ایستادگی و مبارزه کنید. بدیهی است که اگر جبر محض حاکم بود، کسی برای اثبات آن، چیزی نمی‌گفت، چون مخالفتی نبود!

اگر دقت کنید، تمامی زورمداران تاریخ، طرفدار "جبر محض" بودند، حال اگر در جامعۀ خداپرست و دیندار بودند، این "جبر" را به خدا نسبت می‌دادند و اگر در جامعۀ غیر موحد و بی‌دین بودند [یا خودشان کافر بودند]، می‌گفتند: «جبر طبیعت – جبر تاریخ و ...».

علت ادعای "جبرگرایی" آنان [که البته خودشان اعتقادی به آن نداشتند]، از یک سو تطهیر و توجیه ظلم‌ها و جنایات خودشان بود و از سویی دیگر ناامید کردن مردم از ایستادگی و مقابله در برابر خودشان و واداشتن آنها به تسلیم!

قدر

در هر حال، "قَدر" یعنی "اندازه"؛ و هر چیزی از جهات متفاوت، اندازه‌هایی دارد؛ چنان که فرمود: «إِنَّا كُلَّ شَيْءٍ خَلَقْنَاهُ بِقَدَرٍ - ماييم كه هر چيزى را به اندازه آفريده‏ايم / القمر، 49».

از اندازه‌های آب این است که در دمای 100 درجه به جوش می‌آید و بخار می‌شود و در برودت زیر صفر درجه منجد شده و یخ می‌بندد؛ پس این مقدرات (اندازه‌ها) همه جبری است، چون ما خلق نکردیم و به آن اندازه نداده‌ایم.

اما، یکی از همین مقدرات (اندازه‌ها)، قدرت اختیار، انتخاب و ارادۀ آدمی است؛ می‌تواند آب را روی حرارت قرار دهد تا  به نقطۀ جوش برسد و یا در برودت (فریز یا ...) قرار دهد تا منجمد شود.

●- آدمی متشکل از روحی است که می‌تواند تا والاترین مراحل وجود رشد و صعود نماید، همچنین بدن و هوای نفسی دارد که حیوانی است؛ و خودش در رویکرد به هر کدام اختیار و توان دارد.

سرنوشت

برخی از امور برای انسان جبری است، مانند به دنیا آمدنش، انسان بودنش، جنسیتش و ...؛ اما برخی از امور که بیشتر در حوزۀ "انتخاب‌هایش" می‌باشد، کاملاً اختیاری است و "سرنوشت" از مجموع امور جبری و اختیاری رقم می‌خورد؛ و در آخرت نیز از آنچه انسان به اختیار انتخاب نموده و بر اساس آن عمل نموده، سؤال می‌شود.

"کور" اگر مؤمن باشد، اجر مصیبت در دنیا را می‌برد، اما به او پاداشی جهت نگاه نکردن به نامحرم می‌دهند! از کسی نمی‌پرسند: «تو چرا در فلان تاریخ و فلان نقطه به دنیا آمدی؟»، اما از چگونی زندگی‌اش بر اساس انتخاب‌ها، اراده‌ها، رویکردها، مواضع و عملکردش می‌پرسند؛ چرا که همه اختیاری بوده است.

حکایت آموزنده

کفار صدر اسلام بسیار مترصد بودند که مقابل پیامبر اکرم صلوات الله علیه و آله ایستادگی کنند و حتی ایشان را مسخره کنند.

یکی مدعی شد من این کار را می‌کنم! دوستانش گفتند: «کسی تا به حال موفق نشده، تو می‌خواهی چه کنی؟!» گفت: یک حبّ خرما دست می‌گیرم و با عزّت و احترام به او می‌گویم: «شما که پیامبری و علم غیب داری و ...، بفرمایید که آیا این خرما روزی (قسمت) من هست یا نه؟» اگر گفت آری، آن را زیر پا می‌اندازم و اگر گفت نه، آن را می‌خورم»!

همه نزد ایشان رفتند و او سؤالش را مطرح کرد؛ ایشان فرمودند: «اگر آن را بخوری، آری  - و اگر نخوری، نه».

در این پاسخ کوتاه، نکته‌های فراوانی وجود دارد، از جمله آن که بسیاری از قسمت‌ها، روزی‌ها و مقدرات را خودت رقم می‌زنی.

●- بدیهی است که اگر جبر محض حاکم بود، دیگری نه پیامبری فرستاده می‌شد، نه کتابی نازل می‌گردید، نه برنامه‌ای از بایدها و نبایدها داده می‌شد ...، و بالتبع نه محشر، حساب و کتاب، و پاداش و عقابی در کار بود – و البته کسی هم راجع به "جبر و اختیار" فکر و بحث، یا موافقت و مخالفت نمی‌نمود!

 

●- اگر جبر محض حاکم بود، کسی مرتکب گناه نمی‌شد، مانند فرشتگان یا حیوانات – و کسی با اختیار، انتخاب و شوق به عمل صالح روی نمی‌آورد و امید به بهشت برایش مطرح نبود.

نکته: اگر در صفحه اصلی، بخش جستجو، کلمات "جبر و اختیار" یا "قضا و قدر" را درج نموده و کلیک نمایید، مباحث بسیاری جهت مطالعات بیشتر، در اختیارتان قرار می‌گیرد.

مشارکت و هم‌افزایی – پرسش و نشانی لینک پاسخ، جهت ارسال و انتشار توسط شما؛ متشکریم.

پرسش:

برخی می‌گویند: «قسمت و تقدیر انسان را با خود می‌برد و با تقدیر نمی‌توان جنگید»؛ آیا این طور است؟

پاسخ (نشانی لینک):

https://www.x-shobhe.com/shortanswer/11671.html

 

 

 

کلمات کلیدی:  پاسخ های کوتاه   انتخاب