ایکس – شبهه – پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات: اگر چه «بخشش گناهان» خود از شئون و مصادیق رحمت است، اما رحمت الهی مختص به بخشش گناهان نمی‌باشد، بلکه «واسعه» است، یعنی به همه چیز وسعت و احاطه دارد. از این رو حتی ملائک، انسان، حیوانات، گیاهان و جامدات نیز مشمول این رحمت واسعه هستند، چنان چه فرمود: «وَرَحْمَتِي وَسِعَتْ كُلَّ شَيْءٍ - و رحمتم همه چيز را فرا گرفته است/ الأعراف، 156».

خلقت و وجود بخشیدن، ربوبیّت و پرورش دادن، قیمومیّت و حفظ نمودن، رزاقیت و روزی دادن و ...، همه تجلی علم، حکمت، قدرت، اراده، مشیّت و نیز «رحمت» الهی است و بخشش گناهان نیز یکی از مصادیق رحمت الهی می‌باشد.

الف – همیشه و همه جا، بخشش برای کسی است که اولاً پشیمان شده و از مسیر و کار خطا و خلاف برگشته (توبه) و ثانیاً از رحمت الهی در بخشش نا امید نیست، و ثالثاً طلب بخشش دارد (استغفار)؛ نه این که نه باور داشته باشد، نه پشیمان شده باشد و نه طلب مغفرت نماید.

 لذا به پیامبرش صلوات الله علیه و آله فرمود که بندگان گناه‌کار خدا بگوید، هر چقدر هم که گناه کردید، از این رحمت بخشش ناامید نشوید، برگردید، خدا همه گناهان را یک جا می‌آمرزد:

«قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِن رَّحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ» (الزّمر، 53)

ترجمه: بگو: اى بندگان من كه (در ظلم و جنايت) به خويش (به واسطه گناه) از حد گذشتيد، از رحمت خدا نوميد مگرديد، بى‏ترديد خداوند همه گناهان را (به وسيله توبه هر چند شرك باشد، اما به شرط بازگشت) مى‏آمرزد، زيرا اوست آمرزنده و مهربان.

ب – اما، تطهیر و رشد، مثل گناه و ضلالت، یک جا نیست، بلکه مرحله به مرحله است. اگر انسان یک جا متوجه شود و برگردد، یک جا توبه کند، یک جا استغفار نماید و یک جا بنده‌ای خالص و مخلص و لایق لقاء الله و استقرار یافتن در «جنّت المأوا» گردد [مثل حرّ]، طبق وعده‌ی خداوند کریم، یک جا نیز بخشوده می‌شود و در آخرت نیز در مقام قرب جای می‌گیرد. بهشت فقط یک جایگاه است. جایگاه متقین و مقربین به او:

«إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي جَنَّاتٍ وَنَهَرٍ * فِي مَقْعَدِ صِدْقٍ عِندَ مَلِيكٍ مُّقْتَدِرٍ» (القمر، 54 و 55)

ترجمه: محققاً پارسايان در باغ‏ها و [كنار] نهرهايند * در جايگاه صدق، نزد پادشاهى با اقتدار.

ج – و اما نظام عالَم، نظام سلسله علل، اسباب، تأثیر و تأثر و حساب و کتاب علیمانه، حکیمانه و عادلانه می‌باشد، لذا هر حرکتی، هر لفظی، هر اتفاقی، هر جنبشی و نیز هر باور و حتی هر اراده و تصمیمی [اگر چه عملی و محقق نگردد] و ...، نقش و تأثیر خود را دارد و هیچ کدام از قلم نمی‌افتد و بی‌تأثیر نخواهد بود. لذا تمامی اعمال انسان و حتی آثار آنها تا قیامت، ثبت و لحاظ می‌گردد:

«إِنَّا نَحْنُ نُحْيِي الْمَوْتَى وَنَكْتُبُ مَا قَدَّمُوا وَآثَارَهُمْ وَكُلَّ شَيْءٍ أحْصَيْنَاهُ فِي إِمَامٍ مُبِينٍ» (یس، 12)

ترجمه: البته اين ماييم كه مرده‏ها را زنده مى‏كنيم و آنچه را از پيش فرستاده‏اند (از عمل‏هاى حال حيات) و آثار (در زمان حیات و پس از مرگ) آنها را مى‏نويسيم، و همه چيز را  در نسخه‏اى آشكار (لوح محفوظ – امام آشکار) به طور فراگير برشمرده‏ايم.

از این رو مراحل و اسباب بخشش نیز در هر مرحله، برای هر کس و در هر امری وجود دارد. چنان چه احتمال خطا، قصور، تقصیر و گناه وجود دارد.

در حدیث داریم: «سنگی به پای مؤمنی نمی‌خورد، مگر آن که کیفر گناهش باشد»، یعنی خداوند رحمان و رحیم، به واسطه یک درد، یک آخ، یک دغدغه و خلاصه یک عذاب کم یا زیاد، گناه و گناهانی را می‌بخشد، البته بر بنده‌ی مؤمنش.

بدیهی است که دنیا، دار ابتلاء به بلاهای گوناگون است و بالتبع این ابتلائات نه تنها بی‌تأثیر نیست، بلکه برای همگان نیز یک اثر را ندارد، لذا امیرالمؤمنین، امام علی علیه‌السلام در بیان تأثیرات گوناگون یک بلا در افراد مختلف می‌فرماید:

«انّ البلاءَ لِلّظالم أدبٌ، و للمؤمن إمتحانٌ، و للانبياءِ درجةٌ، و للأولياءِ كرامةُ» (طبرسی، تفسير مجمع البيان، ترجمه علی كرمی، ج 13)

ترجمه: همانا بلاها و گرفتاری‌ها برای ظالم تأديب است، و برای مؤمنان امتحان، و برای پيامبران درجه و برای اولياء كرامت و مقام است.

پس، مشکلات زندگی برای مؤمن سبب بخشش گناهان است، اگر گناهی باقی ماند، سکرات و سختی مرگ او را پاک می‌کند – اگر باز باقی ماند، حول و هراس قبر و سختی آن (که متأثر از اعتقادات و رفتار او در دنیاست) سبب پاکی می‌شود – اگر هنوز چیزی باقی مانده بود، افت و خیز حیات برزخی پاک کننده می‌شود – اگر نشد، کار به قیامت کشانده شده و شفاعت به دادش می‌رسد. «شفع» یعنی دو تایی – یعنی با هم شدن و علم امروز نیز تأثیر همجواری را به اثبات رسانده است – اگر گناهی بود که قابل شفاعت نبود (چنان که فرمود: شفاعت ما به کسی که نماز را سبک بشمارد نمی‌رسد)، کار به جهنم می‌رسد و وقتی در آنجا پاک شد، وارد بهشت می‌شود. که البته شامل کفار و مشرکین می‌گردد.

 

پس، یکی کردن همه مراحل نیز یعنی برچیدن نظام خلقت و پایان دادن به حیات و مراحل رشد.

کلمات کلیدی:  گوناگون   قیام   شفاعت