پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس – شبهه):

به دو نکتۀ بسیار مهم باید توجه نماییم:

1- نه هرگز خود را فریب دهیم، و نه اجازه دهیم دیگران فریبمان دهند؛

2- در آیات قرآن کریم، تفکر و تعقل نماییم.

الف - «انسان غربال روحی و فکری داشته باشد»، یعنی چه؟! آیا این فریبی با الفاظ نیست؟!

"تفکر" که کار ذهن روی معلومات برای رسیدن به مجهولات می‌باشد. انسان عاقل فکر می‌کند تا به علم برسد و عالمانه عمل نماید؛ و انسان فاسد نیز فکر می‌کند که چگونه فساد نماید. پس "غربال" در آن معنا ندارد.

اما "غربال روحی" یعنی چه و چگونه کسی از آن برخوردار می‌گردد؛ با الفاظ  و شعار؟!

ب – این که آدمی با عقلش که به نور علم می‌بیند، چیزی را تصدیق یا تکذیب کند و با قلبش که محل فهم و بالتبع "حبّ و بغض" است، چیزی را دوست بدارد و عزم نزدیک شدن به آن یا دور شدن و دفع آن را بنماید، امر ساده‌ای نیست که با شعار و الفاظ محقق گردد. از یک سو مستلزم علم محض به همه چیز، اندازه‌ها و آثارشان می‌باشد، و از سویی دیگر حاکمیت و ربوبیت بر خود و عالم بیرون از خود را می‌طلبد؛ در حالی که آدمی با تمام پیشرفت‌های علمی، هنوز خود را کامل نشناخته است و در رابطه با همین بدن مادی‌اش، هر روز کشف جدیدی می‌کند؛ چه رسد به این که تمام جهان و عالَم بیرون از خود را بشناسد و آثار و تبعات هر ارتباطی بر طرفین و جهان را بشناسد! و در رابطه با مالکیت و ربوبیّت نیز، آدمی نه برخودش مالکیت دارد و نه بر دیگران، و ربوبیت هیچ کدام هم به دست او نیست؛ پس چگونه می‌تواند در روحش "غربال" ایجاد نماید؟!

این کار خداوند است

خداوند می‌فرماید: همانگونه برای حفاظت از بدنت، لباس از گیاهان و پوست حیوانات و ... قرار دادم؛ برای روحت نیز یک لباس محافظ قرار داده‌ام به نام "لباس تقوا":

«يَا بَنِي آدَمَ قَدْ أَنْزَلْنَا عَلَيْكُمْ لِبَاسًا يُوَارِي سَوْآتِكُمْ وَرِيشًا وَلِبَاسُ التَّقْوَى ذَلِكَ خَيْرٌ ذَلِكَ مِنْ آيَاتِ اللَّهِ لَعَلَّهُمْ يَذَّكَّرُونَ» (الآعراف، 26)

- اى فرزندان آدم! لباسى براى شما فرستاديم كه اندام شما را مى‌پوشاند و مايۀ زينت شماست؛ اما لباس پرهيزگارى (لباس تقوا) بهتر است! اينها (همه) از آيات خداست، باشد که متذكّر (نعمتهاى او) شوند!

●- تا غواص لباس غواصی به تن نکند، امکان غواصی برایش میسر نیست؛ و تا فضانورد لباس مخصوص فضانوردی را نپوشد، امکان فضانوردی ندارد؛ و تا مأمور آتش‌نشانی، لباس اطفای حریق نپوشد، نمی‌تواتد به آتش نزدیک شود و برای مهار و خاموش کردن آن کاری کند.

خداوند متعال می‌فرماید: «تا لباس تقوا را به روح و جان خود نپوشانید؛ امکان هدایت نخواهید داشت؛ اما پس از آن که پوشاندید نیز باز این منم که حق و باطل و راه خروج از اعوجاج‌ها را به شما نشان می‌دهم و شما را نجات می‌دهم؛ چرا که ربّ من هستم، نه شما»؛ چنان که فرمود:

«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ تَتَّقُوا اللَّهَ يَجْعَلْ لَكُمْ فُرْقَانًا - اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، اگر از خدا پروا كنيد براى شما نيرويى جدا كننده (تشخيص دهندۀ حق از باطل) قرار مى‌دهد / الأنفال، 29‌»؛ و نیز فرمود: «وَمَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجًا - و هر كس تقواى الهى پيشه كند، خداوند راه نجاتى براى او فراهم مى‌كند / الطلاق، 2»

آیۀ مورد بحث:

این آیه نیز مانند برخی دیگر از آیات، چون «لَا إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ، و ...»، بیش از آن که مورد توجه، تفکر، تعقل و تدبر قرار گیرد، مورد سوء استفاده قرار گرفته است؛ از یک سو تقطیع شده مورد قرائت و بحث قرار می‌گیرد و از سویی دیگر به نادرستی برگردان (ترجمه) و تعبیر، تفسیر و  تأویل می‌گردد. چنان که این مطلب بسیار مهم، در اصل دو آیۀ متصل و مرتبط می‌باشند که مبتنی بر اجتناب از طاغوت و بندگی خداوند متعال می‌باشد، چنان که آیۀ « لَا إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ » نیز همین طور است. این دو آیه به شرح زیر می‌باشند:

«وَالَّذِينَ اجْتَنَبُوا الطَّاغُوتَ أَنْ يَعْبُدُوهَا وَأَنَابُوا إِلَى اللَّهِ لَهُمُ الْبُشْرَى فَبَشِّرْ عِبَادِ» (الزّمر، 17)   

- و كسانى كه از (بندگی و اطاعت) طاغوت پرهيز كردند و به سوى خداوند بازگشتند، بشارت از آن آنهاست؛ پس بندگان مرا بشارت ده!

«الَّذِينَ يَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَيَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ أُولَئِكَ الَّذِينَ هَدَاهُمُ اللَّهُ وَأُولَئِكَ هُمْ أُولُو الْأَلْبَابِ» (الزّمر، 18)

- همان كسانى كه سخنان را مى‌شنوند و از نيكوترين آنها پيروى مى‌كنند؛ آنان كسانى هستند كه خدا هدايتشان كرده، و آنها خردمندانند.

موضوع، خواندن کتاب نیست

پس، موضوع خواندن کتاب‌های نوشته و منتشر شده نیست و نباید این منطق اعلا را در حد خواندن این کتاب‌ و یا نخواندن آن کتاب پایین آورد و کوچک نمود.

فقط به زبان فارسی، هزاران عنوان کتاب در موضوعات متفاوت وجود دارد و هر کسی هر کدام را بخواهد، مطالعه می‌کند و البته انسان عاقل و مؤمن، از کار بیهوده و لغو و مضرّ پرهیز می‌نماید؛ لذا عمرش را صرف خواندن هر کتابی نمی‌کند؛ اما اگر لازم باشد در دین‌شناسی، مکتب (ایسم) شناسی، انسان‌شناسی، جامعه‌شناسی، رفتار شناسی و ...؛ نظریات گوناگون را می‌خواند و حتی نقد نیز می‌نماید.

بلکه خداوند سبحان در این دو آیه می‌فرماید: از درون و برون، دو دعوت به بندگی و اطاعت وجود دارد، یکی دعوت طاغوت‌ها (نفس طغیان کرده در درون، و یا صاحبان زر و زور و تزویر و نظام سلطه در بیرون)، و دیگر دعوت خداوند متعال که خالق، مالک و ربّ است و بازگشت به سوی اوست.

هر دو رسول، کتاب و امام دارند و به شیوه‌های گوناگون دعوت و تبلیغ می‌کنند؛ چنان که خداوند سبحان، خود را در دو کتاب عظیم "خلقت و وحی" معرفی نموده و با رسولان و امامانش به بندگی خود دعوت می‌نماید و طاغوت نیز آن می‌نماید که شاهدیم.

پس، می‌فرماید: بندگان من، عاقل و مؤمن هستند و بهترین دعوت را تبعیت می‌کنند، پس به آنها بشارت رشد، کمال، نجات، فلاح و سعادت ابدی بده!

سخنان دیگر

دشمنان می‌خواهند که آدمی اگر خیلی عاقل، فکور و اهل مطالعه هست نیز در سرگردانی و گمراهی بماند! مگر می‌شود کسی تمامی کتاب‌های موجود را بخواند و تمامی سخنان را بشنود، تا سپس یکی را برگزیند؟! آدمی اگر هزار سال عمر مفید برای مطالعه داشته باشد نیز نمی‌تواند چنین کاری بکند!

بنابراین، به ویژه با توجه به این مهم که حق یکیست و واحد است، اما باطل متکثر است، خداوند متعال نفرموده که برو تمامی باطل‌ها را بخوان و سپس حق را هم بخوان، سپس خودت قضاوت کن که کدام بهتر است و از آن پیروی کن!

پس، اگر بخواهیم آیه را در سخنان دیگر تعمیم دهیم نیز معنایش این است که عاقل بین سخنان خوب، درست و مفید، بهترین (أَحْسَنَهُ) را برمی گزیند و تبعیت می‌نماید؛ خواه در امور شخصی و جزئی باشد، یا امور اجتماعی و کلّی. مانند انتخاب بهترین طرح فرهنگی، اقتصادی، عمرانی و ...، در بین چند طرح.

مشارکت و هم‌افزایی – پرسش و نشانی لینک پاسخ، جهت ارسال و انتشار توسط شما؛ متشکریم.

پرسش:

با توجه به آیه «اَلَّذینَ یسْتَمِعونَ الْقَوْلَ فَیتَّبِعونَ اَحْسَنَهُ...»، خوب است که کسی دارای غربال روحی و فکری باشد؛ در دریافتی‌ها، خوبش را بگیرد و بدش را دور بریزد. آیا برای چنین شخصی جایز است که هر کتابی را بخواند، هر سخنی را بشنود و ...؟!

پاسخ (نشانی لینک):

https://www.x-shobhe.com/Zumar/11676.html 

 

 

کلمات کلیدی:  قرآن   سوره زمر