پایگاه پاسخگویی به سؤالات وشبهات (ایکس – شبهه): در مباحث عقلی – شناختی [یا به تعبیری فلسفی]، بر کلمات، معانی و جایگاه آنها در یک گزاره و نیز ردیف آنها، بسیار دقت می‌شود و کمترین خطایی موجب تشویش ذهن و حتی نتیجه‌گیری‌های نادرست می‌گردد.

به عنوان مثال: بسیار تفاوت است بین "هستی" و "جهان هستی". آنگاه که سخن از "هستی" به میان می‌آید، سخن از "هستی محض" می‌باشد و پرسیده می‌شود که آیا ازلی است یا حادث - واجب است یا ممکن - علت است یا معلول – باقی است یا هالک (فنا پذیر)...؟ و در علم کلام تبیین می‌شود که «جز خداوند متعال، هیچ چیزی هستی و کمال محض و بالتبع غنای محض نیست، و هر چه هست، در اصل هستی‌اش نیز نیازمند و قائم به اوست - وَاللَّهُ غَنِيٌّ حَمِيدٌ». اما، آنگاه که سخن از "جهانی هستی" به میان می‌آید، سخن از "عالَم خلقت" می‌باشد که هر چه هست، مخلوق و حادث است و این قوانین نیز بر این عالم حادث و مخلوق حاکم شده است.

●- بنابراین، اگر مقصود از «پیش از هستی»، پیش از آن هستی محض باشد، فرضش نیز خطاست، چرا که هستی محض، حتماً "ازلی" می‌باشد و اگر نباشد، خودش نیز حادث است و هر حادثی، مخلوق است، پس هستی محض نیست.

اما اگر مقصود «جهان هستی» باشد، یعنی همین عالم خلقت، خواه مخلوقش از طیف فرشتگان باشند، یا جامدات، یا موجودات زنده‌ای چون گیاه، حیوان و انسان در زمین، قطعاً "پیش" از پیدایش نبوده‌اند و سپس خلق شده و وجود یافته‌اند.

اندازه و قانون:

فرمود: «إِنَّا كُلَّ شَيْءٍ خَلَقْنَاهُ بِقَدَرٍ – ما همه چیز را "اندازه" [به اندازه، بر اساس اندازها] آفریده‌ایم / القمر، 49»؛ و در نظام خلقت نیز می‌بینیم که هر چیزی محدود است و از اندازه‌هایی برخوردار می‌باشد. این اندازه‌ها، می‌شود همان "قوانین حاکم بر خلقت (مخلوق)" – به عنوان مثال: آب، از ترکیب چند گاز، که هر کدام نیز اندازه‌های خود را دارند پدید می‌آید و این آب نیز بر اساس اندازه‌هایش، در درجه‌ای منجمد و در درجه‌ای تبخیر می‌گردد و اثرش در رفع تشنگی و زنده ماندن گیاه، حیوان و انسان نیز بر اساس اندازه‌های مستقل و ترکیبی هر کدام می‌باشد.

پیشی داشتن قوانین

اگر مقصود از "پیشی داشتن قوانین حاکم بر خلقت"، پیشی داشتن "علم خداوند متعال" می‌باشد، بله، علم خداوند متعال عین ذات اوست، پس قدیم و ازلی است. اما اگر مقصود، "قانون یا قوانین مترتب شده بر یک شیء" می‌باشد، مسلماً مانند خود همان شیء حادث است. یعنی طبق آیه‌ای که بیان شد و به حکم عقل و علم نیز ثابت است که اساساً شیء بر اساس همین اندازه‌ها و قوانین خلق شده است. پس علمش نزد خداوند علیم و حکیم، ازلی و قدیم است، اما ترتبش بر یک شیء حادث است.

به عنوان مثال برای روشن‌تر شدن: رحمت خداوند متعال، عین ذات او و ازلی است؛ اما این که رحمتش به چه چیزی تعلق بگیرد، این تعلق، مانند همان چیز "حادث" است. بدیهی است که شما، قبل از آن که خلق شوید و به دنیا بیایید، نبودید؛ بنابراین مشمول رحمت الهی نیز نبودید، و این شمول همراه با خلقت شماست.

بنابراین، قوانین حاکم بر مخلوقات [نه علم ازلی خداوند سبحان] خودشان نیز خلق و وضع شده‌اند.

دقت فرمایید که "هستی جهان"، فقط به خود اشیاء جامد یا زنده اختصاص ندارد، بلکه "قانون" نیز هستی خودشان را دارد، چون هستند. بنابراین، تمامی قوانین، از جمله قوانین مربوط به "علیّت"، خودشان جزو "هست شده‌ها" هستند.

چه کسی قوانینی چون: علیت، حرکت، زمان، مکان و ... را وضع و بر عالم خلقت مترتب نمود؟! همان که بر اساس اندازه‌ها خلق نمود.

خلقت از عدم:

بنابراین، هیچ چیزی از نیستی پدید نمی‌آید؛ چنان که در عالم خلقت، مشخص شده که علت نور و حرارت خورشید چیست، یا علت برخورداری زمین و سیارات از نیروی جاذبه چیست؟ علت پیدایش و احساس گرسنگی و تشنگی چیست ...؟ و یا علت پیدایش گرایش‌ها، کنش‌ها، واکنش‌ها، رشد و یا انحطاط و هبوط اشخاص و جوامع چیست؟

و البته سلسله علل، به صورت به هم پیوسته، ادامه دارد تا برسد به دوره‌ی پیش از خلفت. یعنی چیزی جز ذات باریتعالی [که هستی محض و ازلی هست] نبود که علت پیدایش چیز دیگری شود. اما، آغاز خلقت نیز نه تنها از عدم و نیستی نیست، بلکه از "هستی" است، چون خداوند متعال بود، و علم، حکمت، اراده، مشیت و فرمان او برای هست شدن،  همه "علت" است برای پیدایش؛ لذا چیزی از عدم به وجود نیامده است.

امیرالمؤمنین، امام علی علیه السلام:

مُتَوَحِّدٌ اِذْ لاسَكَنَ يَسْتَأْنِسُ بِـهِ وَ لايَسْتَوْحِشُ لِفَقْدِهِ .

یگانه است چرا که او را مونسى نبوده تا به آن انس گیرد و از فقدان آن دچار وحشت شود.

اَنْشَأَ الْخَلْقَ اِنْشاءً، وَابْتَدَأَهُ ابْتِداءً، بِلارَوِيَّة اَجالَها، وَلا تَجْرِبَة اسْتَفادَها، وَلا حَرَكَة اَحْدَثَها، وَلا هَمامَةِ نَفْس اضْطَرَبَ فيها.

آفرینش را انشا و ابتدا نمود، بدون به کارگیرى اندیشه و سود جستن از تجربه و آزمایش، و بدون آنکه حرکتى از خود پدید آورده، و فکر و خیالى که برایش تردید و اضطراب نماید ... (نهج البلاغه، خطبه یک)

 پیوستن و پیگیری در پیام‌رسان‌ها:

  

  

         

 

کلمات کلیدی:  اعتقادی