Iranpn– یادداشت/ ع. چینی‌چیان: زلزله آذربایجان شرقی، خرابی خانه‌ها، کشته و مجروح شدن هزاران تن از هموطنان که چه بسا بسیاری از آنان روزه هم بودند و زنان و کودکان نیز در میان آنان به چشم می‌خورد و ویرانی شهرها و خانه‌ها، حادثه دلخراشی بود که موجب غم، تأثر و اندوه فراوان همگان گردید. اما این حادثه غم انگیز، باید تأمل برانگیز نیز باشد، چرا که نه اولین زلزله در این مملکت است و نه آخرین آن خواهد بود.

اقدامات سریع دولت و سازمان‌های ذیربط و کمک‌های بسیج، ارتش، سپاه، هلال احمر و سایر اقشار مردمی، در خارج کردن اجساد و مجروحین از زیر آوار، مداوای سریع و نیز هر گونه امداد، بسیار قابل تقدیر است.

در خبرها بیان شد که دولت قصد دارد سریعاً 20 هزار واحد مسکونی بسازد، کمک بلا عوض نماید، وام‌های دراز مدت بدهد، 50 هزار نفر را اسکان موقت دهد و ...، که همه بر اساس انتظار و نیز موجب دلگرمی و تشکر است، اما سؤال اینجاست که آیا تلفات و خسارات ناشی از زلزله مقصری هم دارد؟

به یاد دارم پس از یک زلزله‌ی بزرگ (شاید رودبار) که بیش از یکصد هزار کشته گرفت، شخصی از فرصت سوء استفاده کرد و به منظور ایجاد شبهه در اعتقادات مردم، طی یادداشتی در روزنامه‌ای نوشت: اگر زلزله بلای آسمانی یا زمینی و کیفر گناهان است، پس چرا بر مسلمانان وارد شد؟! این زلزله باید در مناطق ایمان ستیز و کفرگرا وارد می‌شد، نه بر مسلمانان نمازخوان و ...؟! و نتیجه گرفت، چیزی جز طبیعت وجود ندارد و این وقایع نیز طبیعی است. عالمی نیز در پاسخ او نوشت که گمان می‌کنید گناه فقط ترک نماز، شرب خمر، قمار، زنا و ... می‌باشد؟ آیا جهالت و اهمال در خانه‌سازی گناه نیست؟ البته که حادثه طبیعی است، اما دلیل نمی شود که هر حادثه‌ی طبیعی‌ای به جان و مال انسان ضرر و زیان وارد کند. (مگر آن که قصور و تقصیری در کار باشد).

چرا باید یک زلزله 7 ریشتری یا بیشتر در کشور زلزله خیزی چون ژاپن، فقط 5 الی ده کشته و 50 تا 100 مجروح که عمدتاً سرپایی معالجه می‌شوند بر جای گذارد، اما یک زلزله‌ی 5.5 ریشتری در بوئین زهراء (ع)، رودبار، بم ... یا هم اکنون در آذربایجان شرقی، صدها، هزارها و حتی ده‌ها هزار کشته از ما بگیرد

این پاسخ حاوی نکات ظریف، دقیق و قابل تأملی است. چرا باید یک زلزله 7 ریشتری یا بیشتر در کشور زلزله خیزی چون ژاپن، فقط 5 الی ده کشته و 50 تا 100 مجروح که عمدتاً سرپایی معالجه می‌شوند بر جای گذارد، اما یک زلزله‌ی 5.5 ریشتری در بوئین زهراء (ع)، رودبار، بم ... یا هم اکنون در آذربایجان شرقی، صدها، هزارها و حتی ده‌ها هزار کشته از ما بگیرد و ده‌ها هزار نفر را آواره و بی خانمان کند؟! آیا اگر اکنون 20 هزار خانه بسازیم، جبران حتی یک کشته را می‌نماید؟! چرا «جان» آدمی اینقدر نزد ما بی‌ارزش است؟

اگر فقط ریال ارزش دارد، از مجلس و دولت می‌پرسیم: هزینه امداد و بازسازی رودبار یا بم چقدر تمام شد؟ اکنون هزینه‌های مستقیم و غیر مستقیم زلزله آذربایجان شرقی، از اعزام مأمورین، هلی‌کوپترها، آمبولانس‌ها، احداث درمانگاه‌ها یا بیمارستان‌های صحرایی، تیم‌های نجات، پزشکی و ... گرفته تا تهیه غذا، دارو، لباس، چادر و ...، تا ساخت 20 هزار واحد مسکونی و جبران خسارات وارده، تهیه اثاثیه ابتدایی زندگی و ... چقدر تمام می‌شود؟ آن هم در شرایطی که در اخبار بیان می‌شود: اکنون آب آشامیدنی یا توالت صحرایی یکی از اولویت‌های بسیار مهم است؟!

برآورد و جبران خسارات روحی و روانی، از هم پاشیده شدن خانواده‌ها، بیوه شدن همسران، یتیم شدن فرزندان، بی‌کار شدن افراد و به ویژه جوانان، تخریب مراکز کسب و کار و به باد رفتن سرمایه‌ها، فقیر شدن افرادی که دست کم مغازه ای یا کار و کاسبی‌ای داشتند و بیچاره شدن آنها که این مقدار را هم نداشتند ... و عواقب سوء این لطمات در کوتاه مدت و دراز مدت چقدر است؟ و اساساً آیا قابل برآورد و جبران می‌باشد؟!

سؤال این است که آیا با توجه به پیشرفت علم و تکنولوژی، نمی‌دانیم که کدام مناطق ایران روی خط زلزله است؟ یا نمی‌دانیم خانه‌های کدام شهرهای روی خط زلزله سست است و باید بازسازی و مقام‌سازی گردد؟!

اگر فقط محاسبه ریالی مد نظر است، آیا هزینه ساخت مجدد شهر بم یا شهرهای آسیب دیده از زلزله‌ی رودبار، ده‌ها هزار واحد مسکونی جدید و ...، آن هم پس از مصیب‌های سنگین وارده بیشتر است، یا مقام‌سازی پس از وقوع زلزله و تحمل تلفات و خسارات سنگین؟! آیا نمی شد ساخت صدها هزار واحد مسکونی مسکن مهر را از بافت‌های فرسوده و قرار گرفته روی خط زلزله آغاز کرد؟

پس، مصیبت‌های وارده بر اثر حوادث طبیعی چون: طوفان، سیل، زلزله، صاعقه، آتش‌فشان و ...، همه مقصر و مقصرانی دارد که باید در دنیا و آخرت پاسخگو باشند.

بدیهی است نمی‌توان آرزو کرد که دیگر هیچ گاه زمین و آسمان، فعل و انفعالات طبیعی خود را نداشته باشند، اما می‌توان انتظار داشت و امیدوار بود که مجلس، دولت، استانداری‌ها، شهرداری‌ها، فرمانداری‌ها و سازمان‌های ذیربط، بیش از پیش متوجه وظایف خود باشند. خود را مسئول و پاسخگو دیده و اقدامات لازم جهت حفظ جان و مال مردم را قبل از بروز حادثه و تحمیل و تحمل ضایعه به عمل آورند. و البته ناگفته نماند که این حس مسئولیت و پاسخگویی، همین طوری ایجاد و تقویت نمی‌شود. بلکه باید مطالبه کننده، سؤال کننده و بازخواست کننده‌ای نیز وجود داشته باشد.