پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس – شبهه): مگر می‌شود کسی دسترسی مستقیم و یا غیر مستقیم، با عالِم و علما نداشته باشد؟! در ضمن فقهای حایز شرایط مرجعیت که معرفی شده‌اند، بیش از 6 نفر می‌باشند.

اگر کسی علم فقه بداند، خودش مجتهد شده است و تقلید بر او حرام می‌شود و باید به اجتهاد خودش عمل نماید؛ و اگر کسی بخواهد ببیند که به لحاظ فقهی، چه کسی عالم‌تر و یا حتی "اعلم" می‌باشد، خودش باید فقیه و مجتهد باشد! آیا کسی که علم ریاضی یا فیزیک ندارد، می‌تواند بین دو یا چند نفر ریاضی و فیزیک‌دان تشخیص دهد که کدام‌ یک ریاضی‌دان‌تر، یا فیزیک‌دان‌ترند، و یا کدام یک در ریاضی یا فیزیک، نسبت به بقیه برترین هستند؟!

●- دقت بسیار به این نکته لازم است که اولاً "تقلید" فقط در احکام است، و در اصول دین، تقلید جایز نیست، بلکه باید تحقیق نمود. کسی نمی‌تواند بگوید که «من به تقلید از رسول خدا  صلوات الله علیه و آله، می‌گویم: خدا، معاد، نبوت، ولایت و امامت هست»؛ بلکه باید با تحقیق به این حقایق برسد؛ البته هر کسی به حد خودش.

●- نکته‌ی بعدی آن که "تقلید"، حتی در فروعات و احکام کلی و روشن، موضوعیتی ندارد. به عنوان مثال: کسی در این که نماز واجب است، نماز صبح دو رکعت و مغرب سه رکعت است، یا روزه ماه مبارک رمضان بر همگان واجب است، مگر آن که عذر شرعی داشته باشند (مثل: مسافر، بیمار و ...)، از هیچ مجتهدی تقلید نمی‌کند. اما نمی‌داند که چگونه وضو بسازد و چند بار جایز است که وضو بگیرد - اگر بین رکعت سه و چهار شک کرد چه کند - خمسش را چگونه محاسبه کند و به چه کسی بدهد - مصادیق یا احکام ربا چیست – احکام مضاربه، جعاله، رهن، اجاره و ... چیست؟ -  احکام عقد، طلاق و عده چیست؟ - آیا اکنون بر او واجب است به میدان جنگ برود، یا شاید وظیفه‌ای مهم‌تر دارد؟ و نیز در سایر "حقوق"، به فقیه (مرجع تقلید) مراجعه می‌کند.

●- تقلید از هر مجتهد و فقیهی جایز نیست، بلکه از "اعلم" واجب است؛ و "اعلم"، صفت تفضیلی و فرد است، یعنی فقط یک نفر می‌تواند بین علما، "اعلم" باشد.

پاسخ:

اما شناخت "اعلم" برای همگان ممکن نیست و یا بسیار دشوار می‌باشد؛ لذا در احکام بیان شده است که از دو راه می‌توان مجتهد حایز شرایط را شناخت:

1- اطمینان، چه از راه شهرت فراگیر میان مردم و چه از راه تجربه‌ی شخصی و چه از راه دیگر  .

2- شهادت دو نفر عادل از اهل خبره، هر چند موجب اطمینان نشود.

مقصود از شهادت دو نفر که قید شده «به شرطی که دو نفر دیگر، شهادت دیگری ندهند»، یعنی اولاَ فقط به یک نفر بسنده نشود، و ثانیاً به نظر اکثریت اهل خبره، توجه شود.

●- حال مردم چه کنند؟! در قدیم نزد دو مجتهد یا عالِم می‌رفتند و از آنها می‌پرسیدند؛ امروز نیز اگر کسی دو مجتهد یا اهل خبره را بشناسد و به قول آنها اعتماد کند، می‌تواند همین کار را بکند؛ اما آنگاه که عده‌ای از علما و فقهای اهل خبره‌ی شناخته شده و معتبر، در ارگان، یا سازمان و یا نهادی مثل "جامعه‌ی مدرسین" جمع می‌شوند و نام تعدادی از مراجع را اعلام می‌کنند که تقلید از هر کدام از آنها جایز است، دیگر از یک  سو حجت تمام است و از سویی دیگر، یعنی اجازه دارید از هر کدام از آنها که بخواهید تقلید نمایید [مگر این که به عللی، برای شما یقین حاصل شود که یکی از آنها نسبت به بقیه اعلم است].

●- نکته‌ی مهم در انتخاب مرجع تقلید، بین چند نفری که اعلام شده تقلید از آنان جایز می‌باشد، این است که انتخاب مبتنی بر مبانی نادرست نباشد. به عنوان مثال: اگر کسی بگوید: «من از این آقا تقلید می‌کنم، چون احکامش برای من راحت‌تر است، یا دسترسی بیشتری دارم و ...»، درست است، اما اگر کسی بگوید: «من از این آقا تقلید می‌کنم، چون هموطن و یا همشهری من است» درست نیست. البته نه این که تقلیدش باطل باشد، بلکه انتخابش بر مبانی درست نبوده است.

●- دقت شود که "مرجعیت"، یک رجحان علمی نیست، بلکه پذیرش یک مسئولیت اجرایی از سوی یک فقیه می‌باشد. آیا مراجعی چون: آیت الله اراکی یا آیت الله بهجت رحمة الله علیهما، تا پیش از آن که این مسئولیت را بپذیرند، فقیه و مجتهد نبوده‌اند؟! یا امثال مرحوم علامه طباطبایی، علامه جعفری، شهید بهشتی، شهید مطهری و ...، فقیه و مجتهد نبوده‌اند، یا ضرورتی برای پذیرش این مسئولیت اجرایی ندیده‌اند؟!

●- بنابراین، معرفی چند فقیه به عنوان مرجع تقلید، بدین معنا نیست که علم آنها مساوی می‌باشد، و علم هیچ دو نفری در این عالَم مساوی نیست. بلکه معرفی "فقیه حایز شرایط مرجعیت و جایز برای تقلید دیگران" می‌باشد.

مشارکت و هم‌افزایی (پرسش و نشانی لینک پاسخ، جهت ارسال به دوستان در فضای مجازی)

پرسش:

آیا افرادی چون من که فقه نمی‌دانیم تا اعلم را تشخیص دهیم، می‌توانیم از بین مراجع معرفی شده توسط جامعه مدرسین، یکی را به انتخاب خود برگزینیم؟

پاسخ (نشانی لینک):

http://www.x-shobhe.com/shobhe/10677.html

 

پیوستن و پیگیری در پیام‌رسان‌ها:

  

  

    

کلمات کلیدی:  حقوقی و احکام   علم