پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس – شبهه): در متن پرسش به حدیثی اشاره شده که می‌فرماید: «اگر رحمت خدا صد درجه باشد، فقط یک درجه آن منشأ تمامی الطاف الهی در دنیا شده است، و در قیامت با صد درجه رحمت خود با بندگانش رفتار خواهد کرد» و سپس به آیۀ زیر استناد شده است:

«يَوْمَ تَرَوْنَهَا تَذْهَلُ كُلُّ مُرْضِعَةٍ عَمَّا أَرْضَعَتْ وَتَضَعُ كُلُّ ذَاتِ حَمْلٍ حَمْلَهَا وَتَرَى النَّاسَ سُكَارَى وَمَا هُمْ بِسُكَارَى وَلَكِنَّ عَذَابَ اللَّهِ شَدِيدٌ» (الحجّ، 2)

ترجمه: روزى كه آن را مى‌بينيد، (آن چنان وحشت سراپاى همه را فرامى گيرد كه) هر مادر شيردهى، كودك شيرخوارش را فراموش مى‌كند؛ و هر باردارى جنين خود را بر زمين مى‌نهد؛ و مردم را مست مى‌بينى، در حالى كه مست نيستند؛ ولى (بلکه) عذاب خدا شديد است !

اگر دقت فرمایید، این آیه در وصف کسانی است که مشمول عذاب الهی شده‌اند، نه همگان.

الف  "قیامت" یک روز معمولی که در آن اتفاقاتی نیز رخ می‌دهد نیست، بلکه "يَوْمٍ عَظِيمٍ" است، و هر چه که عظمت داشته باشد، ضمن بزرگی، هیبت، زیبایی و شکوه، "هولناک" نیز هست.

به یک کوه بزرگ [چون دماوند] و یا پهنۀ یک اقیانوس یا دریا نگاه کنید؛ هم بسیار بزرگ، باشکوه، زیبا و زینت بخش می‌باشند و هم بسیار ترسناک!

پس "قیامت" که "يَوْمٍ عَظِيمٍ" می‌باشد و صحنه حشر تمامی انسان‌های خلق شده می‌باشد، بسیار عظیم، با شکوه و جلال و نیز بسیار هولناک می‌باشد.

ب – گاهی به عظمت، زیبایی و هولناکی منظره یا واقعه‌ای از دور نگاه می‌شود و گاهی آدمی درون آن قرار می‌گیرد و تمامی اتفاقات به او مربوط می‌شود. مانند کسی که در دامنه یا قلۀ آن کوه بلند و یا در وسط دریا قرار گرفته است؛ بدیهی است که ضمن مشاهده و علم بیشتر به آن عظمت، برایش خوفناک‌تر نیز می‌شود.

"قیامت"، روزی است که نه تنها انسان در آن قرار می‌گیرد، بلکه برای انسان برپا شده است؛ قیامت «يَوْمَ الْجَمْعِ – روز جمع شدن همگان / الشوری، 7» - «يَوْمَ تُبْلَى السَّرَائِرُ - روز آشکار شدن تمامی پنهانی‌ها / الطارق، 9» - «يَوْمُ التَّغَابُنِ – روزی که آدمی از زیان وارد کردن به خود در تعامل با خدا و بندگان آگاه و به شدت پشیمان می‌شود  / التغابن، 9» ... و بالاخره «يَوْمَ الْحِسَابِ» برای هر کسی می‌باشد؛ محکمه‌ای که حتی اگر دنیا نیز برای یک مورد برپا شود، به رغم آن که تمامی عملکردها به محکمه ارائه نمی‌شود و شاکی و قاضی نیز انسان هستند، بسیار هولناک است، چه رسد در قیامتی که مالک، شاهد، حاکم و قاضی‌اش، خداوند سبحان می‌باشد.

ج – اما در عین حال، قیامت برای همگان تا این حد هولناک نمی‌باشد؛ بلکه برای کسانی که مجرم هستند و باید بایستند تا حساب پس بدهند هولناک است. کسانی که تمامی اعمال آنها در یک مرحله به آنها نشان داده می‌شود، در یک مرحله به آنها خبر داده می‌شود، در یک مرحله کتاب اعمال را به دست خودشان می‌دهند که بخوانند و خود قضاوت کنند، در یک مرحله گناهان در صورت‌ها نقش می‌بندد، در یک مرحله باید پاسخگو باشند و در مرحله نهایی، به سوی عقوبت و جزای مواضع و اعمال خود در دنیا کشانده می‌شوند.

به همین گزینش‌ها و محکمه‌های دنیا نگاه کنید؛ با بررسی پروندۀ شخصی، می‌گویند: «چه انسان نیکو، فرزانه و قابلی» و او را برمی گزینند – نسبت به دیگری می‌گویند: «سندی برای مجرمیت او وجود ندارد» - راجع به دیگری می‌گویند: «در این کار مقصر نبود و تبرئه می‌شود» - یکی را می‌گویند: «باید پرونده‌اش کاملاً بررسی شود – و خلاصه پروندۀ قطور یکی را بابت دروغ‌ها، تهمت‌ها، فتنه‌ها، توطئه‌ها، کلاهبرداری‌ها، اختلاس‌ها، انواع جنایات و قتل‌ها ... باز می‌کنند و او را با دقت تمام و شدت کامل محاکمه و سپس به مجازات‌های متناسب با جرم‌هایش محکوم می‌کنند. «جَزَاءً وِفَاقًا - كيفرى مناسب [با جرم آنها] / النبأ، 26» و ... .

●- اما برای عده‌ای که در دنیا با ایمان و عمل صالح، مقام قرب الهی در بهشت را هدف گرفتند، اصلاً چنین توقف‌ها، هراس‌ها، غُبن‌ها و حسرت‌ها و بالاخره حسابرسی‌ها وجود ندارد. اینها همه «أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ – کسانی که خدا به آنان نعمت داده است» هستند، همان‌هایی که در سوره حمد و هر نمازی دعا می‌کنیم که خداوند رحمان و رحیم، ما را در راه آنان قرار دهد: «صِرَاطَ الَّذِينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ». چنان که اطاعت کنندگان را جدا نمود و فرمود:

«وَمَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَالرَّسُولَ فَأُولَئِكَ مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ وَالصِّدِّيقِينَ وَالشُّهَدَاءِ وَالصَّالِحِينَ وَحَسُنَ أُولَئِكَ رَفِيقًا» (النساء، 69)

ترجمه: و كسى كه خدا و پيامبر را اطاعت كند، (در روز رستاخيز،) همنشين كسانى خواهد بود كه خدا، نعمت خود را بر آنان تمام كرده؛ از پيامبران و صدّيقان و شهدا و صالحان؛ و آنها رفيق‌هاى خوبى هستند!

پس، می‌فرماید در دنیا با آنها باشید تا در آخرت نیز با آنان باشید، که نه تنها توفقی در عرصه محشر ندارند، و نه تنها خوف و ترسی بر آنها مستولی نمی‌شود، بلکه به سرعت پس از حشر، وارد بهشت می‌شوند و در همان ابتدا به آنها می‌فرماید:

«يَا عِبَادِ لَا خَوْفٌ عَلَيْكُمُ الْيَوْمَ وَلَا أَنْتُمْ تَحْزَنُونَ * الَّذِينَ آمَنُوا بِآيَاتِنَا وَكَانُوا مُسْلِمِينَ » (الزّخرف، 68 و 69)

ترجمه: اى بندگان من! امروز بر شما هراسى نيست و اندوهگين و نگران نمى شويد * همان كسانى كه به آيات ما ايمان آوردند و تسليم بودند *

اینان مقربین خدا و پادشاهان بهشت‌های خداوند الرحم الراحمین می‌باشند.

رحمت الهی:

متأسفانه بسیاری براین باورند که "رحمت الهی"، یعنی "مهربانیِ او"؛ در حالی که واژۀ معادل مهربانی، "رأفت" است؛ و در قرآن کریم، این دو واژه در کنار هم آمده و معلوم می‌نماید که معانی متفاوتی دارند: «إِنَّ اللَّهَ بِالنَّاسِ لَرَءُوفٌ رَحِيمٌ – به درستی که الله نسبت به انسان‌ها، رئوف و رحیم است / البقره، 143».

"رحمت"، [به تعبیر آیت الله حائری شیرازی رحمة الله علیه و ...]، یعنی "وجود بخشی"؛ لذا فرمود که "رحمت من، سبقت دارد". اول وجود می‌بخشد و بعد زنده می‌کند و می‌میراند – اول وجود می‌بخشد، و بعد مشمول لطف، کرم، جود و نعمات قرار می‌دهد – اول وجود می‌بخشد، بعد هدایت می‌کند – اول وجود می‌بخشد و بعد رزق می‌دهد، دعاها را مستجاب و گناهان را غفو می‌نماید و ... . پس رحمت سبقت دارد.

اما از آن جهت که هر "لطف، رأفت، جود، کرم، نعمت، عفو، مغفرت و فیضی" از جانب او سبب احیا و ارتقای درجات وجودی می‌شود، همه ذیل "رحمت" قرار می‌گیرند.

●- بله، خداوند متعال "ارحم الراحمین" است و این صفت تفضیلی نسبت به دیگران، برای آن است که به بندگانش فرمود: «این اسم رحمت من را در خود تجلی دهید و به دیگران رحمت آورید، تا مشمول رحمت من شوید»، چنان که به رحمت متقابل والدین و فرزندان تصریح نمود و فرمود:

«وَاخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ وَقُلْ رَبِّ ارْحَمْهُمَا كَمَا رَبَّيَانِي صَغِيرًا» (الإسراء، 24)

ترجمه: و بالهاى تواضع خويش را از رحمت (محبّت و لطف و هر آن چه وجود بخش است)، در برابر آنان فرود آر! و بگو: «پروردگارا! همان گونه كه آنها مرا در كوچكى تربيت كردند، مشمول رحمتشان قرار ده!»

نکته:

باید بدانیم که طالب هر فیض و فضل الهی، باید خودش را مساعد دریافت آن فیض نماید، یعنی باید بکوشد تا آن اسم خدا در او تجلی یابد. باید لطف کند، تا مشمول لطف واقع شود – ببخشد تا بخشوده شود – جواد و کریم باشد تا مشمول جود و کرم واقع شود – مؤمن باشد، تا در امنیت قرار گیرد – متقی باشد تا حفظ شود ...، و بالاخره باید "اهل رحمت" باشد تا مشمول رحمت و رحیمیت خاص او در دنیا و آخرت قرار گیرد.

●- گام نخست در "اهل رحمت" شدن، این است که به فرستادۀ او، که تجلی رحمت (وجود بخشی) او برای عالمیان است بپیوندند، چنان که فرمود: «وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا رَحْمَةً لِلْعَالَمِينَ – و ما تو را جز رحمتی برای عالیمان نفرستادیم / الأنبیاء، 107» و در آیات متعددی فرمود: او را بهترین الگوی خود قرار دهید – از او اطاعت کنید – از او پیروی نمایید و ... .

کسانی که به «رَحْمَةً لِلْعَالَمِينَ» بپیوندند، در محشر و قیامت، توقف ننموده و با هیچ حزن، اندوه و ترسی مواجه نمی‌گردند، بلکه هر چه می‌بییند، عظمت، شکوه و زیبایی است و هر آن چه به آنها داده می‌شود، همه نعمت و سلطنت است.

مشارکت و هم‌افزایی – پرسش و نشانی لینک پاسخ، جهت ارسال به دوستان در فضای مجازی.

پرسش:

چرا صحنه قیامت آنقدر ترسناک برگزار خواهد شد‌؟ تناسب آیاتی که از سختی قیامت می‌فرماید، با آیات و احادیثی که بر گستره و شدت رحمت او در قیامت تصریح دارد، چگونه می‌باشد؟

پاسخ (نشانی لینک):

http://www.x-shobhe.com/belief/11113.html

 

 

کلمات کلیدی:  اعتقادی   معاد