پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس – شبهه): دعا کار بندگان است، استجابت که کار بندگان نیست. ما اختیار در دعا داریم، نه اختیار در استجابت.

طول زمان، یک مقوله است و استجابت دعا مقوله‌ای دیگر و حیطه‌ی اختیارات انسان [که بسی محدود است]، مقوله‌ای دیگر.

●- معنای طول مدت داشتن برای فعل بندگان، این نیست که اگر یک مدتی کم یا زیاد، از دعایی گذشت، حتماً مستجاب و محقق گردد؛ بلکه یعنی: انسان و تمامی موجودات غیر مجرد این عالم، محاط به "زمان و مکان" و قوانین و خواص حاکم بر آن می‌باشند، پس تحقق هر امری، طول زمان خود را می‌خواهد.

روح شما در یک لحظه پرواز می‌کند و (در نماز) تا معراج نیز می‌رود و بر می‌گردد، چنان که در خواب، به سرعت به مشهد می‌رود، اما اگر قرار باشد خواسته‌ی روح، به وسیله جسم محقق گردد، هم نماز دقایقی طول می‌کشد و بدن هرگز به معراج نمی‌رود، و هم به مشهد مقدس رفتن چند ساعت طول می‌کشد، چرا که بدن، محاط در زمان و مکان می‌باشد.

فرض کنید که اراده نموده‌اید در راه خدا، به مستمند و گرفتاری که می‌شناسید، کمکی نمایید؛ این اراده ظرف کمتر از ثانیه توسط شما اخذ می‌شود و اگر خالصانه باشد، به محض اراده تا عرش الهی رفته و ثبت می‌گردد؛ اما رفتن به سراغ آن مستمند، یافتن و یاری او، چه بسا ساعت‌ها به طول انجامد.

●- فرض کنید که کسی دعا می‌کند بیماری‌اش بهبود یابد، و یا در وضعیت معیشت او گشایشی حاصل گردد و ...؛ دعایش بدون زمان می‌رسد، اما اگر قرار باشد که مستجاب گردد، زمان خودش را می‌خواهد، چه کم و چه زیاد، چرا که تحققش در عالم ماده است.

●- در عین حال، هیچ دلیلی نیست که اولاً هر دعایی حتماً مستجاب باشد و ثانیاً اگر زمانش طولانی شد، بالاخره مستجاب گردد. حتی گاه دعای مستجاب نیز در طول زمان بلندی محقق می‌گردد، چنان که انبیاء، اولیاء و اوصیای الهی برای هدایت مردم، استقرار عدل و قسط و برچیده شدن ظلم از سرتاسر جهان و عالَم بشریت دعا نموده‌اند و دعای آنها نیز مستجاب است و حق تعالی نیز به صراحت وعده به استجابت این دعاها داده است، اما نه تنها هنوز کامل مستجاب نگردیده، بلکه تا ظهورحضرت و حتی مدت مدیدی پس از آن طول می‌کشد.

ممکن است مؤمنی، از سن تکلیف برای نایل شدنش به توفیق شهادت دعا کند، در سن 80 سالگی (مانند شهدای محراب) به شهادت رسد و یا اصلاً به حسب ظاهر کشته نشود، اما شهید باشد.

نکته: گاهی استجابت در طول زمان و گام به گام محقق می‌گردد و انسان چون فقط به صورت عاجل آن نتیجه‌ی نهایی را می‌خواهد، متوجه مسیر استجابت نمی‌گردد. فرض کنید کسی برای گشایش دعا کند، دعایش نیز مستجاب باشد، سپس کاری به او پیشنهاد کنند که به حسب ظاهر، زیاد هم مطلوب نباشد، اما او نمی‌داند که همین یعنی گام اول استجابت برای قرار گرفتن در مسیر و زمینه‌سازی استجابت.

●- طول زمان، فقط یکی از شرط‌های تحقق دعای مستجاب شده می‌باشد و تمام آن نیست که اگر مدتی طول کشید، پرسیده شود که «پس چه شد»؟

هم دعا چارچوب و مؤلفه‌هایی دارد و هم استجابتش شرط و شروطی دارد و هم تحقق آن شروط و لوازم خود را می‌خواهد. مثل این که شما دعایی بنمایید، به محض دعا نیز از سوی رب العالمین مستجاب شده باشد، اما موانع یا حتی یک مانع کوچکی، مانع از رسیدن آن به شما و تحققش گردد.

●- دعای کمیل، آموزه‌های بسیار ژرف و قابل تأمل و تفکری در مقوله‌ی دعا، استجابت و تحقق آن دارد؛ به موانع بالا رفتن دعا، موانع استجابت و نیز موانع تحقق اشاره و تصریح دارد، مانند:

اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِيَ الذُّنُوبَ الَّتِي تَهْتِكُ الْعِصَمَ؛

خدايا! بيامرز براى من آن گناهانى را كه پرده حرمتم می‌درد؛

اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِيَ الذُّنُوبَ الَّتِي تُنْزِلُ النِّقَمَ؛

خدايا! بيامرز براى من آن گناهانى را كه كيفرها را فرو می‌بارند؛

اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِيَ الذُّنُوبَ الَّتِي تُغَيِّرُ النِّعَمَ؛

خدايا! بيامرز برايم گناهانى را كه نعمت‌ها را دگرگون می‌سازند؛

اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِيَ الذُّنُوبَ الَّتِي تَحْبِسُ الدُّعَاءَ؛

خدايا! بيامرز برايم آن گناهانى را كه دعا را باز می‌دارند (حبس می‌کنند)؛

اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِيَ الذُّنُوبَ الَّتِي تُنْزِلُ الْبَلاَءَ

خدايا! بيامرز برايم گناهانى كه بلا را نازل می    ‎كند؛

اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِي كُلَّ ذَنْبٍ أَذْنَبْتُهُ وَ كُلَّ خَطِيئَةٍ أَخْطَأْتُهَا.

خدايا! بيامرز برايم همه گناهانى را كه مرتكب شدم، و تمام خطاهايى كه به آنها آلوده گشتم.

ما نمی‌دانیم:

به یک جرعه آبی که می‌نوشید دقت نمایید؛ آیا می‌دانید که در چرخه‌ی زمین و آسمان، پیدایش و حرکت ابرها، اوضاع جوّی، ریزش باران، تجمیع، تصفیه و انتقال آب، صنعت و ... چه اتفاقاتی رخ داده و چه کارهایی انجام گرفته تا این جرعه به شما برسد و بنوشید؟! خیر، بلکه فقط می‌دانید:

ابر و باد و مه و خورشید و فلک در کارند

تا تو نانی به کف آریّ و به غفلت نخوری (سعدی)

پس ما نمی‌دانیم که حاجت ما، به نفع خودمان هست یا خیر؟ به دیگران ضرری دارد یا خیر؟ از ذهن و دلمان بالاتر می‌رود یا خیر؟ اگر مستجاب شود، سبب غفلت و طغیان ما می‌شود یا خیر؟

« وَلَوْ رَحِمْنَاهُمْ وَكَشَفْنَا مَا بِهِمْ مِنْ ضُرٍّ لَلَجُّوا فِي طُغْيَانِهِمْ يَعْمَهُونَ » (المؤمنون، 75)

ترجمه: و اگر به آنان رحم کنید و گرفتاری‌ها و مشکلات‌شان را برطرف سازیم، (نه تنها بیدار نمی‌شوند، بلکه) در طغیان‌شان لجاجت می‌ورزند و (در این وادی) سرگردان می‌مانند!

هم چنان که نمی‌دانیم چه چیزهایی موجب شد که دعا بالا نرود، استجابت نگردد، و یا اگر مستجاب شده، به ما برنگردد و محقق نگردد.

بنابراین، یادمان باشد که همیشه استغفار و توبه را به دعای خود ضمیمه نماییم (مانند دعای کمیل) تا او به لطف خود، علل، عوامل و موانعی که ما نمی‌دانیم را نیز بر طرف گرداند:

بنده همان به که ز تقصیر خویش

عذر به درگاه خدای آورد

ورنه سزاوار خداوندیش

کس نتواند که به جای آورد (سعدی)

●- گاهی یک عصبیت بی‌مورد (هر چند کم و کوتاه)، یک اف و کمتر از آن گفتن به پدر و مادر، یک ایجاد ترس، نگرانی و ناامیدی در دیگران، یک بی‌توجهی به نیازمندی که می‌توانستیم کمکش کنیم، یک آرزو با منشأ حبّ الدنیا، یک تفاخر یا تکبر، یک دل شکستن، یک پوزخند، یک تمسخر، یک غیبت یا ...، نه تنها مانع از بالا رفتن دعا و یا رسیدن استجابش می‌گردد، بلکه گرفتاری‌هایی را فرو می‌ریزد که راه برون رفت ندارد، مگر با رحمت، کرم، لطف و مغفرت الهی، و گاه یک ناشکری، نعمات بسیاری را مبدل به نقمات می‌کند.

بنابراین، مؤمن ضمن آن که خداوند منّان را می‌خواند و حاجت و نیازش را با ضمیمه‌ی استغفار و توبه به او عرضه می‌دارد، امر را به خودش واگذار می‌کند تا اگر به صلاح دنیا و آخرت اوست، محقق گردد؛ لذا فرمود: مؤمن حسنه‌ی دنیا و آخرت را با هم می‌خواهد:

« وَمِنْهُمْ مَنْ يَقُولُ رَبَّنَا آتِنَا فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَفِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ » (البقره، 201)

ترجمه: و برخى از آنان مى‏ گويند پروردگارا در اين دنيا به ما نيكى و در آخرت [نيز] نيكى عطا كن و ما را از عذاب آتش [دور] نگه دار.

 

مرتبط:

مجموعه پرسش‌ها و پاسخ‌های مرتبط با دعا و استجابت

 

مشارکت و هم‌افزایی (سؤال به همراه نشانی لینک پاسخ، جهت ارسال به دوستان در فضای مجازی)

گفته‌اید، کار بندگان طول زمان دارد؛ پس چرا گاهی دعا پس از مدت‌های مدید نیز استجابت نمی‌گردد؟ احساس می‌کنم اختیار در آن هیچ تاثیری ندارد.

http://www.x-shobhe.com/shobhe/9050.html

 

  

 

 

 

کلمات کلیدی:  گوناگون   دعا