پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس – شبهه): اهل عصمت علیهم السلام و نیز صدیقین و شهدا، هم شاهدان امت هستند و هم شافعان امت؛ حال چه در زمان حیات خود و پیروان‌شان، چه بعد از وفات خود و پیدایش امم بعدی و چه در قیامت. بنابراین، هم نزد خداوند سبحان، از برخی امم خویش شکایت می‌کنند، و هم از برخی امم خویش شفاعت می‌کنند. پس چنین نیست که نام هر کسی در دنیا مسلمان بود، مورد شفاعت حضرت محمد صلوات الله علیه و آله قرار گیرد، یا نام هر کسی مسیحی یا یهودی بود، مورد شفاعت حضرات موسی و عیسی علیهماالسلام قرار گیرد؛ چه بسا مورد شکایت ایشان قرار گیرند.

شاهد و شهادت:

اول شهید و شاهد، خداوند متعال است، و سپس رسولان و آنان که اذن شفاعت یابند:

«يَوْمَ يَبْعَثُهُمُ اللَّهُ جَمِيعًا فَيُنَبِّئُهُمْ بِمَا عَمِلُوا أَحْصَاهُ اللَّهُ وَنَسُوهُ وَاللَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدٌ» (المجادلة، 6)

ترجمه: روزى كه خداوند همه آنان را بر مى‌انگيزد و به آنچه كرده‌اند آگاهشان مى‏‌گرداند؛ خدا [كارهايشان را] برشمرده است و حال آنكه آنها آن را فراموش كرده‌اند و خدا بر هر چيزى گواه است.

«وَإِذْ أَخَذَ اللَّهُ مِيثَاقَ النَّبِيِّينَ لَمَا آتَيْتُكُمْ مِنْ كِتَابٍ وَحِكْمَةٍ ثُمَّ جَاءَكُمْ رَسُولٌ مُصَدِّقٌ لِمَا مَعَكُمْ لَتُؤْمِنُنَّ بِهِ وَلَتَنْصُرُنَّهُ قَالَ أَأَقْرَرْتُمْ وَأَخَذْتُمْ عَلَى ذَلِكُمْ إِصْرِي قَالُوا أَقْرَرْنَا قَالَ فَاشْهَدُوا وَأَنَا مَعَكُمْ مِنَ الشَّاهِدِينَ» (آل‌عمران، 81)

ترجمه: و (به خاطر بیاورید) هنگامی را که خداوند، از پیامبران (و پیروان آنها)، پیمان مؤکّد گرفت، که هرگاه کتاب و دانش به شما دادم، سپس پیامبری به سوی شما آمد که آنچه را با شماست تصدیق می‌کند، به او ایمان بیاورید و او را یاری کنید! سپس (خداوند) به آنها گفت: «آیا به این موضوع، اقرار دارید؟ و بر آن، پیمان مؤکّد بستید؟» گفتند: «(آری) اقرار داریم!» (خداوند به آنها) گفت: «پس گواه باشید! و من نیز با شما از گواهانم.»

«إِنَّا أَرْسَلْنَا إِلَيْكُمْ رَسُولًا شَاهِدًا عَلَيْكُمْ كَمَا أَرْسَلْنَا إِلَى فِرْعَوْنَ رَسُولًا» (المزمل، 15)

ترجمه: بى‏ گمان ما به سوى شما فرستاده‏ اى كه گواه بر شماست روانه كرديم همان گونه كه فرستاده‌اى به سوى فرعون فرستاديم.

شکایت حضرت مسیح علیه السلام:

«وَإِذْ قَالَ اللَّهُ يَا عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ أَأَنْتَ قُلْتَ لِلنَّاسِ اتَّخِذُونِي وَأُمِّيَ إِلَهَيْنِ مِنْ دُونِ اللَّهِ قَالَ سُبْحَانَكَ مَا يَكُونُ لِي أَنْ أَقُولَ مَا لَيْسَ لِي بِحَقٍّ إِنْ كُنْتُ قُلْتُهُ فَقَدْ عَلِمْتَهُ تَعْلَمُ مَا فِي نَفْسِي وَلَا أَعْلَمُ مَا فِي نَفْسِكَ إِنَّكَ أَنْتَ عَلَّامُ الْغُيُوبِ»

ترجمه: و آنگاه که خداوند به عیسی بن مریم می‌گوید: «آیا تو به مردم گفتی که من و مادرم را بعنوان دو معبود غیر از خدا انتخاب کنید؟!»، او می‌گوید: «منزهی تو! من حق ندارم آنچه را که شایسته من نیست، بگویم! اگر چنین سخنی را گفته باشم، تو می‌دانی! تو از آنچه در روح و جان من است، آگاهی؛ و من از آنچه در ذات (پاک) توست، آگاه نیستم! بیقین تو از تمام اسرار و پنهانی‌ها باخبری.

«مَا قُلْتُ لَهُمْ إِلَّا مَا أَمَرْتَنِي بِهِ أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ رَبِّي وَرَبَّكُمْ وَكُنْتُ عَلَيْهِمْ شَهِيدًا مَا دُمْتُ فِيهِمْ فَلَمَّا تَوَفَّيْتَنِي كُنْتَ أَنْتَ الرَّقِيبَ عَلَيْهِمْ وَأَنْتَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدٌ»

ترجمه: من، جز آنچه مرا به آن فرمان دادی، چیزی به آنها نگفتم؛ (به آنها گفتم:) خداوندی را بپرستید که پروردگار من و پروردگار شماست! و تا زمانی که در میان آنها بودم، مراقب و گواهشان بودم؛ ولی هنگامی که مرا از میانشان برگرفتی، تو خود مراقب آنها بودی؛ و تو بر هر چیز، گواهی!

شکایت حضرت محمد مصطفی صلوات الله علیه و آله:

« وَقَالَ الرَّسُولُ يَا رَبِّ إِنَّ قَوْمِي اتَّخَذُوا هَذَا الْقُرْآنَ مَهْجُورًا » (الفرقان، 30)

ترجمه: و پيامبر [خدا] گفت: «پروردگارا، قوم من اين قرآن را رها كردند.»

شفاعت:

شفاعت نیز تماماً مال خدا و نزد خداست. چنان که مالک همه چیز اوست و نه دیگران:

«قُلْ لِلَّهِ الشَّفَاعَةُ جَمِيعًا لَهُ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ثُمَّ إِلَيْهِ تُرْجَعُونَ» (الزّمر، 44)

ترجمه: بگو شفاعت‏ يكسره از آن خداست فرمانروايى آسمان‌ها و زمين خاص اوست‏ سپس به سوى او باز گردانيده مى‌شويد. 

"شفاعت" دو تایی بودن است و همگان باید با خدا باشند، چنان که خدا با آنان است، هر کجا که باشند. «وَهُوَ مَعَكُمْ أَيْنَ مَا كُنْتُمْ – و او با شماست، هر کجا که باشید / الحدید، 4»

شفاعت دیگران، یعنی در دنیا با هر کسی بودی [نه این که از اسلام، مسیحیت و ...چه اسمی را برگزیدی]، در آخرت نیز با او خواهی بود و اگر موانعی (از جمله نادانی‌ها، غفلت‌های سهوی، برخی گناهان، قلت در کم و کیف عبادات و ...) مانع از این جمع شدن باشد، به شفاعت آنان مرتفع خواهد شد، انشاء الله.

نبابراین، بسیاری از یهودیان و مسیحیان، با مشرکان و ظالمان محشور خواهند شد، چنان که بسیاری از مسلمانان، با ابوسفیان، معاویه، یزید و شمر گذشته و زمان خود محشور خواهند شد، چرا که در دنیا [به لحاظ اعتقاد و عمل]، با آنان بوده‌اند! این است که فرمود: در قیامت، هر گروهی با امام خودش محشور می‌گردد.

«يَوْمَ نَدْعُو كُلَّ أُنَاسٍ بِإِمَامِهِمْ فَمَنْ أُوتِيَ كِتَابَهُ بِيَمِينِهِ فَأُولَئِكَ يَقْرَءُونَ كِتَابَهُمْ وَلَا يُظْلَمُونَ فَتِيلًا» (الإسراء، 71)

ترجمه: [ياد كن‌] روزى را كه هر گروهى را با پيشوايشان فرا مى‌خوانيم. پس هر كس كارنامه‌اش را به دست راستش دهند، آنان كارنامه خود را مى‌خوانند و به قدر نخك هسته خرمايى به آنها ستم نمى‌شود.

اصول شفاعت:

پس شفاعت، نه فامیل بازی است و نه پارتی‌بازی به نوعی که با "عدالت الهی" منافات داشته باشد؛ در آنجا به اندازه‌ی نخک هسته‌ی خرمایی به کسی ظلم نمی‌شود. به فرموده‌ی امیرالمؤمنین علیه السلام: «در قیامت، قاضی خود شاهد است». بنابراین، شفاعت، بخشی از قوانین حاکم بر خلقت و هدایت است و اصولی دارد، از جمله:

1- در قیامت، هیچ کسی جز به اذن خدا، شفاعت نمی‌کند:

« إِنَّ رَبَّكُمُ اللَّهُ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ فِي سِتَّةِ أَيَّامٍ ثُمَّ اسْتَوَى عَلَى الْعَرْشِ يُدَبِّرُ الْأَمْرَ مَا مِنْ شَفِيعٍ إِلَّا مِنْ بَعْدِ إِذْنِهِ ذَلِكُمُ اللَّهُ رَبُّكُمْ فَاعْبُدُوهُ أَفَلَا تَذَكَّرُونَ » (یونس علیه السلام، 10)

ترجمه: پروردگار شما آن خدايى است كه آسمانها و زمين را در شش هنگام آفريد. سپس بر عرش استيلا يافت. كار [آفرينش‌] را تدبير مى‌كند. شفاعتگرى جز پس از اذن او نيست. اين است خدا، پروردگار شما، پس او را بپرستيد. آيا پند نمى‌گيريد؟

2- شفاعت کننده‌ای وجود ندارد، مگر آن که خداوند شفاعت او را تعهد کرده باشد:

«لَا يَمْلِكُونَ الشَّفَاعَةَ إِلَّا مَنِ اتَّخَذَ عِنْدَ الرَّحْمَنِ عَهْدًا» (مریم علیها السلام، 87)

ترجمه: آنان هرگز مالک شفاعت نیستند (اختیارش را ندارند)؛ مگر کسی که نزد خداوند رحمان، عهد و پیمانی دارد.

3- شفاعت کننده‌ای نیست، مگر آن که خداوند از قول او راضی باشد:

«يَوْمَئِذٍ لَا تَنْفَعُ الشَّفَاعَةُ إِلَّا مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمَنُ وَرَضِيَ لَهُ قَوْلًا» (طه، 109)

ترجمه: در آن روز، شفاعت هیچ کس سودی نمی‌بخشد، جز کسی که خداوند رحمان به او اجازه داده، و به گفتار او راضی است.

4- شفاعت کنندگان، فقط مبتنی بر علم و به حق گواهی می‌دهند:

«وَلَا يَمْلِكُ الَّذِينَ يَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ الشَّفَاعَةَ إِلَّا مَنْ شَهِدَ بِالْحَقِّ وَهُمْ يَعْلَمُونَ» (الزّخرف، 86)

ترجمه: و كسانى كه به جاى او مى‌خوانند [و مى‌پرستند] اختيار شفاعت ندارند، مگر آن كسانى كه آگاهانه به حق گواهى داده باشند.

5- شفاعتی از کسانی که متذکر شدند، اما روی برگرداندند صورت نمی‌پذیرد:

«فَمَا تَنْفَعُهُمْ شَفَاعَةُ الشَّافِعِينَ * فَمَا لَهُمْ عَنِ التَّذْكِرَةِ مُعْرِضِينَ» (المدثر، 48 و 49)

ترجمه: از اين رو شفاعت‏ شفاعت‏ كنندگان به حال آنها سودى نمى‌‏بخشد * چرا آنها از تذكر روى برگردانند (چرا متذکر، متوجه و متنبه نشدند)؟!

شفاعت انبیاء، اولیا و شهدا، به کفار، مشرکان و منافقان نمی‌رسد:

بنا بر آیات مذکور در مورد شفاعت، که عقل مصدق آنهاست، شفاعت هیچ یک از انبیا، رسولان، امامان، مؤمنان، شهداء و صدیقین، به کفار، مشرکان و منافقان نمی‌رسد؛ چنان که به پیامبر رحمت خویش فرمود: اگر تو هفتاد بار هم برای منافق و فاسق جماعت، و مسخره کنندگان اهل ایمان، استغفار نمایی، پذیرفته نمی‌گردد:

«اسْتَغْفِرْ لَهُمْ أَوْ لَا تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ إِنْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ سَبْعِينَ مَرَّةً فَلَنْ يَغْفِرَ اللَّهُ لَهُمْ ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ كَفَرُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَاللَّهُ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْفَاسِقِينَ» (التوبة، 80)

ترجمه: چه برای آنها استغفار کنی، و چه نکنی، (حتّی) اگر هفتاد بار برای آنها استغفار کنی، هرگز خدا آنها را نمی‌آمرزد! چرا که خدا و پیامبرش را انکار کردند؛ و خداوند جمعیّت فاسقان را هدایت نمی‌کند!

●- بنابراین، اگر مسلمانان، مسیحیان و یهودیان، به عقاید کفر‌آمیز، شرک، نفاق و ظلم بگروند، هرگز مشمول شفاعت انبیا و اولیای الهی قرار نمی‌گیرند:

«لَقَدْ كَفَرَ الَّذِينَ قَالُوا إِنَّ اللَّهَ هُوَ الْمَسِيحُ ابْنُ مَرْيَمَ قُلْ فَمَنْ يَمْلِكُ مِنَ اللَّهِ شَيْئًا إِنْ أَرَادَ أَنْ يُهْلِكَ الْمَسِيحَ ابْنَ مَرْيَمَ وَأُمَّهُ وَمَنْ فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا وَلِلَّهِ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَا يَخْلُقُ مَا يَشَاءُ وَاللَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ » (المائدة، 17)

ترجمه: آنها که گفتند: «خدا، همان مسیح بن مریم است»، بطور مسلّم کافر شدند؛ بگو: «اگر خدا بخواهد مسیح بن مریم و مادرش و همه کسانی را که روی زمین هستند هلاک کند، چه کسی می‌تواند جلوگیری کند؟ (آری،) حکومت آسمانها و زمین، و آنچه میان آن دو قرار دارد از آن خداست؛ هر چه بخواهد، می‌آفریند؛ (حتّی انسانی بدون پدر، مانند مسیح؛) و او، بر هر چیزی تواناست.»

«وَقَالَتِ الْيَهُودُ وَالنَّصَارَى نَحْنُ أَبْنَاءُ اللَّهِ وَأَحِبَّاؤُهُ قُلْ فَلِمَ يُعَذِّبُكُمْ بِذُنُوبِكُمْ بَلْ أَنْتُمْ بَشَرٌ مِمَّنْ خَلَقَ يَغْفِرُ لِمَنْ يَشَاءُ وَيُعَذِّبُ مَنْ يَشَاءُ وَلِلَّهِ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَا وَإِلَيْهِ الْمَصِيرُ» (المائدة، 18)

ترجمه: یهود و نصاری گفتند: «ما، فرزندان خدا و دوستان (خاصّ) او هستیم.» بگو: «پس چرا شما را در برابر گناهانتان مجازات می‌کند؟! بلکه شما هم بشری هستید از مخلوقاتی که آفریده؛ هر کس را بخواهد (و شایسته بداند)، می‌بخشد؛ و هر کس را بخواهد (و مستحق بداند)، مجازات می‌کند؛ و حکومت آسمانها و زمین و آنچه در میان آنهاست، از آن اوست؛ و بازگشت همه موجودات، به سوی اوست.»

 

مرتبط:

شفاعت را برای ما جوانان به زبان ساده توضیح دهید و چرا اهل سنّت می‌گویند شرک است، اما تشیع به شدت به آن اعتقاد دارد؟ (11 بهمن 1392)

آیا شفاعت فقط مربوط به آخرت میشه؟ یا نه، بلکه تو این دنیا هم ما شامل شفاعت پیامبران وائمه (ع) می‌شویم؟ (27 آذر 1393)

 

مشارکت و هم‌افزایی (سؤال به همراه نشانی لینک پاسخ، جهت ارسال به دوستان در فضای مجازی)

پرسش:

آیا عیسی مسیح علیه السلام مسیحیان را شفاعت می‌نماید؟ [پاسخ: شفاعت اصول و قواعدی دارد].

پاسخ:

http://www.x-shobhe.com/shobhe/9433.html 

 

 

کلمات کلیدی:  اعتقادی   معاد   شفاعت