امام خمینی رحمة الله علیه:

«قُلْ إِنَّمَا أَعِظُکُمْ بِوَاحِدَةٍ أَنْ تَقُومُوا لله مَثْنَی و فُرَادَی» (1)، خداوند تعالی‏  ‎ ‎‏می‌فرماید که به مردم ابلاغ کن که من شما را به یک چیز دعوت‏‎ ‎‏می‌کنم، موعظه به یک چیز.

واعظ خدا؛ واسطه رسول اکرم؛ و‏‎ ‎‏ملت ـ همۀ ملتها، همۀ مخلوق ـ طرف موعظه که قهراً ماها هم‏‎ ‎‏هستیم. و آن یک موعظه که خدای تبارک و تعالی می‌فرماید: بگو‏‎ ‎‏من یک موعظه دارم»، این یک موعظه باید سرآمد تمام‏‎ ‎‏موعظه‌هایی باشد که خدای تبارک و تعالی فرموده است و انبیاء و‏‎ ‎‏اولیاء و همین طور هم هست، این یک موعظه این است که «‏‏أَنْ‏‎ ‎‏تَقُومُوا لله»؛‏‏ قیام کنید و نهضت کنید برای خدا... .

اهل معرفت می‌گویند‏‎ ‎‏که اول منزل سلوک، «یَقظه» است؛ یعنی «بیداری».

اهل معرفت می‌گویند‏‎ ‎‏که اول منزل سلوک، «یَقظه» است؛ یعنی «بیداری». و به همین آیه‏‎ ‎‏تمسک می‌کند خواجه عبدالله انصاری از منازل السائرین ـ که‏‎ ‎‏منازل اهل سلوک را ذکر می‌کند ـ اول منزل را منزل «یَقظه»، منزل‏‎ ‎‏بیداری ذکر می‌کند. و این آیۀ شریفه را هم شاهد می‌آورد که خدا‏‎ ‎‏فرموده است «‏‏أَنْ تَقُومُوا لله‌».

ایشان تعبیرش این است که یعنی بیدار‏‎ ‎‏بشوید، بیدار شدن هم یک قسم از «قیام» است. و تمام نهضتهایی‏‎ ‎‏که در عالم واقع می‌شود آن هم قیام است؛ قیام از خواب، و قیام‏‎ ‎‏بعد از بیداری.‏ ‏‏ قیام از خواب برای ماها که خواب هستیم و باز بیدار نشدیم.‏‎ ‎‏ماها که برای سُکْرِ مَستیِ) طبیعت بیهوش هستیم؛ در خواب غفلت‏‎ ‎‏هستیم؛ و چشم و گوشمان همه‌اش متوجه به عالم طبیعت است.‏‎

‌‎‏موعظۀ خدا، به حسب قول این مرد سالک‏، این است که یک‏‎ ‎‏موعظه هست. و آن اینکه "بیدار بشوید از این غفلت و از این خوابی‏‎ ‎‏که سنگین است". خوابی است که طبیعت غلبه کرده است بر ما و ما‏‎ ‎‏را خواب کرده است.

اول قدم این است که ما بیدار بشویم و توجه‏‎ ‎‏کنیم به اینکه عالم طبیعت چی هست؛ و ما در عالم طبیعت به کجا‏‎ ‎‏می رویم؟ در سیر هستیم همه، این سیر به کجا منتهی می‌شود؟ این‏‎ ‎‏اول قدمی است که برای کسانی که سلوک «إلی الله‌» می‌کنند.

اول‏‎ ‎‏قدم این است که بیدار بشوند؛ غفلت را کنار بگذارند؛ توجه به‏‎ ‎‏معنویات بکنند؛ به ماوراء طبیعت بکنند.

اول‏‎ ‎‏قدم این است که بیدار بشوند؛ غفلت را کنار بگذارند؛ توجه به‏‎ ‎‏معنویات بکنند؛ به ماوراء طبیعت بکنند. این راهِ یک راه طولانی‏‎ ‎‏است که ما در اوایلش واقع هستیم؛ و باید سیر بکنیم، و تا آخر‏‎ ‎‏سیر بکنیم. اگر در حال غفلت ما را سیر دادند و ما بیدار نشدیم تا‏‎ ‎‏وقتی که از عالم طبیعت بیرون رفتیم، ما سعادتمند نیستیم.‏

‏‏     چنانچه بیدار ‏‏[‏‏شدیم‏‏]‏‏ و راه را یافتیم و آن راهی که خدای‏‎ ‎‏تبارک و تعالی فرموده است، راه مستقیم است، راه «إلی الله‌» است،‏‎ ‎‏ما آن راه را طی کردیم، از انحرافات کناره گرفتیم، توجه به خدا،‏‎ ‎‏توجه به احکام خدا کردیم، این راهی که قهراً ما را می‌برند، با قدم‏‎ ‎‏اختیار آن مقداری که مربوط به اختیار است طی کردیم، وقتی که از‏‎ ‎‏اینجا منتقل شدیم به عالم دیگر، همۀ آن سعادت، همۀ آن نور‏‎  [‏‏است‏‏]‏‏.

این عالم دار ظلمت است: "‏‏ظُلُماتٌ بَعْضُها فَوْقَ بَعْضٍ‏‏" (2)، اگر ما‏‎ ‎‏تکلیف خودمان را دانستیم و بیدار شدیم و فهمیدیم که باید سیر‏‎ ‎‏کنیم «إلی الله»، باید مجاهده کنیم برای خدا، قیام کنیم برای خدا، و‏‎ ‎‏در همۀ ابعادی که هستیم و داریم به تکلیف خودمان، به‏‎ ‎‏تکلیف‌هایی که خدای تبارک و تعالی به وسیلۀ انبیا برای ما بیان‏‎ ‎‏فرموده است عمل بکنیم، راه مستقیم را طی بکنیم، منتهی‏‎ ‎‏می‌شویم به سعادت.

قیام لله مقدمۀ سلوک‏

‏‏اول مرتبه قیام است: «قُلْ إِنَّمَآ أَعِظُکُم بِواحِدَةٍ أَن تَقُومُوا لله». اصحاب سیر‏‎ ‎‏هم این را منزل اول دانسته‌اند؛ شاید هم مقدمه باشد و منزل‏‎ ‎‏نباشد. در ‏‏منازل السائرین‏‏ این را منزل اول دانسته؛ لکن ممکن است‏‎ ‎‏که این اصلاً مقدمه باشد، منزل بعد باشد.

اول این است که یک‏‎ ‎‏وصیت، یک موعظه به وسیلۀ یک موجودی که خودش یافته است‏‎ ‎‏[‏‏صادر می‌شود‏‏]‏‏ و می‌فرماید به آنها بگو که: ‏‏«إِنَّمَآ أَعِظُکُمْ بِواحِدَةٍ»‏‏؛ فقط‏‎ ‎‏یک موعظه، فقط اینکه قیام کنید برای خدا.

همه چیز از اینجا‏‎ ‎‏شروع می‌شود، همۀ مسائل از اینجا شروع می‌شود که «قیام لله‌»‏‎ ‎‏باشد، انسان نهضت کند برای خدا، بایستد برای خدا، از این‏‎ ‎‏خواب بیدار بشود. کأنّه ‏‏[‏‏امر می‌کند‏‏]‏‏ به این خوابها، به اینهایی که‏‎ ‎‏افتاده‌اند آنجا و خوابند و بیهوش، بگو که من به شماها یک موعظه‏‎ ‎‏دارم و آن این است که بلند شوید از جا برای خدا، قیام کنید برای‏‎ ‎‏خدا، راه بیفتید؛ و ما همین یک موعظه را هم تا حالا گوش‏‎ ‎‏نکرده‌ایم، برای او راه نیفتاده‌ایم. راه افتادنمان برای خودمان!

------

1-   سبأ، 46‏‎ ‎

2-   النّور، 40

 

‏‎

کلمات کلیدی:  رهبری   سوره سبأ