ایکس – شبهه / پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات: متأسفانه برخی از اهل سنّت، چنین اعتقادی دارند. البته نه عموم مردم، بلکه برخی از صاحب نظران آنان در فرق کلامی چنین اعتقاداتی دارند.

مشکل آنها در باب «صفات خبری» است و البته بدیهی است که وقتی معادن علم و معلمان قرآن [اهل عصمت علیهم السلام] از آن جدا شوند و هر کسی با ذهن خودش تصور، تصدیق، تعریف و تفسیری بنماید، این مشکلات پیش می‌آید. حاصل "حَسبُنا کتابَ الله" همین می‌شود.

آنها فقط ظاهر مفاهیم آیات را گرفته‌اند و آنها را فقط با تصور جسمانی انگاشته‌اند. مثلاً می‌گویند: اگر در قرآن کریم، خداوند متعال خبر داده که «وَ یبْقى وَجْهُ رَبِّكَ = و وجه ربّت باقی می‌ماند»، لابد خداوند سبحان "وجه = صورت" دارد - و اگر فرموده: «خَلَقْتَ بِیدى = با دست خود خلق کردم»، لابد دست هم دارد – و اگر به حضرت نوح علیه السلام فرمود: «تَجْرِىْ بِأَعْینِنا»، کشتی را در مقابل چشم ما به حرکت درآور، لابد چشم هم دارد – و اگر فرمود: «إِنَّهُ هُوَ السَّمِیعُ البَصِیرُ = همانا او شنوا و بیناست»، لابد چشم و گوش دارد و خلاصه اگر فرمود: «الرَّحْمنُ عَلَىَ الْعَرْشِ اسْتَوَى = خداى رحمان بر عرش استیلاء دارد»، لابد آنجا یک تخت سلطنتی بزرگی قرار دارد که خدا روی آن می‌نشیند!

*- این برداشت‌ها و تعابیر از مفاهیم خبری، مثل این است که اگر گفته شود: "انسان با دو بال علم و قدرت، در آسمان رشد پرواز می‌کند"؛ یکی بگوید که لابد انسان دو بال دارد و آسمانی به نام "آسمان رشد" نیز وجود دارد! 

 *- البته منظور آنها از جسمیت این نیست که خدا [العیاذ بالله] گوشت و استخوان و پوست دارد، اما می‌گویند جسمی دارد که حالا ما کیفیت آن را نمی‌دانیم.

معتزله:

در میان مکاتب اهل سنت، دیدگاه معتزله به شیعه نزدیک‌تر است و خداوند متعال را منزه (سبحان) از داشتن جسم، خواص و اعضا می‌دانند.

اشاعره:

اما اشاعره این جسمیت را قائلند. ابوالحسن اشعری می‌نویسد: «اهل‏ سنّت و اصحاب حدیث گفته ‏اند كه خداوند نه جسم است و نه شبیه به آن و خداوند چنان‏كه در قرآن آمده بر عرش قرار گرفته است. خداوند نور است. داراى صورت، دو دست و دو چشم است چنان‏كه در قرآن آمده است و خداوند و فرشتگان روز قیامت و از آسمان دنیا فرود مى ‏آیند؛ چنان‏كه در روایت آمده است كه خداوند در یك سوم آخر هر شب فرود مى‏ آید و مى‏ گوید: كسى كه مرا بخواند اجابت مى‏‌نمایم، كسى كه از من بخواهد به او عطا مى‌كنم كسى كه طلب مغفرت نماید مى‏‌آمرزم او را.» (مقالات الاسلامیین، ج 1، ص 211)

افراطی‌ها:

برخی دیگر در توصیف و تجسیم خداوند سبحان، بسیار افراط هم کرده‌اند، عبدالوهاب، بنیانگذار فرقه فراماسونی وهابیت، بیش از دیگران قائل به جسمیت خداوند است. روزی از پله‌های منبر پایین آمد و گفت: خدا همین طور که من پایین می‌آیم، از آسمان پایین می‌آید.

دیدن خدا در خواب:

*- احمد بن حنبل: او می گفت که: من خدا را در خواب دیدم و گفتم: خدایا بهترین وسیله تقرب بندگان به تو چیست؟ فرمود: کلام من است ای احمد! گفتم با فهم یا بدون فهم؟ خدا پاسخ داد: با فهم و بدون فهم (مناقب احمد بن حنبل ص۴۳۴- چاپ بیروت)

آلوسی می‌گوید: «فأنا ولله تعالى الحمد قد رأیت ربی مناماً ثلاث ... الحمد لله که خدایم را ۳ مرتبه در خواب دیدم که آخرین دفعه در سال ۱۲۴۶ هجری بود. (روح المعانی ج۹، ص۵۲)

خنده‌ و رضایت خدا بر قتل نفس:

در این روایت جعلی نه تنها بر خنده خدا، به شکل خنده‌ی ما انسان‌ها تصریح شده، بلکه قتل نفس را مورد رضایت خداوند سبحان بیان داشته است. و البته بسیاری از روایت‌های منقول از ابوهریره چنین است. اما قابل توجه و تأمل آن که این روایت را بسیاری از اکابر اهل سنت در کتب خود نوشته‌اند:

«بخارى در صحیح خود از ابو هریر نقل کرده که پیامبر اکرم (صلى الله علیه وآله وسلم) فرمود: «یضحک اللّه إلى رجلین یقتل أحدهما الآخر فکلاهما یدخل الجنّة» خداوند مى‌خندد بر دو نفرى که همدیگر را مى کشند و هر دو وارد بهشت مى‌شوند.» (صحیح بخاری، ج 3، ص 210، کتاب الجهاد مناقب، باب وجوب النفیر، صحیح مسلم، ج 6، ص 40، کتاب الإمارة، باب بیان الرجلین یقتل أحدهما الآخر).

نشست و برخاست خدا:

عبدالله بن احمد بن حنبل به سندش از عمر بن خطاب نقل می‌کند: «هرگاه خداوند بر کرسی خود می‌نشیند صدایی همانند صدای زین شتر هنگام سوار شدن شخص سنگین بر آن، شنیده می‌شود». (کتاب السنة، ص ۷۹)

ریشه انحراف:

ریشه‌ی این انحرافات در کنار گذاشتن اهل عصمت علیهم السلام و بالتبع نفوذ فرهنگ تحریفی یهود به جهان اسلام و اندیشه‌ی این قبیل اندیشمندان است. حتی ریشه‌ی اعتقاد مسیحیت به جسم داشتن خدا نیز، یهودیت انحرافی است.

مستکبرانی که برای سلطه بیشتر خود را یهودی و از بزرگان یهود خواندند، گفتند: خدا جسم دارد، به زمین آمده، اینجا سرگردان شده، در دامنه کوه صهیون اقامت گزیده، از خلقت ما پشیمان شده ... و بعد گفتند که عُزیرِ نبی و موسی کلیم الله فرزند خدا هستند و ... -  مسیحیت نیز خواست عقب نیافتد، گفت: حضرت عیسی علیه السلام نه تنها پسر خداست، بلکه پدر خدا و خود خدا هم هست.

این اندیشه انحرافیِ جسمیت بخشیدن به خداوند سبحان، به درون افکار برخی از اندیشمندان اهل سنت نیز نفوذ کرد و با احادیث جعلیِ ابوهریره‌ای، سندیت یافت.

 

 

کلمات کلیدی:  گوناگون   توحید