پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس – شبهه): با کمی تفکر و تعمق در آیات مطروحه، به وضوح معلوم می‌شود که این آیات هیچ تناقضی با یک دیگر ندارند.

به معانی و مفاهیم و مقوله‌ی "توسل و شفاعت" در فرهنگ غنی قرآن و اسلام، باید بیش از آن چه در ذهن عموم مطرح است، توجه نماییم.

الف – سعی و تلاش

«وَأَنْ لَيْسَ لِلْإِنْسَانِ إِلَّا مَا سَعَى * وَأَنَّ سَعْيَهُ سَوْفَ يُرَى * ثُمَّ يُجْزَاهُ الْجَزَاءَ الْأَوْفَى * وَأَنَّ إِلَى رَبِّكَ الْمُنْتَهَى» (النّجم، 39 تا 42)

ترجمه: و اينكه براى انسان جز حاصل تلاش او نيست * و [نتيجه] كوشش او به زودى ديده خواهد شد * سپس هر چه تمام‌تر وى را پاداش دهند * و اينكه پايان [كار] به سوى پروردگار توست.

●- مقصود از «برای انسان چیزی جز حاصل تلاشش نیست»؛ تمامی نعمات الهی که بدون هیچ تلاشی به انسان موهبت نموده و می‌نماید نمی‌باشد، بلکه یعنی "نتیجه‌ی عمل، منطبق با خود عمل" می‌باشد. نه به کسی عذاب بی‌خودی می‌دهند و نه به کسی پاداش بی‌خودی می‌دهند.

بدیهی است عقل و قلبی که خداوند متعال موهبت نموده، علومی که در کتاب خلقت و کتاب وحی در اختیار انسان گذاشته، قوه‌ی اختیار و انتخابی که عنایت نموده و ...، هیج کدام حاصل تلاش انسان نیستند، اما استفاده‌ی درست یا نادرست از این نعمات، همان سعی و تلاش آدمی می‌باشد که نتیجه را بر اساس آن می‌دهند. به کسی نمی‌گویند: شما بفرما بهشت، چون عقل و قلب داشتنی و وحی نیز به تو رسید، بلکه می‌گویند: شما وارد بهشت جاوید شو و از نعماتش بهره‌مند شو، چرا که خوب تفکر، تعقل و تدبر کردی، خوب شناختی و ایمان آوردی، خوب عمل کردی و ... . یعنی از این نعمات، درست استفاده نمودی.

●- حال باید دید که "سعی = تلاش" یعنی چه؟ آیا فقط کار یدی، مثل بیل زدن است؟! آیا حرکت و فعالیت برای کسب معرفت (شناخت) بیشتر – اهتمام به انجام واجبات و ترک محرمات – مراقبت برای تقویت ایمان و بیشتر شدن تقوا – تسبیح قلبی و زبانی – نماز شب – تلاوت قرآن کریم و تأمل و تفکر در آیات الهی – رعایت اخلاق نیکو نسبت به خود و اطرافیان – دعا، توسل، زیارت و ...، کار و سعی و تلاش نیست و نتایج و پاداش‌های خود را ندارد؟!

●- در آیه‌ی بعد می‌فرماید که این سعی و تلاش او به زودی (یا به سرعت) دیده می‌شود. خب خداوند سبحان که همیشه می‌بیند، بلکه خودش نیز چه در دنیا و چه در آخرت، به سرعت به نتیجه‌ی اعمالش می‌رسد، چرا که نتیجه‌ی عمل، همراه خود عمل می‌باشد. به محض این که آدمی کار خوبی کرد، نتیجه‌اش را دارد، مگر این بعداً آن را ضایع کند – و به محض این که کار بدی کرد، نتیجه‌اش را به همراه دارد، مگر این که استغفار، توبه و اصلاح نماید. و البته این تغییر و تبدیل‌ها ادامه دارد، تا قیامت برسد. آنجا به جزاء "وفا" می‌شود. یعنی هیچ چیزی نادیده گرفته نمی‌شود. گناهکار، فقط مطابق گناهش معذب می‌گردد و مؤمنی که عمل صالح انجام داده، هم نتیجه می‌گیرد و هم پاداش مضاعف.

●- در آیه‌ی سوم متذکر می‌گردد که "پایان کار به سوی پروردگار توست"؛ یعنی همه چیز ختم به او می‌شود و اوست که علیم و بصیر به احوال بندگانش می‌باشد، اوست که قیامت را برپا می‌سازد، در قیامت داور خود اوست که به کسی ظلم نمی‌نماید و بالاخره اوست که انسان را به نتایج سعی و تلاشش – هر چه که باشد – می‌رساند.

شفاعت مال خداست

پیش از این نیز بسیار توضیح داده شد که "شفاعت" یعنی "دو تایی – جفت شدن" شدن و در مقابل "وتر" به معنای تنهایی و تکی می‌باشد. مثل نماز شفع که دو رکعت است و نماز وتر که یک رکعت می‌باشد.

در این دنیا، آدمیان با اشخاص گوناگونی جمع می‌شوند، اهداف گوناگونی دارند که با آنها جمع می‌شوند، منافع گوناگونی را در نظر دارند که برای به دست آوردن آنها و جمع شدن آنها تلاش می‌کنند؛ اما در آخرت، هیچ دوتایی وجود ندارد؛ حتی اصل و نسب، نژاد و قبیله و همشهری و هموطن و  ... وجود ندارد، بلکه هر کسی خودش به تنهایی، در محضر خداوند متعال می‌ایستد، تا او درباره‌اش داوری نموده و حکم دهد.

بنابراین «مَا لَكُمْ مِنْ دُونِهِ مِنْ وَلِيٍّ وَلَا شَفِيعٍ - برای شما هیچ ولیّ و شفیعی جز او وجود ندارد / السجده، » و تمام شفاعت (جمع شدن‌ها) مال خداوند متعال است، چرا که مالک زمین و آسمان‌ها و معاد اوست:

«قُلْ لِلَّهِ الشَّفَاعَةُ جَمِيعًا لَهُ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ثُمَّ إِلَيْهِ تُرْجَعُونَ» (الزّمر، 44)

ترجمه: بگو شفاعت‏ يكسره از آن خداست؛ فرمانروايى آسمانها و زمين خاص اوست؛‏ سپس به سوى او باز گردانيده مى‌‏شويد.

شفاعت در دنیا: 

"شفاعت"، نه اختصاصی به آخرت دارد و نه اختصاصی به اهل عصمت علیهم السلام؛ بلکه در همین دنیا نیز همگان در تلاشند که برای تحقق اهداف خوب یا بد خودشان، با یکدیگر جمع شوند؛ لذا لفظ "شفاعت" در قرآن کریم، هم برای "حسنه" آورده شده و هم برای "سیئه" و می‌فرماید که هر کسی به اندازه‌ی همراهیش در یک کار خوب یا بد، شریک است و سهم می‌برد:

«مَنْ يَشْفَعْ شَفَاعَةً حَسَنَةً يَكُنْ لَهُ نَصِيبٌ مِنْهَا وَمَنْ يَشْفَعْ شَفَاعَةً سَيِّئَةً يَكُنْ لَهُ كِفْلٌ مِنْهَا وَكَانَ اللَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ مُقِيتًا» (النساء، 85)

ترجمه: هر كس شفاعت پسنديده كند براى وى از آن نصيبى خواهد بود و هر كس شفاعت ناپسنديده‏‌اى كند براى او از آن [نيز] سهمى خواهد بود و خدا همواره به هر چيزى تواناست.

بنابراین، از آن جهت که آدمی موجودی اجتماعی است، همگان در هر لحظه، در حال "شفاعت" یکدیگر هستند، منتهی هر کسی با هم کیش و هم هدف خودش همسو می‌گردد و او را یاری می‌نماید.

مؤمنان، برای شفاعت دیگران، روی به خداوند رحمان و رحیم می‌کنند، چرا که برای یکدیگر "خیر" می‌خواهند و می‌دانند که "خیر" به دست اوست و از اوست. و می‌دانند که شفاعت نیز از آن اوست، پس اوست که باید اذن شفاعت دهد و وقتی کسی دیگری را به دعای خیر شفاعت می‌کند، اوست که قبول یا رد می‌نماید.

همین که پدر و مادری برای سلامت و سعادت فرزندشان [یا بالعکس] دست به دعا بر می‌دارند، یعنی شفاعت - همین که امام برای امتش دعا می‌نماید، یعنی شفاعت – همین که مردم خیر یکدیگر را می‌خواهند و برای مملکت، نظام و ملت دعا می‌کنند و در مسیر استجابت دعا، یکدیگر را یاری می‌بخشند، یعنی شفاعت.

شفاعت در آخرت: 

اما در "آخرت"، مردم به دو گروه اهل بهشت و اهل جهنم تقسیم می‌شوند و از این مناسبات دنیایی در آنجا خبری نیست.

اهل جهنم که همه متوجه خودشان هستند و اصلاً به یاد دیگری [هر چند فرزند دلبند آنها باشد] نمی‌افتند و حاضرند تمام دنیا و اهلش را فدیه دهند تا از عذاب آنها کاسته شود، که پذیرفته نمی‌گردد؛ و اساساً اهل جهنم نزد خداوند متعال، ارزش و مقامی ندارند که بخواهند به خاطر آن دیگری را شفاعت کنند.

اما اهل بهشت، نزد خداوند متعال ارزشمند و آبرومند می‌باشند؛ لذا از قابلیت شفاعت برخوردار می‌گردند؛ اما می‌دانند که هیچ شفاعتی در کار نیست و هیچ شفاعتی مفید واقع نمی‌گردد، مگر به اذن او. لذا هم از خداوند رحمان و رحیم می‌خواهند که به آنان اذن شفاعت دهد و هم می‌خواهند که شفاعت‌شان را قبول نماید. و البته او به مؤمنان وعده داده که هر دو کار را برای آنان انجام می‌دهد.

در آخرت، فقط اهل عصمت شفاعت نمی‌نمایند، بلکه مؤمنان یکدیگر را شفاعت می‌کنند، شهداء شفاعت می‌کنند، اولیاء الله شفاعت می‌کنند. و باید دقت نماییم که "شفاعت" نیز فقط برای بخشش گناهان و نجات از جهنم نیست، بلکه علوّ درجات بهشتی نیز با شفاعت انجام می‌پذیرد؛ حال چه اهل عصمت علیهم السلام شفاعت کنندگان که محبان و مطیعان آنها در دنیا، در بهشت در کنار آنان قرار گیرند، چه پدر و مادر و یا همسری که در رتبه‌ی بالاتری قرار دارد، شفاعت کنند که خویشان دنیایی آنها که در رتبه‌های پایین‌تر هستند، نزد آنها بروند.

توسل و شفاعت طلبی شیعیان

بارها و بارها، مفصل توضیح داده شد که هیج کاری از بشر، در دو عالم، بدون وجود وسیله مربوطه و توسل به آن وسیله انجام نمی‌پذیرد، لذا فرمود که برای قرب او نیز وسیله بجویید؛ و اهل عصمت علیهم السلام، قرآن مجید، نماز و سایر عبادات و ترک معاصی و به طور کلی "تقوا" را وسیله قرار داد.

مؤمنان، در دنیا، به یک دیگر نیز توسل می‌کنند؛ همین که به هم می‌گویند: «التماس دعا»، یعنی کمترین حد توسل. همین که برای رضا و قرب خداوند متعال، به کمک یکدیگر می‌شتابند، یعنی توسل. همین که به جنگ و جهاد فی سبیل الله [در هر عرصه‌ای] روی می‌آورند، یعنی توسل به وسایلی برای فلاح ابدی:

«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَابْتَغُوا إِلَيْهِ الْوَسِيلَةَ وَجَاهِدُوا فِي سَبِيلِهِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ» (المائدة، 35)

اى كسانى كه ايمان آورده‏‌ايد! از خدا پروا كنيد و به سوی او [برای تقرب به او] وسیله جوييد و در راهش جهاد كنيد باشد كه رستگار شويد.

بنابراین، مسلمانان و از جمله شیعیان، برای فلاح و قرب او، هم به کار و عمل [سعی و کوشش] متوسل می‌شوند، هم به یک دیگر، هم به عبادات و تقوا، هم به نماز و تلاوت قرآن کریم، هم به معلمان و رهبران و در رأس همه آنها، به اهل عصمت علیهم السلام.

در مقام "شفاعت" نیز سعی می‌کنند که در دنیا، با آنها باشند و در دعاها می‌گویند: «سعی کردیم که در دنیا با شما باشیم، شما نیز از یک سو ما را قبول کنید که در دنیا با شما باشیم، و از سویی دیگر در قیامت، ما را نزد خداوند متعالی که به شما اذن شفاعت داده، شفاعت کنید تا آنجا نیز با شما و در کنار شما باشیم.

[اگر کلماتی چون "توسل و شفاعت" را در بخش جستجو در سایت درج و کلیک نمایید، مطالب بسیاری درج شده که در اختیارتان قرار می‌گیرد.]

شرک:

شرک وقتی اطلاق پیدا می‌کند که کسی دیگری را بدون خداوند متعال و به صورت مستقل، مؤثر در وجود بداند و کسی چنین دیدگاهی نسبت به اهل عصمت علیهم السلام ندارد.

آیا اگر انتظار داشته باشید که خورشید به شما گرما دهد، یا آب سیراب نماید، یا معلم چیزی بیاموزد، یا راهنما راهی نشان دهد، یا اگر افتادید، دیگری دست شما را بگیرد و بلند کند و ...، "شرک" است، یا توسل است به وسایلی که خداوند سبحان قرار داده است؟! بله، اگر کسی گمان کند که اینها در قدرت و اثر بخشی خود استقلال دارند، شرک می‌شود.

مرتبط:

●- مگه ما نباید فقط از خدا بخواهیم و درخواست کنیم؛ پس چطوریه که ائمه رو واسطه می‌کنیم من همیشه این مشکل رو دارم که موقع دعا بگم خدایا از تو می‌خوام یا بگم یا امام رضا پناهم باش؟ (30 تیر 1398)

مشارکت و هم افزایی‌ - پرسش و نشانی لینک پاسخ، جهت ارسال به دوستان در فضای مجازی

پرسش:

در قرآن کریم می‌فرماید: «برای انسان جز حاصل تلاشش چیزی نیست»، و نیز می‌فرماید: «شفاعت مال خداست»؛ پس چرا شیعیان دنیا و آخرت خود به امامان متوسل شده و از آنان شفاعت می‌طلبند؟!

پاسخ:

http://www.x-shobhe.com/shobhe/10123.html

 

پیوستن و پیگیری در پیام‌رسان‌ها:

 

  

        

کلمات کلیدی:  قرآن   شفاعت   آیات قرآن   سوره بقره   سوره زمر