پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس – شبهه): در دو آیه به استعانت جستن از "صبر و نماز" تصریح و تأکید شده است و اتفاقاً پاسخ خوب و کاملی است برای کسانی که به بهانه‌ی توحید و « إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ »، هرگونه توسل و استعانت طلبی را نفی می‌کنند، اگر چه خداوند متعال طریق استعانت از خود را انجام چنین توسلاتی بیان نموده باشد!

« يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِينَ » (البقره، 153)

ترجمه: ای افرادی که ایمان آورده‌اید! از صبر (و استقامت) و نماز، کمک بگیرید! (زیرا) خداوند با صابران است.

« وَاسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ وَإِنَّهَا لَكَبِيرَةٌ إِلَّا عَلَى الْخَاشِعِينَ » (البقره، 45)

ترجمه: از صبر و نماز یاری جوئید؛ و این کار (به ویژه نماز و استعانت از آن - وَإِنَّهَا)، جز برای خاشعان، گران است.

الف – نه تنها در هیچ یک از دو آیه قید نشده که این استعانت فقط برای امور اخروی می‌باشد، بلکه عمومیت دارد که در هر کاری از صبر و نماز استعانت بجویید. مضافاً بر این که می‌دانیم دنیا و آخرت از هم جدا نیستند و دنیا مزرعه‌ی آخرت است و نیز می‌دانیم که اصلاح امور، منحصر به آخرت نیست، بلکه خداوند متعال وعده فرمود که دنیای مؤمنین را اصلاح می‌نماید و آنها در دنیا و آخرت ثابت قدم می‌دارد:

« يُثَبِّتُ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَفِي الْآخِرَةِ وَيُضِلُّ اللَّهُ الظَّالِمِينَ وَيَفْعَلُ اللَّهُ مَا يَشَاءُ » (ابراهیم علیه السلام، 27)

ترجمه: خدا كسانى را كه ايمان آورده‌اند، در زندگى دنيا و در آخرت با سخن استوار ثابت مى‌گرداند، و ستمگران را بى‌راه مى‌گذارد، و خدا هر چه بخواهد انجام مى‌دهد.

« مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَيَاةً طَيِّبَةً وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ » (النّحل، 97)

ترجمه: هر كس -از مرد يا زن- كار شايسته كند و مؤمن باشد، قطعاً او را با زندگى پاكيزه‌اى، حيات [حقيقى‌] بخشيم، و مسلماً به آنان بهتر از آنچه انجام مى‌دادند پاداش خواهيم داد.

استعانت از صبر و نماز:

می‌دانیم که آیات قرآن کریم [بیش از هر کلمه و متن دیگری]، ظاهری دارد و باطنی و طبق حدیث باطنش نیز باطنی دارد و آن نیز باطنی، تا هفتاد باطن (بی‌شمار).

بنابراین، هم می‌توان به ظاهر آیات و معانی آن توجه نمود و از آن بهره برد و هم هر کسی می‌تواند به قدر استطاعت به بواطن آیات کریم توجه نماید و بهره ببرد.

"صبر"، استقامت است و بی‌تردید این استقامت و پایداری است که سبب گذر از بندها، گرفتاری‌ها، مشکلات و مراحل نخست هر کاری تا رسیدن به موفقیت می‌گردد.

در هیچ فرهنگ، مکتب و دینی، به اندازه‌ی اسلام [قرآن مجید و احادیث]، بر جایگاه، اهمیت و نقش "صبر" تأکید نشده است، تا آنجا که امیرالمؤمنین، امام علی علیه السلام می‌فرمایند:

« الصَّبْرُ فِي الْأُمُورِ بِمَنْزِلَةِ الرَّأْسِ مِنَ الْجَسَدِ فَإِذَا فَارَقَ الرَّأْسُ الْجَسَدَ فَسَدَ الْجَسَدُ وَ إِذَا فَارَقَ الصَّبْرُ الْأُمُورَ فَسَدَتِ الْأُمُورُ » (كافى- ط-الاسلامیه - ج2، ص90)

   ترجمه: نقش صبر در كارها، همانند نقش سر در بدن است؛ همچنان كه اگر سر از بدن جدا شود، بدن از بين مى‌‌رود، صبر نيز هرگاه همراه كارها نباشد، كارها تباه مى‌گردند. (دقت شود که تصریح به هر کاری شده است).

آیت‌الله حائری شیرازی، در یک مثال گویا می‌فرمودند (مضمون): شما هر چند تا صفر بگذارید، رقمی نمی‌شود تا این که پشت آنها یک عددی مثل یک قرار گیرد. این "یک" مثل ایمان، نماز و جهاد است برای بقیه کارهای خوب – اما حالا در جمع جبری، مهم است که علامت پشت این عدد منفی است یا مثبت. پس صبر مثل همان علامت مثبت است که پشت عدد قرار می‌گیرد.

بنابر این، صبر و استقامت [در اشکال گوناگونش و از جمله پایداری در تداوم] در تمامی امور دنیوی – خواه مستقیم دینی باشند و یا غیر مستقیم – لازم است، چنان که فرمود: « الصَّبْرُ فِي الْأُمُورِ »؛ و اثر اصلی را در حل مشکلات و گشایش‌ها دارد؛ و البته هیچ امری در حیات دنیا وجود ندارد که در ایمان و حیات اخروی نقش تعیین کننده‌ای نداشته باشد.

"صلاة - نماز"، اما "صلاة – نماز"، در اصل "وصل" شدن است، مثل وصل شدن یک قطره آب است به آب اقیانوس [قطره‌ای که می‌تواند به سرعت بخار، جذب خاک یا لجن و متعفن شود].

اما چگونه "وصل" شدن به صراط حق، مسیر کمال و اقیانوس رحمانیت و رحیمیت خداوند متعال را، خودش باید تدوین و ابلاغ نماید. لذا بر نماز (صلاة)، صلوات (درود بر پیامبر و آل ایشان علیهم السلام)، صله ارحام (ارتباط و توجه به خویشان و دوستان) که همه از ریشه "وصل" می‌باشند، و اطاعت و تبعیت از تمامی بایدها و نبایدهای الهی، که همگی سبب وصل هستند، تأکید نموده است و فرموده که مؤمن به این ریسمان وصل و حلقه‌های آن تمسک می‌جوید و کافر، ظالم، منافق و مشرک آن را قطع می‌نماید و ملعون (دور از رحمت) می‌گردد:

مؤمن - « وَالَّذِينَ يَصِلُونَ مَا أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ يُوصَلَ وَيَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ وَيَخَافُونَ سُوءَ الْحِسَابِ » (الرّعد، 21)

ترجمه: و آنها که پیوندهایی را که خدا دستور به برقراری آن داده، برقرار میدارند؛ و از پروردگارشان می‌ترسند؛ و از بدی حساب (روز قیامت) بیم دارند.

ملعون (دور از رحمت) - « وَالَّذِينَ يَنْقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِنْ بَعْدِ مِيثَاقِهِ وَيَقْطَعُونَ مَا أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ يُوصَلَ وَيُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ أُولَئِكَ لَهُمُ اللَّعْنَةُ وَلَهُمْ سُوءُ الدَّارِ » (الرّعد، 25)

ترجمه: و كسانى كه پيمان خدا را پس از بستن آن مى‌شكنند و آنچه را خدا به پيوستن آن فرمان داده مى‌گسلند و در زمين فساد مى‌كنند، بر ايشان لعنت است و بد فرجامى آن سراى ايشان راست.

ظاهر آیه:

بنابراین، ظاهر آیه حجت است.

*- اگر مؤمن در تمامی امورش "صبر – استقامت – تداوم" داشته باشد، زود ناامید و مأیوس یا خسته نشود، سستی ننماید -زود ترک نکند و کنار نکشد ...؛ و البته شقوق صبر را نیز بداند که از جمله آنها صبر در اطاعت و صبر در پرهیز از گناه می‌باشد، به گشایش، فلاح و رستگاری دنیا و آخرت می‌رسد. پیامبر اکرم صلوات الله علیه و آله فرمودند:

« عَلَامَةُ الصَّابِرِ فِي ثَلَاثٍ أَوَّلُهَا أَنْ لَا يَكْسَلَ وَ الثَّانِيَةُ أَنْ لَا يَضْجَرَ وَ الثَّالِثَةُ أَنْ لَا يَشْكُوَ مِنْ رَبِّهِ تَعَالَى لِأَنَّهُ إِذَا كَسِلَ فَقَدْ ضَيَّعَ الْحَقَّ وَ إِذَا ضَجِرَ لَمْ يُؤَدِّ الشُّكْرَ وَ إِذَا شَكَا مِنْ رَبِّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَدْ عَصَاهُ» (علل الشرايع، ج2، ص498).

ترجمه: صبور سه نشانه دارد : اول آن كه سستى نمى كند ، دوم آن كه افسرده و دلتنگ نمى‌شود و سوم آن كه از پروردگار خود شِكوه نمى كند ؛ زيرا اگر سستى كند، حق را ضايع كرده، و اگر افسرده و دلتنگ باشد شكر نمى گذارد و اگر از پروردگارش شكوه كند او را معصيت كرده است‌.

*- نماز نیز زیباترین، باشکوه‌ترین، ژرف‌ترین و مؤثرترین شکل ارتباط با پروردگار عالم و اتصال به اقیانوس رحمانیت و رحیمیت اوست، برای مؤمن معراج است و او را از بدی و زشتی و ... دور می‌دارد و خودش جامع‌ترینِ دعاهاست. پس مؤمن هر گاه حاجتی دارد، مشکلی دارد، هدف و برنامه‌ای دارد، آن را با نماز، متصل می‌گرداند.

باطن (بواطن):

اما بیان شد که آیات قرآن کریم [و احادیث و حتی هر جمله‌ی حکیمانه‌ای]، معانی، مفاهیم و مصادیق باطنی نیز دارد. اقیانوس علم است و هر غواصی می‌تواند به حد میل و البته توان و استطاعت خود در آن غوص نموده و بهره‌مند گردد.

یکی از بواطن این که در کلام وحی فرمود: «خداوند با صابران است» و فرمود: «در آخرت نیز جایگاه‌شان خاص و در غرفه‌های جداگانه‌ایست».

از بواطن دیگر [که چگونگی استعانت از صبر و صلاة در مراحل بالاتر را می‌آموزد]، این که پیامبر اکرم صلوات الله علیه و آله، تمام سوره حمد را تلاوت نمودند و فرمود: «این سوره در حق من و علی نازل شده است / خطبه غدیر» - و امیرالمؤمنین علیه السلام نیز فرمودند: «صبر پیامبر است و نماز من هستم، لذا فرمود آن بزرگ (سنگین) است، مگر برای خاشعین / خطبه نورانیت».

پس، چه ظاهر آیه و باطن و باطن‌هایش، همه راهنمای چگونگی اتصال، پیگیری، مقاومت، دعا و استعانت به وسیله توسل به "صبر و نماز" و پیامبر اکرم و اهل بیت او صلوات الله علهیم اجمعین، می‌باشد.

 

مشارکت و هم‌افزایی (سؤال کوتاه و نشانی لینک پاسخ، جهت ارسال به دوستان در فضای مجازی)

در قرآن کریم فرموده که از "صبر و نماز" یاری بگیرید؟ اولاً آیا فقط مربوط به امور اخروی است و یا امور دنیوی را نیز شامل می‌گردد؟ ثانیاً چگونه باید استعانت جست؟!

http://www.x-shobhe.com/shobhe/8320.html

                                                         

 

 

                                                          

کلمات کلیدی:  قرآن   ذکر   صبر   نماز