ایکس – شبهه: اگر به ساختمان سؤال مطروحه دقت کنید، کاملاً مشهود است که همیشه مهم‌ترین سؤال‌ها به همراه یک گزش و تندی لحن علیه اسلام بیان می‌گردد که فقط بار شعاری برای ضد تبلیغ دارد.

سؤال از هنر، تعریف و جایگاه آن در اسلام، قرآن، سایر ادیان، مکاتب قدیم یا معاصر مثل پست مدرنیسم و ...، سؤال بسیار مهمی است و ارزش دارد که فلاسفه و کارشناسان بزرگ جهان سال‌ها در این باره به تحقیق‌ بحث و تبادل نظر بپردازند، اما ناگاه سؤال از ناراحتی آخوندها می‌شود، تا ذهن مخاطب قبل از خواندن هر پاسخی به صورت ناخودآگاه قضاوت غلط و جبهه‌گیری نماید؟! و حال آن که می‌دانیم در بررسی یک مقوله، خوشحالی یا ناراحتی شخصی آخوندها یا هیچ قشر دیگری ملاک نیست، بلکه انطباق یا عدم انطباق با جهان‌بینی و شرع اسلام (بایدها و نبایدها) و تقل سلیم ملاک است و چون آخوند را آگاه و مبلغ آن می‌دانند، سعی در ایجاد مقاومت ادراکی در مقابل بیان آنها می‌نمایند.

در هر حال به صراحت و جرأت می‌توان بیان داشت که در هیچ دین و مکتبی به اندازه‌ی اسلام عزیز به اهمیت هنر، هدفداری، جهت و حتی نمایش هنر توجه و تأکید نگردیده است.

الف – فیلم، سریال، انیمیشن، عکس، اسلاید، چاپ یا ... (تکنولوژی)، فقط ابزارهایی است که سبب سهولت و سرعت در کثرت تولید و توزیع می‌گردد و تکنولوژی به خودی خود نه حلال است و نه حرام. بلکه هدف و نحوه‌ی بهره‌وری از آن است که می‌تواند مورد بحث قرار گیرد.

ب – هنر که تجلی «احساس و ذوق» - «فعالیت مغز و روان» انسان و در نهایت «تعین خارجی بخشیدن به آن» توسط ابزار است را خداوند متعال به انسان عطا نموده است و مخالفین آن را از جای دیگری نیاورده‌اند که مدعی ساختار، و چگونگی بهره‌وریش شده و  گمان نمایند که کشفی نموده‌اند و به چیزی دست یافته‌اند که خداوند سبحان از آن بی‌خبر بوده است. این خداوند علیم و حکیم است که هنر خلقت و صنعت آفرینش را به انسان معرفی می‌نماید تا عقل، شعور، علم و قدرتش رشد یابد. و این خداوند غنی است که پس از تجلی هنر قلم آفرینش، تعاریف، مصادیق و راه کارهای هنر برتر را نیز در قالب کلام (وحی) بیان می‌دارد.

ب – اگر ریشه هنرهای نمایشی را «قصه نویسی» بدانیم، بهترین قصه‌ها را با ویژگی‌های منحصر به فردی چون: واقعی بودن، جامع بودن، حکمیانه بودن، درس و عبرت بودن، منطبق با نیازهای عقلی و فطری بودن، آموزنده بودن و ...، همه را در قرآن کریم می‌یابیم.

اگر به شهوت (به عنوان قوی ترین کشش انسان در حیات دنیوی) و آثار بندگی یا کنترل آن بنگریم، یا به عشق که ممکن است با شهوت آغاز شود توجه کنیم، احسن القصص که قصه یوسف (ع) و زلیخاست، نمونه‌ا‌ی بسیار غنی و جاذبی است.

اگر به افراط در شهوت و ناهنجاری در طرق ارضای آن از طریق زنا یا همجنس‌گرایی [که امروزه مقوله اصلی جهان غرب است] بنگریم، قصه قوم لوط را داریم.

 اگر موضوع اقتصاد سالم یا ناسالم و به میل نفسانی به ثروت در انسان را در نظر بگیرم، قصه قارون، نوع نگاه، روش زراندوزی و عاقبتش را داریم، اگر وارد مقوله سیاست به معنای سلطه و ابرقدرتی شویم، قصه فرعون را داریم، اگر وارد عرصه قدرت معماری و تکنولوژی گردیم، قصه‌های اقوام عاد و ثمود را داریم. اگر به ژانر چنگی علاقه داشته باشیم، بهترین قصص احزاب، با بررسی علل بروز جنگ‌ها و ... را داریم، و خلاصه در هر بابی قصه‌ای زیبا، حقیقی، حکیمانه، آموزنده با معرفی نقش مثبت و منفی را در قرآن می یابیم و می توانیم در نوع نگاه، قصه نویسی و فیلم‌سازی از دانشگاه بزرگ درس بگیریم و اقتباس کنیم.

ج – اگر ریشه تجلی هر هنری را نوشتار و «قلم» بدانیم که گاهی به صورت نثری زیبا، گاه به صورت شعر و گاه به صورت تصویر ظهور می‌کند‌، بهترین تعاریف از حرف و سخن (کلام)، نثر، نوشتار و تصویر ذهنی [مثبت و منفی] در قرآن کریم بیان شده است. قرآن کریم هم سخن از حرف مفت (لهو الحدیث) دارد، هم سخن منحرف کننده (اعوجاج – سد سبیل) دارد، هم از سخن مکرآمیز، هم سخن شعاری، هم وعظ و نصحیت هدایت کننده، هم از انتقال علم و رشد و ... . و اگر شعر را اوج هنر کلامی بدانیم، قرآن نه تنها سراسر موزون است، بلکه در باب شعر و شاعری سخنان بسیار ژرفی دارد.

د – در نگاه اسلام (آموزه‌های خداوند علیم) نه تنها هنر، بلکه هیچ کاری نباید جنبه «لهو و لعب» یا بیهوده‌گرایی داشته باشد، چه رسد به این که اهداف سوئی را تعقیب کند و نتایج نامطلوبی را به دنبال آورد. هنر، زیبایی است، اما زیبایی هم باید مسئولیتی در رشد و ساختار شخصیت فردی و اجتماعی انسان داشته باشد.

به قول مرحوم علامه محمد تقی جعفری: «‌اگر هدف از به وجود آوردن یک اثر هنری، جریان دادن آن احساس والای سازنده از قطب (یا مرحله دوم – کار مغز و روان) و وارد کردن نتیجه آن احساس به قطب سوم (یامرحله سوم – تجلی بیرونی) برداشتن گامی مثبت در تقلیل دردها و ناگواری‌های مردم و اصلاح و تنظیم و شکوفا ساختن زندگی آنان در «حیات معقول» (حیات طیّبه، حیات قابل استناد به خدا: و محیای و مماتی للّه رّب العالمین) باشد، نه تنها چنین هنری دینی و اسلامی است، بلکه از یک مطلوبیت والایی برخوردار است که در صورت جدّی بودن مطلوبیت آن، یکی از واجبات محسوب می‌شود. این است قانون کلّی هنر از دیدگاه دین، البته برای تعیین مصادیق شایسته و ناشایسته هنر، مباحثی فراوان وجود دارد که در رساله‌ها و کتب مربوطه مطرح می‌گردد.»

ﻫ – نبوغ هنری انسان فقط در به نمایش کشیدن و تحریک امیال و هواهای نفسانی او چون شهوت جنسی، مکر و حیله و جنایت برای ثروت و قدرت نیست که اگر مذموم شمرده شود، ادعا گردد که «با رعایت چارچوب‌های شرعی نمی‌شود نبوغ هنری را رشد یا تجلی داد.» کسانی که چنین تصوری از هنر دارند، اساساً با مقوله «هنر»، جایگاه و تأثیرش هیچ آشنایی ندارند.

نام هر فحشا و منکر را «هنر» گذاشتن، نه دلیلی برای تغییر مفهوم، جایگاه و نقش هنر است و نه دلیلی برای تطهیر فحشا و منکر.

هنر از دیدگاه اسلام آنقدر با اهمیت و مؤثر است که امام خمینی (ره) در اولین سخنرانی‌اش پس از بازگشت به ایران، در بهشت زهراء (ع)، هم سطح با مسائل حساس سیاسی و انقلابی به آن اشاره نموده و می‌فرمایند:

«این آدم (محمدرضا پهلوی) به واسطه نوکری که داشته، مراکز فحشا درست کرده، تلویزیونش مرکز فحشاست، رادیویش بسیاریش فحشاست، مراکزی که اجازه دادند برای اینکه باز باشد، مراکز فحشاست، اینها دست به دست هم دادند. در تهران مرکز مشروب فروشی بیشتر از کتابفروشی است، مراکز فساد دیگر الی ماشاءالله ‌است.

برای چه، سینمای ما مرکز فحشاست؟! ما با سینما مخالف نیستیم ما با مرکز فحشا مخالفیم. ما با رادیو مخالف نیستیم ما با فحشا مخالفیم. ما با تلویزیون مخالف نیستیم، ما با آن چیزی که در خدمت اجانب برای عقب نگه داشتن جوانان ما و از دست دادن نیروی انسانی ماست، ما با او مخالف هستیم.

ما کی مخالفت کردیم با تجدد، با مراتب تجدد، مظاهر تجدد؟ مظاهر تجدد وقتی که از اروپا پایش را در شرق گذاشت خصوصاً در ایران، مرکز چیزی که باید از آن استفاده تمدن بکنند ما را به توحش کشانده‌است. سینما یکی از مظاهر تمدن است که باید در خدمت این مردم، در خدمت تربیت این مردم باشد و شما می‌دانید که جوان‌های ما را اینها به تباهی کشیده‌اند و همین‌طور سایر این جاها. ما با اینها در این جهات مخالف هستیم. اینها به همه معنا خیانت کرده‌اند به مملکت ما.»

 

مرتبط: (حتماً مطالعه فرمایید تا بیشتر مشهود گردد جهان غرب که به ما القا می‌کند هنر یعنی نمایش فحشا و فساد، خودش چه مقاصد اعتقادی و سیاسی کلانی را دنبال می‌نماید؟)

یادداشت: هالیوود، سینمای اعتقادی – سیاسی/ منجی سازی از زورو تا ماتریکس

کلمات کلیدی:  گوناگون