اگر خداوند شما را يارى كند هيچ كس بر شما پيروز نگردد، و اگر شما را واگذارد پس كيست آن كه شما را پس از وى يارى دهد؟! و مؤمنان بايد تنها بر خدا توكل نمايند.

***

آدمی نیز همانند سایر مخلوقات، از خودش هیچ نیرویی ندارد که بتواند بر چیزی غالب گردد، چنان که حتی بر سلول‌های بدن خودش نیز غلبه ندارد و فعل و انفعالات مغز یا قلبش در اختیار خودش نمی‌باشد.

بنابراین، هر انسانی مجبور است که برای هر کاری، به قوه‌ی دیگری "توکل" کند و حتی استفاده از وسایل (توسل) نیز با توجه به همان نیرویی است که به وسایل نیز اثر می‌بخشد.

این نیرو، برای کفار ناشناخته است، و برای مؤمن به حکم عقل، فطرت و وحی، شناخته شده می‌باشد، لذا می‌گوید: «لا حولَ وَ لا قُوّةً الاّ بالله العلی العظیم».

بنابراین، اخلاق (مواضع) انسان عاقل و مؤمن که می‌داند خودش هیچ نیرویی ندارد و باید به غیر خودش "توکل" کند که نیروی او باشد، فقط به خداوند متعال توکل می‌نماید، نه به سایر مخلوقات محتاج چون خودش.

●- بی‌تردید مؤمنان نیز نه تنها با مشکلات عدیده‌ای در زندگی مواجه می‌شوند، بلکه همیشه مورد رشک، حسد و دشمنی کفار و مشرکان می‌باشند و از هر سو مورد حملات شیاطین جنّ و انس قرار می‌گیرند.

کفار و مشرکان، به حمایت شیاطین و نیروی خود و حیله‌هایشان توکل کرده‌اند و به کثرت نفوذ (نفر)، ثروت و تجهیزات خود توسل می‌جویند؛ اما مؤمن می‌داند که کسی یا چیزی از خودش نیرویی ندارد و تمام نیرو، از آنِ خداوند سبحان می‌باشد «الْقُوَّةَ لِلَّهِ جَمِيعًا».

پس اگر کسی به خدا توکل نماید و خداوند متعال به او نیرو ببخشد، هیچ عاملی نمی‌تواند او را شکست بدهد و اگر او نیرو نبخشد، هیچ عامل دیگری نمی‌تواند او را یاری نماید.

پس، اخلاق (مواضع و عملکرد) مؤمن در هر امری، "توکل" به خداوند متعال می‌باشد.

 

کلمات کلیدی:  اخلاق   سوره آل عمران