پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس – شبهه): به این آیه توجه نمایید:

«لَا يُؤَاخِذُكُمُ اللَّهُ بِاللَّغْوِ فِي أَيْمَانِكُمْ وَلَكِنْ يُؤَاخِذُكُمْ بِمَا عَقَّدْتُمُ الْأَيْمَانَ ... - خدا شما را به خاطر سوگندهاى لغو و بى هدفتان مجازات نمى‌كند، ولى به سبب [دروغ بودن و یا شكستنِ] سوگندهايى كه به طور جدّى و با قصد و اراده خورده‌ايد، مؤاخذه مى‌كند ... / المائدة، 89»

برخی عادت به قسم‌های بی‌جهت دارند که گاه وعده نیز هستند، مثلاً می‌گویند: «به خدا  دیروز رفتم – به خدا وقت نداشتم – به خدا می‌آیم – به خدا یادم رفت و ...»، اینها همه عادت‌های لفظی است که خداوند متعال از روی لطفش، به حساب نمی‌آورد؛ اما اگر همین قسم‌ها، با عمد و به صورت جدی بیان شود، محاسبه دارد و اگر دروغ باشد، کفارۀ سنگینی دارد که در ادامه آیه بیان شده است.

"ذکر و دعا" نیز همین‌طورند، یعنی تا وقتی فقط "لفظ و لفاظی" باشند، هیچ اثری ندارند، چرا که این عالَم، از سوی خداوند علیم و حکیم، علیمانه و حکیمانه خلق شده است و با لفظ و لفاظی اداره نمی‌شود.

کلام نیز باید روح داشته باشد و روحش همان قصد و نیّت است. صِرف لفظ، مانند کالبد بدون روح است، صرفاً جسد است و کارآیی ندارد.

بنابراین، لفظی چون «خدا بیامرز» نیز گاهی به صورت عادت کلامی بیان می‌شود؛ چنان که متأسفانه برخی عادت به لعن کردن دارند و به راحتی می‌گویند: «خدا لعنتش کند که چنین کند»!

بدیهی است که تا وقتی این الفاظ از روی عادت و بدون توجه و قصد جدی گفته می‌شوند، هیچ اثری ندارند.

قابلیت:

"سلام و درود – خدابیامرز یا لعنت" نیز نوعی "دعا" می‌باشند؛ چرا که ما نه می‌توانیم خیری به کسی برسانیم و نه می‌توانیم کسی را از رحمت الهی دور کرده و ملعونش سازیم، لذا از خداوند سبحان می‌خواهیم که چنین کند؛ می‌گوییم: «خدا بیامرزتش – یا – خدا لعنتش کند».

اما، استجابت دعا، پس از عزم و نیّت جدی، سه قابلیت لازم دارند که عبارتند از:

الف – قابلیت دعا کننده در استجابت دعایش.

ب – قابلیت دعا شونده در استجابت دعا در حق او.

ج – قابلیت خود دعا برای استجابت.

●- ممکن است کسی به دیدن اهرام ثلاثه و یا سایر هرم‌های فراعنه در مصر و یا دیدن قصرهای باشکوه سلاطین ظلم و جور برود و از روی بی‌خردی بگوید: «خدا بیامرزتشان، چه هرم‌ها و یا قصرهای با شکوهی ساخته‌اند»! خب، معلوم است که خداوند متعال، طواغیت، فراعنه در هر عصر و پادشان ظلم و جور را نمی‌آمرزد.

●- ممکن است پدری با کسب حرام و حق النّاس، ارث زیادی از پول، خانه، زمین و ... برای فرزندانش به جای گذاشته باشد و آنها دائم بگویند: «خدا پدر ما را بیامرزد که چنین ثروتی را برای ما گذاشت»! اما بدیهی است که خدا  نمی‌آمرزد! او کسب حرام داشته؛ او حق الناس بر عهده دارد.

●- ممکن است کسی به خاطر آمال و اهداف خودش، از مؤمنان و متقیان بدش بیاید و یا حتی نسبت به آنان بغض، کینه و دشمنی داشته باشد، و مدام مؤمنان، متقیان، انقلابیون و مجاهدان در راه خدا را لعنت‌ کند. چنان که معاویه لعنة الله علیه دستور داده بود که حتی در نماز و به هنگام قنوت، امیرالمؤمنین علیه السلام را لعنت کنند و این رذیله حدود یک قرن و نیم ادامه داشت! بدیهی است که چنین لعنت‌هایی، نه تنها مستجاب نمی‌شود، بلکه به لعنت کننده برمی گردد.

پس، در چنین مواردی، نه دعا کننده قابلیت استجابت دارد – نه دعا شونده قابلیت اجابت دعا در حقش را دارد – و نه اساساً چنین دعاهایی قابلیت استجابت دارند.

●- و البته ممکن است که گناهکاری، با نیت خالص، کارهای خوبی هم کرده باشد که دیگران برایش خدابیامرز بگویند و خدا هم به دعای آنها، برخی از گناهان او را بیامرزد که البته این رحمت، شامل کفار، مشرکان، منافقان و ظالمان نمی‌گردد.

نکته:

خداوند سبحان، به پیامبرش می‌فرماید: حتی اگر تو که اشرف مخلوقات، محمود، خاتم الانبیاء، رحمة للعالمین هستی، اگر از روی مهربانی و دلسوزی فراوانی که داری، هفتاد بار هم برای کفار، منافقین و مسخره کنندگان استغفار کنی، پذیرفته نخواهد شد و مورد مغفرت قرار نخواهند گرفت، چون کافر و فاسق می‌باشند:

«اسْتَغْفِرْ لَهُمْ أَوْ لَا تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ إِنْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ سَبْعِينَ مَرَّةً فَلَنْ يَغْفِرَ اللَّهُ لَهُمْ ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ كَفَرُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَاللَّهُ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْفَاسِقِينَ» (التوبة، 80)

ترجمه: چه براى آنها استغفار كنى، و چه نكنى؛ (حتّى) اگر هفتاد بار براى آنها استغفار كنى، هرگز خدا آنها را نمى‌آمرزد! چرا كه خدا و پيامبرش را انكار كردند؛ و خداوند جمعيّت فاسقان را هدايت نمى‌كند!

 

کلمات کلیدی:  پاسخ های کوتاه