پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس – شبهه):

الف - «وهاب» از اسم‌های خداوند سبحان است و یعنی: «بسیار هدیه دهنده» و «هدیه» یعنی: اعطا کردن مال خود به دیگری، از روی محبّت و بدون چشم‌داشت.

«رَبَّنَا لَا تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ إِذْ هَدَيْتَنَا وَهَبْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ رَحْمَةً إِنَّكَ أَنْتَ الْوَهَّابُ» (آل عمران، 8)

- [راسخان در علممى‏‌گويند] پروردگارا پس از آنكه ما را هدايت كردى دلهايمان را دستخوش انحراف مگردان و از جانب خود رحمتى بر ما ارزانى‌دار كه تو خود بخشايشگر (هدیه دهنده) هستی.

این که می‌گوییم: «خداوندا! ما را به راست هدایت نما»، فرق دارد با «وَهَبْ لَنَا» که یعنی: «به ما عطا کن و هدیه بده»!

ب - خداوند سبحان دوست دارد که «اسم‌ها و یا به تعبیری صفاتش» در بندگان تجلی و ظهور یابد؛ چرا که رشد و کمال آدمی، مرهون تجلی اسماء الهی در اوست. او رحمان است، پس تو نیز رحمت‌آور باش - او کریم است، پس تو نیز کریم باش، او توّاب است، پس نیز توّاب باش ...، او «وهاب» است، پس تو نیز «وهاب» باش. یعنی اهل عطا کردن، بخشیدن و هدیه دادن باش تا خودت رشد کنی.

●- هدیه دادن، با صدقه دادن و انفاق و ... فرق دارد.

شاید پرداخت صدقه، برای دفع بلا از خود باشد؛ شاید انفاق به دیگران، به جهت فهم ضرورت تعاون و تعاملات اجتماعی و یا از روی دلسوزی و رقّت به حال آنان و توجه به نیازشان باشد و یا مانند انواع زکات‌ها، انجام یک امر واجب باشد؛ اما "هدیه" چنین نیست. چنان که جهت بروز «محبّت» و یا برای تشکر، بزرگداشت و ...، "هدیه" می‌دهیم.

هدیه، از روی "محبّت" است (باید باشد). هدیه، ظهور و ابراز توجه همراه با محبت، به طرف مقابل می‌باشد، پس همیشه خوب است و هدیه دادن، بهتر از هدیه ندادن می‌باشد. البته منظور انجام کاری غیر عاقلانه، غیر منطقی، غیر حکمیانه و خلاف شرع و اخلاق نمی‌باشد، مثل این که کسی به دشمن خدا، اسلام و مسلمانان، برای ابراز محبت هدیه بدهد! بلکه بحث در روابط انسانی عاقلانه و حکیمانه و در چارچوب ایمان و تقوا می‌باشد.

●- پس اصل "هدیه دادن"، اخلاق حَسنه، از صفات کمال و خوب است و در برقراری، حفظ و تشدید روابط دوستانه بسیار مؤثر می‌باشد، چنان که حضرت رسول اکرم صلوات الله علیه فرمودند: «تَهادَوا فَإِنَّها تَذهَبُ بِالضَّغائِنِ - به يكديگر هديه بدهيد، زيرا كينه‌ها را از بين مى‌برد.» [البته معنی ضغن، فراتر از مصداق کینه است، بلکه یعنی سدهای نزدیکی را بر می‌دارد تا فاصله‌ها کم شود] و می‌دانیم که اهل عصمت علیهم السلام، از کسی کینه‌ی شخصی ندارند، آنها خالصاً و مخلصاً برای خدا، دیگران را دوست و یا دشمن می‌دارند.

ثواب اعمال:

به همین لفظ «ثواب اعمال» دقت نماییم.

بدیهی است که کسی نمی‌تواند خود عمل را به کسی هدیه دهد، چرا که در هر حال "فاعل" خودش می‌باشد و با لفظ "هدیه دادن"، فاعل تغییر نمی‌کند. حال چه کسی یک شاخه گُل به کسی هدیه دهد، یا ثواب نمازی را به پدر و مادر، یا رفتگان، یا اهل عصمت علیهم السلام هدیه دهد. در هر حال "فاعل = عمل کننده، انجام دهنده" خودش می‌باشد.

هم چنین کسی نمی‌تواند "نیّت" از عمل را هدیه دهد؛ البته که نیّت کننده، خود شخص می‌باشد و البته نیّت از هر کاری [چه واجب و چه مستحب] باید فربة الی الله باشد تا مقبول واقع شود. چنان که در نماز، روزه، حج و هر کار دیگری، نیت می‌کنیم: «قُربَةٌ إلیَ الله» و بدیهی است که هر نیّت دیگری، مصداق شرک می‌شود و خودِ عمل را باطل می‌کند و اصلاً ثوابی ندارد که بتواند آن را هدیه بدهد که هیچ، گناه هم دارد و.

پس، در اعمال و عبادات، تنها چیزی که می‌توان آن را هدیه داد، همان «ثواب اعمال» است.

ثواب اعمال یعنی چه؟ یعنی خدایا! من به امر تو، بنا بر چارچوب‌ها و باید و نبایدهایی که تو برای رشد من تعیین و ابلاغ نمودی (اعم از واجب یا مستحب، یا ترک گناه)، با نیت « قُربَةٌ إلیَ الله‌» اطاعت می‌نمایم و این کار را انجام می‌دهم (یا ترک می‌کنم)؛ اما از آنجا که خودت فرمودی اجر محسنین و عمل صالح را ضایع نمی‌کنی، لابد اجر و ثوابی در نظر گرفته‌ای که من آن ثواب را به فلانی هدیه می‌کنم.

هدیه ثواب، پاداش را بیشتر می‌کند:

برخی نگران می‌شوند که نکند "هدیه نمودن ثواب اعمال" به دیگران، سبب شود که دیگر برای خودشان چیزی منظور نگردد و یا کاهش یابد! مثل اموال دنیا، که اگر به هر بابتی به دیگری دادی، دیگر مال خودت نیست و سهمی در آن نداری.

اما، باید دقت شود که اولاً پاداش دهنده، خداوند کریم و جواد است و کسی نمی‌تواند برای مقدار ثواب، از جانب خودش حدّ و حدود قایل شود، چنان که بهشت و نعمات بی‌پایانش را به بندگان مؤمنش هدیه می‌دهد. ثانیاً توجه شود که وقتی کسی با نیت « قُربَةٌ إلیَ الله » کار حسنه‌ای – اعم از واجب یا مستحب – انجام می‌دهد، یک کار خوب کرده و یک پاداش دارد؛ اما وقتی ثوابش را به دیگری هدیه می‌دهد، دو کار خوب کرده و دو پاداش دارد؛ بنا‌بر‌این، نه تنها با هدیه دادن، از ثواب خودش کم نمی‌شود، بلکه ثواب و اجرش بیشتر و مضاعف نیز می‌گردد.

حدیث:

«عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ  علیه السلام فِی الرَّجُلِ یشْرِک أَبَاهُ وَ أَخَاهُ وَ قَرَابَتَهُ فِی حَجِّهِ فَقَالَ إِذاً یکتَبَ لَک حَجٌّ مِثْلُ حَجِّهِمْ وَ تُزْدَادَ أَجْراً بِمَا وَصَلْتَ»؛ (الکافی، ج 4 ص 316)

امام صادق علیه السلام در مورد کسی که پدر و برادر و یا خویشاوند خود را در حج خود شریک سازد، فرمودند: در آن صورت، یک حج در نامه عمل تو ثبت می‌کنند و مانند آن را در نامه عمل آنان ثبت می‌کنند. و تو اجر و پاداش زائدی دریافت می‌کنی؛ بدین جهت که صله‌ی رحم کرده‌ای.»

محاسبات خدای سبحان:

محاسبه، ثواب و عقاب اعمال، آن طور که برخی به سادگی می‌اندیشند و یا عددی، ریالی، کیلویی، متری، حجمی و بالاخره مقداری حساب می‌کنند نمی‌باشد، بلکه بسیار دقیق، جامع و کامل است؛ او علیم، خبیر، بصیر و نیز رحمان، رحیم، جواد و کریم است.

به عنوان مثال: کسی که نیّت می‌کند کار خوبی را برای خدا به انجام رساند، پاداش نیّت خوب دارد – وقتی آن را به انجام می‌رساند، پاداش مضاعف دیگری برای عملش دارد – باور و امید به رحمت واسعه‌ی الهی که خودش پاداشی به مراتب بزرگتر دارد – وقتی به هنگام برخورداری از نعمت، به یاد دیگران می‌افتد، ثوابی دیگر دارد – وقتی اراده می‌کند در راه رضایت خدا، دیگران را در این نعمت سهیم کند، پاداش دیگری دارد – و وقتی به آن عمل می‌نماید، پاداش مضاعف دارد – وقتی اهل عصمت علیهم السلام را شناخت و باور کرد، پاداشی دارد؛ وقتی به آنان محبت داشت، پاداش مضاعفی دارد و وقتی این محبت را بروز داد و اهل "مودت" شد، پاداشش همان بشارت بزرگ خدا توسط تمامی انبیا و مرسلین صلوات الله علیهم اجمعین می‌باشد؛ خداوند متعال شاکر است.

« ذَلِكَ الَّذِي يُبَشِّرُ اللَّهُ عِبَادَهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى وَمَنْ يَقْتَرِفْ حَسَنَةً نَزِدْ لَهُ فِيهَا حُسْنًا إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ شَكُورٌ » (الشّوری، 23)

- این همان چیزی است که خداوند بندگانش را که ایمان آورده و اعمال صالح انجام داده‌اند به آن نوید می‌دهد! بگو: «من هیچ پاداشی از شما بر رسالتم درخواست نمی‌کنم جز دوست‌داشتن نزدیکانم [= اهل بیتم‌]؛ و هر کس کار نیکی انجام دهد، بر نیکی‌اش می‌افزاییم؛ چرا که خداوند آمرزنده و سپاسگزار است.

پاداش دنیوی او قابل شمارش نیست، چه رسد به پاداش اخروی او. در پاداش دنیوی همین بس که بگوییم «ساخته‌تر و کامل‌تر» می‌شود، قرب بیشتری می‌یابد، پس سرنوشتش در دنیا و بالتبع در آخرت نیز متغیر می‌گردد.

هدیه ثواب اعمال به معصومین علیهم السلام:

بیان شد که "هدیه"، ظهور و بروز "توجه و محبّت" می‌باشد؛ بنابر این "هدیه دادنِ ثواب اعمال به اهل عصمت علیهم السلام و به ویژه امام عصر و زمان [که ما امّت ایشان هستیم]، بیانگر و نمود توجه و محبّت به آن بزرگواران می‌باشد.

معصومین علیهم السلام، به کسی بدهکار نمی‌مانند:

نه خداوند سبحان به هیچ یک از بندگانش بدهکار می‌شود [که هر نعمتی از اوست و بندگان باید شاکر باشند]، و نه اهل عصمت علیهم السلام که انسان‌های کامل هستند، صفوة الله، خلیفة الله و امام الرحمة هستند، به کسی بدهکار می‌مانند.

بنابر این چنین نیست که کسی گمان ‌کند که می‌تواند در مستحبی (اگر چه آغاز به سلام) از آنان پیشی بگیرد [بلکه هر موقع که متوجه شدید و سلام دادید، پاسخ سلام آنهاست]؛ و یا چیزی به آنها هدیه دهد، و هدیه‌ی مضاعفی دریافت ننماید.

مگر نفرمودند: «به هنگام تنگدستی نیز صدقه دهید؟» چرا؟ چون صدقه را در راه خدا می‌دهی و او مضاعفش را به خودت بر می‌گرداند. مگر نفرمود: «در راه خدا قرض الحسنه بدهید؟» چرا؟! چون مضاعفش را به خودت بر می‌گرداند، به جان و مال و دین و ایمانت "برکت = ماندگاری" می‌دهد.

« مَنْ ذَا الَّذِي يُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا فَيُضَاعِفَهُ لَهُ وَلَهُ أَجْرٌ كَرِيمٌ » (الحدید، 11)

- کیست که به خدا وام نیکو دهد (و از اموالی که به او ارزانی داشته انفاق کند) تا خداوند آن را برای او چندین برابر کند؟ و برای او پاداش پرارزشی است!

نکته: البته این مطلب برای آشنایی بیشتر بیان شد و مبادا کسی برای اخذ هدیه‌ی متقابل، به کسی هدیه بدهد. این اگر نفاق نباشد، تجارت است، نه هدیه. بلکه هدیه (هر گونه بخششی) باید با اخلاص کامل، برای رضایت خدا و از روی صدق در محبّت باشد. چنان که خداوند کریم، مؤمنین را متذکر شد و هشدار داد:

«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تُبْطِلُوا صَدَقَاتِكُمْ بِالْمَنِّ وَالْأَذَى كَالَّذِي يُنْفِقُ مَالَهُ رِئَاءَ النَّاسِ وَلَا يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ فَمَثَلُهُ كَمَثَلِ صَفْوَانٍ عَلَيْهِ تُرَابٌ فَأَصَابَهُ وَابِلٌ فَتَرَكَهُ صَلْدًا لَا يَقْدِرُونَ عَلَى شَيْءٍ مِمَّا كَسَبُوا وَاللَّهُ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ» (البقرة، 264)

- ای کسانی که ایمان آورده‌اید! بخشش‌های خود را با منت و آزار، باطل نسازید! همانند کسی که مال خود را برای نشان دادن به مردم، انفاق می‌کند؛ و به خدا و روز رستاخیز، ایمان نمی‌آورد؛ (کار او) همچون قطعه سنگی است که بر آن، (قشر نازکی از) خاک باشد؛ (و بذرهایی در آن افشانده شود؛) و رگبار باران به آن برسد، (و همه خاکها و بذرها را بشوید،) و آن را صاف (و خالی از خاک و بذر) رها کند. آنها از کاری که انجام داده‌اند، چیزی به دست نمی‌آورند؛ و خداوند، جمعیت کافران را هدایت نمی‌کند.

مشارکت و هم‌افزایی - پرسش و نشانی پیوند پاسخ، جهت ارسال و انتشار توسط شما؛ متشکریم.

پرسش:

آیا می‌توانیم ثواب اعمال [حتی واجباتی چون نماز] را به اهل عصمت علیهم السلام هدیه دهیم. هدیه دادن بهتر است، یا ندادن؟ لفطاً توضیح دهید.

پاسخ (نشانی لینک)

https://www.x-shobhe.com/etc/12528.html 

 

 

 

کلمات کلیدی:  گوناگون