ایکس – شبهه / پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات: اجازه دهید پاسخ را با بیتی از حافظ آغاز نماییم: «بشوی اوراق اگر همدرس مایی       که علم عشق در دفتر نباشد».

می‌شود ده‌ها کتاب در موضوعات متفاوت را در فهرستی ایفاد نمود، اما کار درستی نیست، چرا که هر کسی پیش مطالعاتی و ذوقی دارد که اگر کتاب مورد مطالعه‌اش منطبق با آن نباشد، فایده‌ی زیادی از آن نمی‌برد، مضافاً بر این که توجه به روش مطالعه، خودش نقش اساسی در فهم متن دارد.

الف – دقت شود که هر چند مطالعه نه تنها لازم، بلکه واجب است، اما مطالعه به انسان «علم» می‌دهد، ولی باور، اعتقاد و دین نمی‌دهد و چه بسا اگر درست صورت نپذیرد، حتی نتیجه‌ی معکوس نیز باقی بگذارد.

ب – چه کتابی کامل‌تر، عمومی‌تر، جامع‌تر، علمی‌تر و زیباتر از «قرآن کریم»، که نه تنها وحی  است، بلکه تجلی خداوند متعال و حکمت او در کلام می‌باشد؟ کلام‌الله است.

از این کتاب، چندین جلد در خانه‌ی هر مسلمانی وجود دارد. اما برخی اصلاً نمی‌خوانند، برخی روخوانی بدون اندیشه و فهم می‌کنند، برخی رج می‌زنند و مرتب ختم می‌کنند، برخی هم از آن علیه خودش سوء استفاده می‌کنند ...؛ بالبتع دریافت و تأثیرها نیز نسبت به افراد و چگونگی مطالعه و باورشان متفاوت و چه بسا متضاد می‌گردد. چنان چه خداوند متعال خود در مورد اثر قرآن کریم می‌فرماید:

« وَنُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ مَا هُوَ شِفَاء وَرَحْمَةٌ لِّلْمُؤْمِنِينَ وَلاَ يَزِيدُ الظَّالِمِينَ إَلاَّ خَسَارًا » (الإسراء، 82)

ترجمه: و از قرآن آنچه را براى مؤمنان شفا و رحمت است نازل مى‏كنيم، ولى ستمگران را جز زيان نمى‏افزايد.

چه کتبی بهتر از نهج البلاغه، صحیفه سجادیه و کتبی که در شرح مطالب مندرج در آنهاو یا شرح آیات و احادیث در موضوعات متفاوت است. اما ...

ج – چنان چه بیان گردید، طریق کسب معرفت و شناخت که شامل هدف از مطالعه، منابع مطالعه، روش مطالعه و ...، همه در تأثیر مطالعه نقش‌آفرین است و چنین نیست که اگر کسی سی کتاب خواند، دیندارتر از کسی شود که ده کتاب خوانده یا اصلاً کتاب نخوانده است. دقت شود که «اسلام شناسی» با «مسلمانی» بسیار متفاوت است. لذا حضرت حجة بن الحسن، امام مهدی علیه‌السلام، در روش کسب معرفت و شناخت می‌فرمایند:

« طَلَبُ المَعارِفِ مِن غَیرِ طَریقِنا اَهل البیت مُساوِقَّ لِلأنکارنا و قَد اَقامَنیَ الله وَ اَنا الحُجّه بنُ الحسن »

ترجمه: جست و جوی معارف و شناخت از غیر طریق ما اهل بیت، به انکار ما سوق داده می‌شود (می‌انجامد) و همانا خداوند مرا برای هدایت بشر برپا داشته است و من حجة بن الحسن هستم. 

د – طریق اهل بیت علیهم‌السلام، همان توجه به «عقل و فطرت» است و سپس مطالعه آیات الهی در کتاب خلقت (عالم هستی) و نیز کتاب وحی (قرآن کریم) می‌باشد.

بدیهی است که انسان تا خود را نشناسد، خدا را هم نمی‌شناسد و تا اهل عصمت علیهم‌السلام را نشناسد، طریق آنان در هیچ امری و از جمله اهمّ آنها که کسب معرفت و شناخت است را نیز نخواهد شناخت.

ﻫ – سرتاسر قرآن کریم، ضمن بیان معارف، امر به تفکر و تعقل و بصیرت در هر امری است. فرمود: بالاترین عبادت تفکر در خلقت است – بالاترین عبادت تفکر است – دو ساعت تفکر از هفتاد سال عبادت برتر است – پرسیدند: بالاترین و بیشترین عبادت ابوذر غفاری چه بود؟ فرمودند: تفکر.

پس اگر کسی کتاب بخواند (حتی قرآن کریم) و فکر نکند، به هیچ دردی نمی‌خورد و فایده‌ای برای او ندارد و چه بسا زمینه‌ساز انحراف و خسران او گردد. (و نسبت به هر کتابی دیگری نیز چنین است).

*- طریق اهل بیت علیهم‌السلام، باور آن چیزی است که به عقل و علم دانسته شده است و سپس عمل به آن باور است. چنان چه حضرت علی علیه‌السلام فرمودند: هر کس به آن چه می‌داند عمل کند، عارف می‌شود.

ما مطالعات زیادی در باره توحید، معاد و ... نداریم، اما آیا به همان اندازه که شناخته‌ایم و علم کسب نموده‌ایم، ایمان آورده‌ایم و عمل می‌کنیم؟

*- طریق اهل بیت علیهم‌السلام، تقدم بخشیدن به شناختِ «اصول دین» به نسبت فروع دین است. واقعاً چه نتیجه‌ای دارد وقتی کسی که اساساً شناخت و اعتقادی به توحید ندارد، تحقیق کند چرا این حکم این گونه است و آن حکم آن گونه؟

می‌پرسیم: آیا شناخت و اعتقادی به توحید، نبوت و وحی دارید؟ می‌گویند: خیر، ولی شما بگویید چرا سهم الارث دختر از پسر کمتر است؟!

ﻫ – پس با توجه به مقدمات فوق، کتاب انتخاب کنید. ابتدا در اصول دین. به عنوان مثال: سری مباحث شهید آیت الله مطهری در «جهان بینی»، هنوز از اصولی‌ترین، مستدل‌ترین و بهترین کتب می‌باشد – کتاب «شناخت اسلام» از شهید آیت الله دکتر بهشتی، کتاب روان و کاملی می‌باشد – مجموعه مباحث حجت الاسلام و المسلمین قرائتی، برای عده‌ای دیگر که علاقه به شیوه‌ی بیان ایشان دارند می‌تواند مفید باشد ... – اگر به فلسفه علاقمند هستید، کتاب «آغاز فلسفه» از مرحوم آیت الله علامه طباطبایی مفید است و ... .

اما تفکر، تعقل و عمل به باورهاست که شناخت و ایمان را تقویت می‌بخشد.

 

کلمات کلیدی:  گوناگون