پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس – شبهه): این همان سؤال یا شبهه‌ی رایج درباره "توسل" است که اکنون بدین شکل مطرح شده است.

ما معمولاً کلمات و واژگان قرآنی را به معانی رایج، متداول و محاوره‌ای خود ترجمه می‌کنیم و بعد دچار این گونه مشکلات می‌شویم. مانند همین «دعو» یا «دعا» یا «خواندن و خواستن»، که به ناچار آن را صدا زدن ترجمه می‌کنیم.

الف – بله، در قرآن کریم آیات متعددی هست که می‌فرماید: جز خدا را نخوانید – آنان که جز خدا می‌خوانید، نه توان شنیدن دارند و نه اگر بشنوند، قدرت و مالکیتی برای اجابت دارند – آن کسانی که جز خدا را می‌خوانند، برای او شریک قائل شده‌اند و ...؛ به عنوان نمونه:

« ادْعُوا رَبَّكُمْ تَضَرُّعًا وَخُفْيَةً إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُعْتَدِينَ » (الأعراف، 55)

ترجمه: روردگار خود را (آشکارا) از روی تضرّع، و در پنهانی، بخوانید! (و از تجاوز، دست بردارید که) او متجاوزان را دوست نمی‌دارد!

« وَمَنْ أَضَلُّ مِمَّنْ يَدْعُو مِنْ دُونِ اللَّهِ مَنْ لَا يَسْتَجِيبُ لَهُ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ وَهُمْ عَنْ دُعَائِهِمْ غَافِلُونَ     » (الأحقاف، 5)

ترجمه: چه کسی گمراهتر است از آن کس که معبودی غیر خدا را می‌خواند که تا قیامت هم به او پاسخ نمی‌گوید و از خواندن آنها (کاملا) ً بی‌خبر است؟!

« إِنْ تَدْعُوهُمْ لَا يَسْمَعُوا دُعَاءَكُمْ وَلَوْ سَمِعُوا مَا اسْتَجَابُوا لَكُمْ وَيَوْمَ الْقِيَامَةِ يَكْفُرُونَ بِشِرْكِكُمْ وَلَا يُنَبِّئُكَ مِثْلُ خَبِيرٍ » (فاطر، 14)

ترجمه: اگر آنها را بخوانيد، دعاى شما را نمى‌شنوند، و اگر [فرضاً] بشنوند اجابتتان نمى‌كنند، و روز قيامت شركِ شما را انكار مى‌كنند؛ و [هيچ كس‌] چون [خداى‌] آگاه، تو را خبردار نمى‌كند.

الف – پس «دعو» به معنای خواندن کسی، صرفاً به معنای صدا زدن او نمی‌باشد، بلکه خواندن کسی، برای خواستن چیزی از اوست. در قرآن کریم می‌خوانیم که خدا انسان را دعوت می‌کند – انبیا علیهم السلام به سوی او دعوت می‌کنند – انسان‌ها یک دیگر را می‌خوانند و به خیر یا شرّ دعوت می‌کنند و ... .

ب - مگر ما، پدر و مادر، همسر و فرزند، دوست و آشنا و حتی بیگانگان را صدا نمی‌زنیم و اینها همه غیر از او نیستند؟!

ج – البته ممکن است که ما دیگران را صدا بزنیم و از آنها نیز چیزی بخواهیم؛ حتی اگر کسی دیگری را صدا بزند و به او بگوید: «لطفاً یک لیوان آب به من بده»، او را صدا زده و از او چیزی خواسته است، اما بنده‌ی خدا، مؤمن و مسلمان باید بداند که هیچ کس از خودش چیزی ندارد که بخواهد به دیگری بدهد؛ بلکه مالک، غنی و رازق خداست و دیگران همه وسیله هستند.

د – پس وقتی می‌فرماید: «به جز خدا را نخوانید»، یعنی گمان نکنید که دیگران استقلال وجودی و مالکیتی دارند و آنها را معبود، رازق و برآورنده‌ی حاجات خود ندانید و با این باور و این قصد، آنها را نخوانید.

دعاها و توسلات به دیگران:

همان‌طور که بیان شد و دائم تجربه می‌کنیم، ما یک دیگر را نیز صدا می‌زنیم (می‌خوانیم) و از هم دیگر چیزهایی می‌خواهیم؛ پزشک را می‌خوانیم تا معالجه کند، مهندس را می‌خوانیم تا نقشه‌ی مهندسی ترسیم کند، همکار را می‌خوانیم (صدا می‌زنیم) تا کمک کند، مردم را می‌خوانیم تا وحدت و مشارکت نمایند و ...؛ اما اگر کسی بر این باور باشد که اینها خودشان چیزی دارند و می‌توانند نیاز و حاجتی را برآورده کنند، باوری مشرکانه دارد و اگر دیگران را به این قصد بخواند، عملی مشرکانه انجام داده است؛ اما به عنوان واسطه، وسیله و اسباب؛ چاره‌ای جز ارتباط، اتصال و تعاون بین یک دیگر وجود ندارد، ولی باید دانست که غنی، مالک و رازق و اجابت کننده اوست. لذا به صراحت در قرآن کریم فرمود که با توسل به وسایل به او تقرب جویید.

همین که به یک دیگر می‌گوییم «التماس دعا»، یعنی واسطه شو و مرا نزد پروردگار عالم، دعا کن، این یعنی "توسل". اگر کسی به امام رضا علیه السلام عرض کند که «بیماریم را شِفا بخش یا مشکلم را برطرف کن»؛ باور و  مقصودش این است که باذن الله و به واسطه فیض و برکتی که خدا به شما داده، واسطه شوید تا خدا مرا بهبود بخشد یا گرفتاری مرا مرتفع نماید. اما اگر گمان کند که امام رضا علیه السلام، استقلال وجودی دارد و خودش کاری (بی اذن و عنایت خدا) می‌تواند انجام دهد، نه تنها باور، خواندن و درخواستش مشرکانه است، بلکه از نظر ایشان که حجت‌الله هستند نیز مطرود می‌باشد.

نمونه:

به دعاها و توسلات رسیده از اهل عصمت علیهم السلام توجه کنید، بیشتر آنها با « اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ – خدایا از تو می‌خواهم» شروع می‌شود و سپس از واسطه‌ها به عنوان وسایل نام برده می‌شود؛ مانند: «باسمِکَ الّذی – به حق آن اسمت که ...» - «بِنورِکَ الّذی  ... – به حق آن نورت که ...» - یا « اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُک بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ عَلَیک – خدایا! از تو می‌خواهم، بحقی که محمد و آل محمد [صلوات الله علیه و آله] نزد تو دارند ».

حتی اگر اهل عصمت علیهم السلام را صدا بزنیم و حاجتی داشته باشیم، می‌گوییم: به شما توسل می‌کنیم، یعنی شما را وسیله قرار می‌دهیم، نزد آن کسی که معبود است و او شما را وسیله و واسطه فیوض و برکات و نعمات خودش قرار داده است:

دعای توسل، بهترین نمونه:

دعای توسل، خود بهترین نمونه است، با درخواست از خداوند متعال شروع می‌شود و سپس به اهل عصمت علیهم السلام، نزد او توسل می‌شود:

« اَللَّهُمَّ إِنّى أَسْئَلُكَ وَاَتَوَجَّهُ اِلَيْكَ بِنَبِيِّكَ نَبِىِّ الرَّحْمَةِ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ »

ترجمه: خدايا! از تو درخواست دارم و به سويت روى آوردم به وسيله پيامبرت، پيامبر رحمت محمّد (درود خدا بر او و خاندانش).

« يا اَبَاالْقاسِمِ يَا رَسُولَ اللّهِ يَا اِمامَ الرَّحْمَةِ يا سَيِّدَنا وَمَوْلينا إِنّا تَوَجَّهْنا وَاسْتَشْفَعْنا وَتَوَسَّلْنا بِكَ اِلَى اللّهِ وَقَدَّمْناكَ بَيْنَ يَدَىْ حاجاتِنا يا وَجيهاً عِنْدَ اللّهِ إِشْفَعْ لَنا عِنْدَ اللَهِ »

ترجمه: اى ابا القاسم، اى فرستاده خدا، اى پيشواى رحمت، اى آقا و مولاى ما، به تو رو آورديم و تو را واسطه قرار قرار داديم، و به سوى خدا تو را وسيله ساختيم، و تو را پيش روى حاجاتمان نهاديم، اى آبرومند نزد خدا، براى ما نزد خدا شفاعت كن.

نتیجه:

پس خداوند متعال، بندگانش را متذکر شد که خالق، مالک، ربّ، معبود، إله، غنی، رازق ... و اجابت کننده‌ای جز خودش نیست و نباید به جز او، چنین باوری نسبت به کسی داشت و به این قصد آنها را خواند.

 

مرتبط: (کلمات  "دعا و نیز توسل" را در بخش جستجو در سایت درج و کلیک نمایید، مطالب بسیاری در این خصوص درج شده که در اختیار قرار می‌گیرد)

*- چرا توسل؟‌ مگر خداوند نفرمود: «ادْعُوني‏ أَسْتَجِبْ لَكُمْ». توسل و واسطه قرار دادن یعنی از کسی بخواهیم پیغام ما را به خدا برساند، مگر او سمیع نیست؟! (30 مهر 1389)

*- اگر چه در مورد "توسل" بسیار نوشته‌اید، اما یک پاسخ جامع و ساده در مورد حاجت خواستن از ائمه (ع) یا به قولی "توسل" و عدم منافات آن با شرک می‌خواستم، پاسخی که هر مخالفی اگر مغرض نباشد، قبول کند. (15 تیر 1394)

 

مشارکت و هم‌افزایی (سؤال کوتاه و نشانی لینک پاسخ، جهت ارسال به دوستان در فضای مجازی)

*- آیاتی که تأکید دارد «غیر خدا را صدا نزنین»، به چه معناست؟ اگر مقصود «عبادت نکردن غیر اوست»، چرا همین واژه را به کار نبرده است؟

http://www.x-shobhe.com/shobhe/7717.html 

 

 

 

کلمات کلیدی:  قرآن   دعا