ایکس – شبهه / پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات: آیا خداوند متعال که واحد و اَحد است و مثل و مانندی ندارد «لیس کمثله شیء» و همه‌ی بندگانش را به توحید و یکتاپرستی و نفی إله‌ها و ربّ النوع‌های کاذب خوانده است، خود آیه‌ای نازل کرده دال بر وجود إله‌های اساطیری؟!

متن و ترجمه آیه به شرح ذیل می‌باشد:

«أَمِ اتَّخَذُوا مِن دُونِهِ آلِهَةً قُلْ هَاتُوا بُرْهَانَكُمْ هَذَا ذِكْرُ مَن مَّعِيَ وَذِكْرُ مَن قَبْلِي بَلْ أَكْثَرُهُمْ لَا يَعْلَمُونَ الْحَقَّ فَهُم مُّعْرِضُونَ» (الأنبیاء، 24)

ترجمه: آيا به جاى خداوند معبودانى برگرفته‏اند؟ بگو: حجت و برهانتان را بر آن بياوريد. اين (دعوت به توحيد و بطلان شرك) ياد كرد كسانى است كه با من‏اند و ياد كرد كسانى است (از پيامبران) كه پيش از من بوده‏اند. (اينان اهل دليل و منطق نيستند) بلكه بيشترشان حق را نمى‏شناسند و از اين رو (از آن) رويگردانند.

الف – نه تنها از هیچ کجای این آیه‌ی شریفه بر نمی‌آید که خدایان دیگری نیز وجود داشته یا دارند، بلکه به صراحت تکذیب نموده و می‌فرماید آنان که چنین گمان و تصوری دارند، چه دلیل و برهانی دارند؟! «‌قُلْ هَاتُوا بُرْهَانَكُمْ‌»، بگو: دلایل عقلی و یا نقلی خود را بیاورند و اقامه کنند. سپس به پیامبرش می‌فرماید که بگو: شناخت و یاد من و کسانی که با من هستند و انبیاء و موحدین و مؤمنین پیش از من از خداوند متعال و الوهیت چنین است که «لا إله الا الله»، هیچ الهی به جز «الله جلّ جلاله» وجود ندارد.

ب – قبلاً نیز در مباحث گذشته اشاره شد که یکی از دلایل خطاهای ذهنی ما [به ویژه در توحید و کسب معارف اسلامی] این است که در ترجمه، یک کلمه‌ی «خدا» را به جای تمامی اسمای الهی می‌آوریم و این سبب می‌گردد که اصلاً به معنا و مفهوم کلمه الهی یا اسم الهی توجه نکنیم.

قطعاً فرق است بین معانی تمامی اسمای الهی. الله، خالق، ربّ، إله، معبود، رحمان، رحیم و ...؛ بله، همه اسمای ذات اقدس الهی است و هر کدام را بخوانیم، او را خوانده‌ایم، اما هر کدام معنای خود را داشته و به آن توجه می‌دهد:

«قُلِ ادْعُواْ اللّهَ أَوِ ادْعُواْ الرَّحْمَـنَ أَيًّا مَّا تَدْعُواْ فَلَهُ الأَسْمَاء الْحُسْنَى ...» (الإسراء، 110)

ترجمه: بگو: خواه خداى را «اللّه» بخوانيد يا «رحمان» بخوانيد، هر كدام را كه بخوانيد او راست نام‌هاى نيكو (او را خوانده‌اید).

 

اما بدیهی است که هر نامی معنا و مفهوم خود را دارد، وگرنه وضع نمی‌شد. لذا وقتی همه این واژگان ترجمه به «خدا» شد، این مشکلات در درک مفاهیم آیات نیز پیش می‌آید. درست مثل این است که بگوییم چون نام‌های «انسان، بنی آدم، بشر، مرد، همسر، پدر، فرزند، سرباز، دکتر، مهندس و ...» همه به یک نفر اطلاق شده است، پس یک باره اسم یا ترجمه «انسان» را به جای بقیه به کار می‌بریم.

ج – «الله جل جلاله» اسم خاص خداست و به دیگری اختصاص ندارد و نمی‌یابد، اما انسان می‌تواند هر کسی یا هر چیزی را به خطا، مصداق «إله، ربّ یا معبود» خود فرض نماید، که البته خطاست و تصریح می‌کند که «إله» همان «الله» است و دیگران نمی‌توانند «إله» باشند.

عده‌ای گفتند که ستاره و ماه و خورشید، «إله» است، یعنی الوهیت از آن آنهاست و یا دست کم آن که در الوهیت سهمی دارند. عده‌ای دیگر بت‌ها و مجسمه‌هایی را با دست خود ساختند و گفتند: آن إلهی که فطرت همگان به سوی او می‌خواند، همین مجسمه است. سامری گوساله‌ای از طلا ساخت و گفت «إله» موسی (ع) و شما همین است. فرعون گفت: من الهی جز خودم برای شما نمی‌شناسم و من «ربّکم الاعلی» هستم، یعنی: برترین صاحب اختیار و تربیت کننده‌ی امور شما، یعنی «ابر قدرت»، یعنی همان شعار امروز امریکا. و خلاصه عده‌ای دیگر که بندگی نفس را می‌کنند، نفس امّاره خویش را «إله» خود گرفته‌اند. چنان چه شاهدیم اکثر مکاتب مادی امروز، به همین معنا اشاره دارد.

از این رو در قرآن کریم به تمامی اله‌های کاذبی که بشر برای خود فرض می‌کند، اشاره نموده است و از جمله مدعیان الوهیت قدرت و نیز «إله» فرض کردن نفس. و می‌فرماید که اینها در «علم» خداشناسی، إله شناسی و انسان‌شناسی، بی‌بصیرتی کرده و به خطا رفته‌اند و علم خدا که حاکم بر نظام آفرینش است، آنها را به گمراهی کشاند. یعنی نظام حکیمانه‌ی آفرینش الهی چنین است که هر کس جز او را «إله» بداند، به گمراهی کشانده خواهد شد:

«أَفَرَأَيْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلَهَهُ هَوَاهُ وَأَضَلَّهُ اللَّهُ عَلَى عِلْمٍ وَخَتَمَ عَلَى سَمْعِهِ وَقَلْبِهِ وَجَعَلَ عَلَى بَصَرِهِ غِشَاوَةً فَمَن يَهْدِيهِ مِن بَعْدِ اللَّهِ أَفَلَا تَذَكَّرُونَ» (الجاثیه، 23)

ترجمه: پس آيا ديدى كسى را كه معبود خود را هواى نفسش قرار داده و خدا او را روى علم خود (به كفر باطن و خبث سريره‏اش) و آگاهى وى، به حال خود رها كرده و بر گوش و قلب او مهر (شقاوت) نهاده و بر ديده (دل) او پرده كشيده؟! پس چه كسى است كه او را بعد از خدا هدايت كند؟ آيا متذكر نمى‏شويد؟

از این رو، اولین و آخرین و هدف ارسال رسل و پیام اصلی آنها این است که «لا إله الاّ الله»، یعنی جز همان الله جلّ جلاله، هیچ الهی وجود ندارد و در آیه فوق نیز می‌فرماید که اگر شما دیگران را إله فرض نمودید، دلایل و براهین خود را اقامه کنید [تا معلوم شود که آنها إله نیستند.]

کلمات کلیدی:  قرآن   توحید