بِسْمِ ٱللَّٰهِ ٱلرَّحْمَٰنِ ٱلرَّحِيمِ

الّلهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَعَجِّل فَرَجَهُم

خداوند متعال به بنی اسرائیل فرمود: «وَقُولُوا لِلنَّاسِ حُسْنًا - و با مردم نیکو سخن بگویید/ البقره، 83» که البته خطاب به همگان است، اما در قرآن مجید، از بندگان مؤمنش خواست که نیکوترین سخنان را بگویند.

«وَقُلْ لِعِبَادِي يَقُولُوا الَّتِي هِيَ أَحْسَنُ إِنَّ الشَّيْطَانَ يَنْزَغُ بَيْنَهُمْ إِنَّ الشَّيْطَانَ كَانَ لِلْإِنْسَانِ عَدُوًّا مُبِينًا»  -  (الکهف، 66 تا 68)

به بندگانم بگو: «سخنى بگويند كه بهترين باشد! چرا كه (شيطان بوسيلۀ سخنان ناموزون)، ميانشان را بر هم مى‌زند (اختلاف، فتنه و دشمنی ایجاد می‌کند)، هميشه شيطان دشمن آشكارى براى انسان بوده است!

●- هدایت، رشد، آگاهی، بصیرت، علم، تذکر، نصیحت، بشارت و انذار، همه با "کلام" آغاز می‌شود؛ همانگونه که انحراف، فتنه، دشمنی، اخبار دروغ، خرافه، سیاه‌نمایی و القای ناامیدی نیز همه با "کلام" آغاز می‌شود؛ چنان که در گفتار گویندگان، یا نوشتار نویسندگان، یا اخبار و گزارشات، و یا آن چه در فضای مجازی منتشر می‌گردد -که همه هدفمند هستند- شاهدیم که همه با "کلام" انجام می‌پذیرند.

آدمی باید هم برای خودش و سخنش ارزش قائل باشد و هم برای مخاطبش؛ و بداند که در محضر حق تعالی قرار داد؛ هر کجا باشد، خدا با اوست و هر چه می‌گوید، حتی اگر به صورت "نجوا - آهسته" هم باشد،خداوند متعال شنوندۀ اوست؛ حال خواه سخنش احوالپرسی باشد، یا نصیحت باشد، یا سخنی علیمانه و حکیمانه باشد و یا حتی شوخی و ... .

«أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ مَا يَكُونُ مِنْ نَجْوَى ثَلَاثَةٍ إِلَّا هُوَ رَابِعُهُمْ وَلَا خَمْسَةٍ إِلَّا هُوَ سَادِسُهُمْ وَلَا أَدْنَى مِنْ ذَلِكَ وَلَا أَكْثَرَ إِلَّا هُوَ مَعَهُمْ أَيْنَ مَا كَانُوا ثُمَّ يُنَبِّئُهُمْ بِمَا عَمِلُوا يَوْمَ الْقِيَامَةِ إِنَّ اللَّهَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ» (المجادله، 7)

- آيا نمى دانى كه خداوند آنچه را در آسمانها و آنچه را در زمين است مى‌داند؛ هيچ گاه سه نفر با هم نجوا نمى‌كنند مگر اينكه خداوند چهارمين آنهاست، و هيچ گاه پنج نفر با هم نجوا نمى كنند مگر اينكه خداوند ششمين آنهاست، و نه تعدادى كمتر و نه بيشتر از آن مگر اينكه او همراه آنهاست هر جا كه باشند، سپس روز قيامت آنها را از اعمالشان آگاه مى سازد، چرا كه خداوند به هر چيزى داناست! 

بنابراین، مؤمن نه تنها نادانسته و بدون اطمینان نگوید، حرف مُفت (لَهوَ الحَدیث) نگوید، بلندگوی شایعه‌سازان و خرافه‌پردازان نشود، با سخنش ایجاد اختلاف، دشمنی و انحراف ننماید و خلاصه مجری فرامین شیاطین انس و جنّ نگردد؛ بلکه بهترین‌ها را بگوید تا سبب رشد و خیر گردد.

باید بدانیم و بسیار دقت داشته باشیم که در برابر هر کلمه‌ای مسئولیم، یعنی از ما می‌پرسند: «چرا این را گفتی، نوشتی، و یا منتشر کردی؟» و بعد به ما نشان داده و خبر می‌دهند «ثُمَّ يُنَبِّئُهُمْ» که نیّت، حقیقت و آثار آن کلمه تا قیامت چه بود؟! پس اگر سخنش لازم و مفید نبوده باشد که "لهو و لغو" محسوب می‌گردد و اگر به حال خود و دیگران مضر و خسران‌آور باشد که شیطنت محسوب می‌گردد و بد عقوباتی دارد؛ اما اگر نیکو و مفید باشد، اجرش با خداست و کسی نمی‌تواند حدّش را بیان نماید.

●- همیشه در گفتارها و حتی نوشتارهای که بیان همان گفتار جهت انتقال به دیگران می‌باشد، به ویژه امروزه که فضای مجازی، امکانی برای انتشار گستردۀ یک سخن می‌باشد، باید دقت نماییم که "سخن نیکو گفتن"، مرتبۀ نخست است و هر انسان عاقل، با ادب و با شخصیتی، می‌کوشد تا نیکو حرف بزند؛ اما خداوند متعال بندۀ مؤمنش انتظار بیشتری دارد و او را به کمالات برتری راهنمایی می‌نماید که آن "گفتار اَحسَن" می‌باشد؛ یعنی نه تنها گفتارش نیکو باشد، بلکه در هر موضع و موضوعی، "نیکوترین سخن" را بگوید.

*- پس، "اخلاق - موضع‌گیری" مؤمن در گفتار، اینگونه است که نه تنها از سخن بیهوده، پرهیز می‌کند «وَالَّذِينَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ - و آنها كه از لغو و بيهودگى روى گردانند / المؤمنون، 3»؛ و نه تنها نیکو سخن می‌گوید و سخن نیکو می‌گوید، بلکه همیشه سعی دارد تا "نیکوترین سخن" را بگوید.

چند حدیث:

رسول اکرم صلی‌الله علیه و آله:

«مَنْ كانَ يُؤْمِنُ بِاللّه ِ وَ الْيَوْمِ الآْخِرِ فَلْيَقُلْ خَيْرا اَوْ لِيَسْكُتْ‏»

- هرکس به خدا و روز قیامت ایمان دارد، باید سخن خیر بگوید یا سکوت نماید.

(نهج الفصاحه، ح 2915)

امیرالمؤمنین، امام علی علیه السلام:

‌*- «إیّاکَ وَ ما یَستَهجَنُ مِنَ الکَلامِ فَإنَّهُ یَحبِسُ عَلَیکَ اللِّئامَ وَ یُنَفِّرُ عَنک الکِرامَ»

- از به زبان آوردن سخنان زشت بر حذر باش. زیرا فرومایگان را گرد تو جمع می‌کند و گرانمایگان را از تو فراری می‌دهد  .

(تصنیف غررالحکم و دررالکلم، ص۲۱۴)

*- «الثَّنَاءُ بِأَکْثَرَ مِنَ الِاسْتِحْقَاقِ مَلَقٌ وَ التَّقْصِیرُ عَنِ الِاسْتِحْقَاقِ عِیٌّ أَوْ حَسَدٌ»

- تعریف بیش از استحقاق، چاپلوسى و کمتر از استحقاق، از ناتوانى در سخن و یا حسد است. (نهج البلاغه(صبحی صالح)‌، حکمت ۳۴۷)

مشارکت و هم‌افزایی - موضوع و نشانی پیوند متن، جهت ارسال و انتشار توسط شما؛ متشکریم.

موضوع:

اخلاق از قرآن مجید - 52 / مؤمن، در هر موضوع و موضعی و خطاب به هر کسی، نیکوترین سخنان را به زبان می‌آورد.

متن (نشانی پیوند):

https://www.x-shobhe.com/Kahf/11860.html

 

 

کلمات کلیدی:  اخلاق   سوره کهف