حقیقتاً که مؤمنان رستگار شدند * آنها كه در نمازشان خشوع (فروتنی) دارند * و آنها كه از بيهودگى روى گردانند *

***

هر جماعتی، هر گروهی و هر قشری، ویژگی‌‌هایی دارند که وجه تمایز آنها از جماعات و اقشار دیگر می‌گردد. مؤمنان نیز ویژگی‌هایی دارند که خداوند متعال در آیات گوناگونی آنها را توصیف نموده است، از جمله ده آیۀ اول سورۀ مبارکه "المؤمنون". ما باید این آیات را بخوانیم، از ویژگی‌های مؤمن مطلع گردیم، هر کدام را که در خود [کم و بیش] یافتیم، شاکر باشیم، توفیق کمالش را مسئلت نماییم و در تقویتش بکوشیم، و هر کدام را که ضعیف دیدیم، یا اصلاً در خود نیافتیم، نگران چگونگی ایمان خود باشیم و بحول و قوۀ الهی، در تقویت و یا ایجاد آن بکوشیم.

موضوع این جلسه، همان دو آیۀ نخست می‌باشد که به "خشوع در نماز" و نیز "پرهیز و دوری از بیهودگی (لغو)" تصریح دارد.

●- "نماز" ستون خیمه دین و شناسنامۀ مسلمان و اوج بندگی و در رأس عبادات است؛ اما نماز برخی، فقط از سر باز کردن یک تکلیف است – نماز برخی انجام یک عادت روزمره است – نماز برخی با بی‌توجه و با غفلت است – برخی دیگر بر خدا و دیگران منّت دارند که چهار رکعت نماز می‌خوانند!

اما، حقیقت آن است که "نماز"، حضور در محضر خداوند سبحان و گفتگوی با اوست. "نماز" معراج مؤمن است. و بدیهی است که انسان عاقل و با اخلاق، در محضر هر بزرگی با ادب، احترام و توجه لازم حاضر می‌شود؛ چه رسد به محضر ربوبی الله جلّ جلاله.

●- "عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ"، یعنی: پرهیز از بیهودگی. مؤمن نه تنها خودش کار بیهوده انجام نمی‌دهد، بلکه از کار بیهوده و هر مجموعه‌ای که به بیهودگی اختصاص دارد و افرادی که به کارهای بیهوده مشغولند، دوری می‌گزینند؛ و البته اگر بتواند، آنها را نیز از بیهودگی و بیهوده‌کاری، بازمی دارد.

اما، "بیهودگی" یعنی چه و مصادیقش کدام است؟!

تردیدی نیست که هر گونه گناه، عصیان، فسق و فسادی، چون جق نیست، بیهوده است، اما در اینجا سخن از "مؤمن" است که اساساً به دنبال گناه، عصیان و فساد نمی‌رود؛ پس، مصداق بیهودگی (لغو) برای او که از فضیلت "معرفت و ایمان" برخوردار شده، دوری از کارهای حلال و مباحی است که برای زندگی دنیوی او و بالتبع حیات و جایگاه اخروی او، هیچ فایده‌ای ندارد، بنابراین موجب اسراف عمر، وقت و قوایش می‌گردد.

گاهی تفریح، ورزش و گردش، دیدار خویشان و دوستان، نه تنها بیهوده نیست، بلکه لازم و واجب هم می‌شود؛ اما یک سخن، یک شنیدن یا خواندن، یک ارتباط کوتاه یا طولانی در فضای مجازی، حتی مطالعه یک کتاب و رُمان و ...، کاملاً مصداق لغو (بیهودگی) می‌باشند.

 

"اخلاق = مواضع" مؤمن این است که برای خود و عمر کوتاهش و نعمات الهی از جمله عقل، اراده و کرامتش ارزش قایل است و از بیهودگی پرهیز نموده و دوری می‌جوید.

کلمات کلیدی:  اخلاق   سوره مومنون