«ایکس - شبهه»: پاسخی که ارائه می‌گردد جهت دانستن کاربران گرامی و مخاطبین آنهاست، وگرنه اگر کسی از روی لجاج و عناد بخواهد خود را به تجاهل بزند،‌ هیچ پاسخی برای او فایده ندارد.

دقت فرمایید که وقتی واژه‌ی «علم» را برای امام (ع) یا هر فرد و موضوع دیگری به کار می‌بریم، فقط یک کلمه با یک معنا و مفهوم است، اما علم نیز مانند هنر و ...، تعاریف و تقسیمات و کاربردهای متفاوتی دارد. به عنوان مثالی در جهت سؤال مطروحه:

الف – گاهی علم انسان به عمل و نتیجه‌ی عمل خود تعلق می‌گیرد. مثلاً می‌داند که فردا چنین خواهد کرد و نتیجه‌اش چنان خواهد شد. چرا که انسان تا حدودی اندازه‌ها را می‌شناسد، علت و معلول‌ها، مسبب و اسباب و ... را می‌شناسد. این گونه حوادث معمولاً مشروط بوده و با «اگر» همراه هستند. یعنی به شرط این که چنین کند یا اگر چنین کند، چنان خواهد شد. لذا می‌تواند در آن نقش ایفا نماید و اگر از فعل یا نتیجه خرسند نبود، آن را انجام نددهد تا نتیجه‌اش نیز واقع نگردد. مثل این که گروهی برای تفحص به جنگل رفته باشند. آنها می‌دانند اگر قبل از تاریکی به مقر خود برنگردند، با خطرات مهلکی مواجه خواهند شد. لذا همین علم سبب می‌شود تا برگردند و با آن خطرات مواجه نشوند.

نمونه این گونه اعمال به تناسب علم، در زندگی روزمره‌ی ما بسیار است و نمونه‌های بارزی نیز در زندگی معصومین (ع) وجود داشته است. به عنوان مثال: پیامبر اکرم (ص) می‌دانستند که اگر امشب در شهر بمانند و در خانه و بستر خود بخوابند، ترور خواهند شد. لذا از خانه  و شهر دور شدند تا ترور نشوند.

 ب – گاهی علم انسان به غیر از فعل یا حادثه، به «تکلیف» نیز تعلق می‌گیرد. مثل این که امام حسین علیه‌السلام می‌دانستند اگر بروند شهید خواهند شد و نه تنها ایشان، بلکه بسیاری دیگر نیز بر اساس اخبار گذشته بر این امر اطلاع داشتند. اما علم ایشان که فقط به این حادثه محدود نبود، بلکه به «تکلیف» و نتایج عمل خود که آن تکلیف را ایجاب می‌نمود نیز علم داشتند و این علم سبب گردید که به کربلا بروند و شهید هم بشوند.

این نوع علم در ما نیز وجود دارد. مثل آن که بسیجی می‌داند اگر وارد این میدان مین شود، شهید خواهد شد، اما علم به تکلیف دارد و می‌داند که برای دفاع از اسلام و نجات سایر مجاهدین راه اسلام و ممانعت از غلبه‌ی دشمن، باید برود و رضایت خدا در این است. لذا پا در میدان مین گذاشته و شهید هم می‌شود. چنان چه هم امام حسین (ع) و هم حضرت علی اکبر (ع)  و هم سایرین از دوست و دشمن می‌دانستند که اگر حضرت علی اکبر (ع) وارد میدان گردند، شهید خواهند شد. اما علم به تکلیف در دفاع از اسلام، ولایت و امام و نتیجه‌ی این شهادت در حفظ و نشر اسلام ناب سبب شد تا به میدان رفته و شهید شوند. بدیهی است هر کسی که علم به «تکلیف» دارد، می‌تواند به وظیفه و تکلیف خود عمل نکند، اما چون به نتیجه‌ی عمل و رضای الهی نیز علم دارد و خود نیز به آن خشنود است، به تکلیف عمل می‌کند.

  ج – گاهی علم، به «قضای حتمی» الهی تعلق می‌گیرد. در این صورت هم می‌داند که آن قضای حتمی الهی چیست و هم می‌داند که قضای حتمی قابل تغییر نیست. یعنی اگر قضای حتمی الهی این باشد که کسی در نقطه‌ای بمیرد یا کشته شود، حتماً این حادثه اتفاق می‌افتد. لذا خداوند متعال به کسانی که از ترس مرگ به جهاد و جنگ نرفته و نمی‌روند می‌فرماید:

«قُلْ لَوْ كُنْتُمْ في‏ بُيُوتِكُمْ لَبَرَزَ الَّذينَ كُتِبَ عَلَيْهِمُ الْقَتْلُ إِلى‏ مَضاجِعِهِمْ وَ لِيَبْتَلِيَ اللَّهُ ما في‏ صُدُورِكُمْ وَ لِيُمَحِّصَ ما في‏ قُلُوبِكُمْ وَ اللَّهُ عَليمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ» (آل عمران، 154)

ترجمه: بگو اى پيغمبر اگر در خانه‏هاى خود هم بوديد باز آن كه سرنوشت آنها در قضاى الهى كشته شدن است از خانه به قتلگاه به پاى خود البته بيرون مى‏آمدند تا خدا آنچه در سينه پنهان دارند بيازمايد و هر چه در دل دارند پاك و خالص گرداند و خدا از راز درون‌ها آگاه است‏.

حد کمی از این علم در همگان وجود دارد. مثلاً همه می‌دانند قضای حتمی الهی بر این است که در هر لحظه و هر نفس انسان پیرتر و فرسوده‌تر می‌شود و در نهایت‌ می‌میرد. اما این علم سبب نمی‌شود که انسان بتواند قضای الهی را تغییر دهد. لذا سعی،‌ کوشش و تدبیری نیز در این عرصه از خود نشان نمی‌دهد.

علم به ساعت یا چگونگی مرگی که در قضای حتمی الهی رفته است، به غیر از معصومین (ع) در برخی دیگر نیز وجود دارد، لذا از قبل خبر آن را به اطرافیان داده‌اند. به عنوان مثال: شهید محراب،‌ حضرت آیت الله مدنی (ره)، امام جمعه وقت تبریز، که از اکابر علما، فقها و عرفا بود،‌ سال‌ها قبل از شهادتش در یک مصاحبه‌‌ای که در روزنامه‌ها نیز درج شد، گفت: من در جوانی [حدوداً 20 سالگی]، جدم امیرالمؤمنین علیه السلام را در خواب دیدم و ایشان به من فرمودند: «پسرم! تو در جایی شهید می‌شوی که به آن می‌گویند کربلا»! دقت شود که نفرمودند «در کربلا»، بلکه فرمودند «در جایی که به آن می‌گویند کربلا» و در آن دوره به خاطر ترورهای پیاپی و کشتارهای بی‌رحمانه بعثی‌ها و ...، شعار «ایران شده کرب و بلا» رایج بود.

د – علم معصوم (ع) به لحظه، مکان و چگونگی شهادتش، از همین نوع علم به قضای حتمی الهی است. لذا تدبیر برای تغییر قضای الهی معنا و مفهومی ندارد. به ویژه برای معصوم (ع) که نه تنها تسلیم، بلکه راضی به قضا و قدر الهی می‌باشد. چنان چه شاهدیم امام حسین (ع) در گودال قتلگاه و در نفس‌های آخر، به تعبیری، روی دو زانو خون آلود نشسته و دستانشان را به آسمان بلند نموده و عرض می‌کنند: «الهی راضیاً برضائک» - یعنی پروردگارا من راضی به رضای تو هستم. و در دعاهای مأثوره نیز بسیار آورده شده است که خدایا مرا «بقسمک راضیاً» قرار بده، یعنی به قسمت، قضا و قدر تو راضی باشم. چرا که حتی اگر انسان ناراضی هم باشد، این قضای حتمی الهی واقع می‌شود، پس چه بهتر که عبد تسلیم معبود باشد و نه یاغی ناراضی. چنان چه می‌فرماید: ظهور اتفاق می‌افتد، دین خدا حاکم می‌گردد، اگر چه مشرکین را خوش نیاید و ناراضی باشند:

«هُوَ الَّذي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدى‏ وَ دينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَ لَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ» (التوبه، 33)

ترجمه: اوست كه پيغمبرش را با هدايت و دين حق فرستاده تا آن را بر همه دينها غلبه دهد اگر چه مشركان كراهت داشته باشند.

«يُريدُونَ لِيُطْفِؤُا نُورَ اللَّهِ بِأَفْواهِهِمْ وَ اللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَ لَوْ كَرِهَ الْكافِرُونَ» (الصف، 8)

ترجمه: مى‏خواهند نور خدا را با دهانهايشان خاموش كنند و خدا تمام كننده نور خويش است هر چند كه كافران كراهت داشته باشند.

پس انسان فقط در زمینه‌ی علم به اتفاقات و حوادث مشروط می‌تواند تدبیری برای تغییر اندیشیده و فعل دیگری انجام دهد. اما علم به قضای حتمی الهی، دلیلی بر توان برای تغییر آن نیست و اساساً اهل عصمت (ع) تسلیم قضای الهی هستند.

حال این که مثلاً چرا قضای الهی شهادت امام حسین (ع) باشد؟ و یا شبهه کنند که پس یزید بی‌گناه است! مقوله‌ی دیگری است. فقط جهت زدودن این شبهه خلاصه مطرح می‌گردد وقتی انسان با علم و اراده‌ی خود شرایطی پدید می‌آورد که حفظ دین و بیدار کردن مسلمین و سایر انسان‌ها در طول تاریخ، مستلزم ریخته شدن خون حسین (ع)،‌ قضای الهی بر آن تعلق می‌گیرد.

کلمات کلیدی:  گوناگون   شهيد