ایکس – شبهه / پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات: خداوند متعال در قرآن کریم فرمود که خودم این مودت و محبت و عشق و رحمت را بین همسران قرار دادم.

«وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُم مِّنْ أَنفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِّتَسْكُنُوا إِلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُم مَّوَدَّةً وَرَحْمَةً إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ»

ترجمه: و از نشانه‏هاى او اينكه از [نوع‏] خودتان همسرانى براى شما آفريد تا بدانها آرام گيريد، و ميانتان دوستى و رحمت نهاد. آرى، در اين [نعمت‏] براى مردمى كه مى‏انديشند قطعاً نشانه‏هايى است.

در اسلام، مقوله‌ی "محبت" که مودت و عشق نیز از مراتب آن است، بسیار زیبا، عمیق، ژرف و گسترده است؛ تا آنجا که مودت و محبت، دائر مدار همه چیز قرار گرفته است. از عبادت و بندگی حق تعالی گرفته تا اجر و مزد و نتیجه رسالت، تا مقامات کمالی و قرب انسان و حتی تا احکام و ...، همه و همه بر محور عشق و محبت است.

از امام صادق علیه السلام می‌پرسند: آیا "حب و بغض" نیز از دین و ایمان است؟ ایشان در پاسخ سؤال می‌کنند: «هَلِ الدّين الاّ الحُبّ؟ وَهَلِ الايمان الاّ الحُبّ وَالبُغض؟ - آیا دین چیزی غیر از "محبت" است؟ و آیا ایمان چیزی غیر از حبّ و بغض است؟»

نکته‌ها:

خدا – در دسته‌بندی انسان‌ها به توحید و متقابلاً کفر و شرک، "محبت" را محور قرار داده و می‌فرماید که همه را عاشق خودم آفریم، منتهی یک عده‌ای چیزهای دیگری را جای من می‌گذارند و عشق که باید به من داشته باشند را به آنها اختصاص می‌دهند، اما نقطه‌ی اوج محبت مؤمنین من هستم و همه چیز را در راستای من دوست دارند.

«وَمِنَ النَّاسِ مَن يَتَّخِذُ مِن دُونِ اللّهِ أَندَاداً يُحِبُّونَهُمْ كَحُبِّ اللّهِ وَالَّذِينَ آمَنُواْ أَشَدُّ حُبًّا لِّلّهِ وَلَوْ يَرَى الَّذِينَ ظَلَمُواْ إِذْ يَرَوْنَ الْعَذَابَ أَنَّ الْقُوَّةَ لِلّهِ جَمِيعاً وَأَنَّ اللّهَ شَدِيدُ الْعَذَابِ» (البقره، 165)

ترجمه: بعضى از مردم كسانى هستند كه بجاى خدا شريك‏ها ميگيرند و آنها را مانند خدا دوست می‌دارند و كسانى كه بخدا ايمان آورده‏اند نسبت باو محبت شديد دارند، و اگر ستمكاران در همين دنيا آن حالت خود را كه در قيامت هنگام ديدن عذاب دارند ببينند ميفهمند كه تمامى نيروها از خداست و خدا شديد العذاب است.

تبعیت: ده‌ها آیه در اثبات وجود خداوند سبحان آمده است، اما آنجا که می‌خواهد دستور حرکت دهد، نمی‌فرماید حال که خدا و معاد را شناختید بیایید، بلکه می‌فرماید هر که او را دوست دارد، از پیامبرش تبعیت کند و اجر این تبعیت را نیز همان محبت متقابل بیان می‌دارد:

«قُلْ إِن كُنتُمْ تُحِبُّونَ اللّهَ فَاتَّبِعُونِي يُحْبِبْكُمُ اللّهُ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَاللّهُ غَفُورٌ رَّحِيمٌ» (آل‌عمران، 31)

ترجمه: بگو: اگر خدا را دوست مى‏داريد پس پيروى از من كنيد تا خدا نيز شما را دوست بدارد و گناهانتان را ببخشايد، و خدا بسيار آمرزنده و مهربان است.

دنیا، احکام و جهاد: تمام سرشاخه‌های محبت انسان در دنیا را بر شمرد و می‌فرماید: اگر "محبت" شما به اینها بیشتر از خدا، رسول و جهاد است، پس منتظر خسران باشید. یعنی حتی در اطاعت از رسول اکرم صلوات الله علیه و آله، محبت به او شرط است و در جهاد نیز محبت به جهاد اصل است و نه خود جهاد.

«قُلْ إِن كَانَ آبَاؤُكُمْ وَأَبْنَآؤُكُمْ وَإِخْوَانُكُمْ وَأَزْوَاجُكُمْ وَعَشِيرَتُكُمْ وَأَمْوَالٌ اقْتَرَفْتُمُوهَا وَتِجَارَةٌ تَخْشَوْنَ كَسَادَهَا وَمَسَاكِنُ تَرْضَوْنَهَا أَحَبَّ إِلَيْكُم مِّنَ اللّهِ وَرَسُولِهِ وَجِهَادٍ فِي سَبِيلِهِ فَتَرَبَّصُواْ حَتَّى يَأْتِيَ اللّهُ بِأَمْرِهِ وَاللّهُ لاَ يَهْدِي الْقَوْمَ الْفَاسِقِينَ» (التّوبه، 24)

ترجمه: بگو: اگر پدرانتان و پسرانتان و برادرانتان و همسرانتان و خويشانتان (كه اصول مجتمع خويشى انسانند) و اموالى كه فراهم كرده‏ايد و تجارتى كه از كسادش بيم داريد و جاهاى مسكونيى كه به آنها دلخوشيد (كه اصول قوام مالى اجتماع است) از خدا و فرستاده او و جهاد در راه او به نزد شما محبوب‏ترند پس منتظر باشيد تا خداوند فرمان خود را (دستور عذاب شما را) صادر كند، و خدا گروه نافرمانان را هدايت نمى‏كند.

بشارت بزرگ:

همه انبیا "مبشر" هستند، به خاتم الانبیاء و المرسلین صلوات الله علیه و آله نیز فرمود: "تو را جز برای بشارت و انذار نفرستادم"، اما در آخرین دین می‌فرماید: آن بشارت بزرگ به مؤمنین و کسانی که عمل صالح انجام می‌دهد و آن بشاتی که اجر (نتیجه) رسالت است، همان "مودّت" به اهل بیت علیهم السلام است:

«ذَلِكَ الَّذِي يُبَشِّرُ اللَّهُ عِبَادَهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ قُل لَّا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى وَمَن يَقْتَرِفْ حَسَنَةً نَّزِدْ لَهُ فِيهَا حُسْنًا إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ شَكُورٌ» (الشّوری، 23)

ترجمه: اين است همان كه خدا بندگان خود را بدان بشارت مى‏دهد، بندگانى كه ايمان آورده اعمال صالح كردند. بگو من از شما در برابر رسالتم مزدى طلب نمى‏كنم به جز مودت نسبت به اقرباء، و كسى كه حسنه‏اى به جاى آورد، ما حسنى بر آن حسنه اضافه مى‏كنيم كه خدا آمرزگار و قدردان است

عشق و محبت به همسر، والدین و فرزندان:

عشق و محبت به پدر و مادر، همسر، فرزندان، برادران و خواهران و ...، همه در آیه‌ی فوق‌الذکر بیان شده است (آبَاؤُكُمْ وَأَبْنَآؤُكُمْ وَإِخْوَانُكُمْ وَأَزْوَاجُكُمْ وَعَشِيرَتُكُمْ)؛ هم چنین به محبت مال دنیا، تجارت و مسکن هم نیز تصریح شده است. اما نفرمود که دوست داشتن و خوش‌آمدن از آنها، یا حتی محبت و عشق به آنها اشکال دارد، بلکه فرمود: "اگر نزد شما محبوب‌تر از خدا و رسول هستند ..."؛ این همان معنا و تشریح « وَالَّذِينَ آمَنُواْ أَشَدُّ حُبًّا لِّلّهِ» است، یعنی مؤمن همه اینها را به امر خدا، در راه خدا و برای خدا دوست دارد و شدت عشق و محبتش به خدایی است که به سوی او بر می‌گردد.

عشق و غیرت:

عشق و غیرت، مثل لازم و ملزوم هستند، عاشق "غیور" است و "غیر" را نمی‌پذیرد و در عشق خود ذره‌ی شراکت دیگری را قبول ندارد و جایز نمی‌داند، «لا إله الا الله» یعنی همین.

خدا همه را عاشق خودش آفریده است، چنان که حتی کفار نیز عاشق کمال هستند، هر چند که در شناخت مصداق کمال خطا کنند. پس هیچ عشقی را به موازات یا در عرض عشق به خودش از معشوق نمی‌پذیرد. لذا فرمود شرک را نمی‌بخشم؛ اما نور و جریان محبت خود را جاری ساخته است در دوست داشتن آن چه یا آن که خدا دوستش دارد. اهل عصمت علیهم السلام را دوست دارد – محسنین را دوست دارد – پاکی و پاکان را دوست دارد – صدق و صداقت را دوست دارد – مبحت و عشق خدایی به یک دیگر را دوست دارد و ... . اینها همه تجلی عشق خداست.

پس عشق به همسر و فرزند و ...، اگر در راستای عشق به خدا شد، در واقع تجلی عشق او و عشق به اوست. تجلی حقیقتِ زیبای حیات است. و بالتبع عشق‌های دیگر، مجازی، مقطعی، تخیلی، ظنّی و فانی می‌باشد.

مرتبط:

*- از عشق بگویید. چرا پسر و دختر عاشق هم می‌شوند و چرا دنیای امروز همه عشق و عاشقی است؟ آیا در قرآن و اسلام نیز اشاره‌ای به عشق و محبت شده است؟ (28 مرداد 1391)

*-  آیا عاشقی حرام است؟ (15 بهمن 1391)

*- نقش «محبّت» در هواداری و تبعیت سیاسی (17 بهمن 1393)

*- چرا این قدر سفارش شده که به اهل البیت علیهم‌السلام عشق بورزیم؟ (18 مرداد 1393)

*-  گاه شاهد روابط عاطفی شدید میان دو نوجوان یا جوان همسن و سال و همجنس هستیم، در حدی که بسیار به هم وابسته و دلبسته هستند، و همیشه دوست دارند باهم باشند و بعضاً دیگران را مزاحم خود می‌بینند؛ چاره چیست؟ چون خودشان هم پس از مدتی به خاطر مشکلات روحی و فکری و انگشت‌نما شدن از این حالات خود اظهار ناراحتی می‌کنند. راه درمان و راه پیشگیری چیست؟   (9 شهریور 1393)

 

 

کلمات کلیدی:  گوناگون