بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ        

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ وعَجِّلْ فَرَجَهُمْ و صَلِّ عَلی فاطِمَةَ وَ اَبیها وَ بَعْلِها وَ بنیها وَالسِّرِّ الْمُسْتَوْدَعِ فیها بِعَدَدِ ما اَحاطَ بِه عِلْمُکَ - اَللّهُمَّ عَجِّل لِوَلیِّکَ الفَرَج - صَلَّى اللَّهُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ. 

سلام دوستان؛ خداوند متعال فرمود:

«أَوَلَمْ يَتَفَكَّرُوا فِي أَنْفُسِهِمْ مَا خَلَقَ اللَّهُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَا إِلَّا بِالْحَقِّ وَأَجَلٍ مُسَمًّى

وَإِنَّ كَثِيرًا مِنَ النَّاسِ بِلِقَاءِ رَبِّهِمْ لَكَافِرُونَ» (الرّوم، 8)

آيا آنان با خود نينديشيدند كه خداوند، آسمانها و زمين و آنچه را ميان آن دو است جز بحق و براى زمان معيّنى نيافريده است؟! ولى بسيارى از مردم (رستاخيز و) لقاى پروردگارشان را منكرند!

بدانیم که در شبانه روز، هزاران انتخاب داریم و پیش از هر انتخابی [حتی انتخاب جرعه‌ای برای نوشیدن و یا کلمه‌ای برای گفتن]، "فکر" می‌کنیم و بر اساس چگونگی "تفکر"، انتخاب می‌نماییم؛ بنابراین، "اساس هر انتخابی، تفکر است".

اما، لازم است بدانیم که "فکر" چیست و چه می‌کند، چرا که برخی نام هر وَهم، خیال و تصوری را نیز "تفکر" می‌گذارند و بیشتر دچار خطا می‌گردند! می‌گوید: «"فکر کردم" این گزینه‌ی خوبی است!»؛ اما باید به او گفت: «فکر نکردی، بلکه خیال کردی که این گزینه‌ی خوبی است»!

●- «"فکر"، کار ذهن است روی داده‌ها و معلومات، برای رسیدن به پاسخ یک سؤال و معلوم نمودن یک مجهول»؛ بنابراین: اولاً دامنه‌اش وسیع است و همه چیز را شامل می‌گردد و ثانیاً: تا معلوماتی نباشد، "تفکر" نیز ممکن نخواهد بود.

بهترین مثال برای فهم و درک مطلب، ریاضیات است، از چهار عمل اصلی گرفته، تا حل معادلات چند مجهولی و ... . آنگاه که می‌پرسید: «دو به اضافه سه چند می‌شود؟ ‌  )‌?=3+2)»، دو عدد و دو علامت معلوم دارید و یک عدد مجهول، حالا ذهن روی داده‌ها کار (فکر) می‌کند تا به عدد 5 برسد. و "عقل ریاضی" نیز تصدیق می‌نماید که این پاسخ صحیح است و عدد دیگری را نمی‌پذیرد.

آنگاه که از کسی می‌پرسید: «اسم شما چیست؟ یا نام این خیابان چیست و ...؟»، معلومات اولیه‌ی شما این است که هر شخص یا خیابانی، اسمی دارد – آنگاه که فکر می‌کنید «کدام پیراهن را بپوشید؟»، معلومات اولیه‌ی شما، پیراهن‌های موجود است و بدیهی است کسی که یک پیراهن بیشتر ندارد، دیگر فکر نمی‌کند که کدامش را بپوشد.

●- البته "فکر"، به خودی خود و الزاماً خوب یا بد نیست، بستگی دارد که آدمی به چه چیزی و برای رسیدن به چه هدفی "فکر" کند؟! یکی در مقدار بلندی یک دیوار فکر می‌کند تا بداند مناسب و کافیست یا خیر؟ دیگری به همان فکر می‌کند، برای آن که برای خودش معلوم کند که چگونه از آن بالا رود و اموال صاحبخانه را به سرقت ببرد؟! یکی در علوم هسته‌ای فکر می‌کند که چگونه برق تولید کند یا دارو بسازد؟ و دیگری در همین علوم فکر می‌کند که چگونه بمب هسته‌ای بسازد؟! پس، مهم است که آدمی به چه چیزی و برای رسیدن به چه هدفی فکر می‌کند؟

●- "تفکر"، هر چه باشد، در باره‌ی هر چیزی و به هر هدفی که باشد، برای اندازه‌گذاری (تقدیر) و برنامه‌ریزی بر اساس اندازه‌ها (مقدرات)، جهت رسیدن به مقصود و مطلوب می‌باشد. مانند خیاطی که می‌خواهد پوشاکی برای کسی بدوزد. او معلوم‌هایی دارد، مانند این که «دوختن مستلزم دانستن موضوع و اندازه‌هاست»؛ و مجهول‌هایی نیز دارد، مثل این که «خواست و اندازه‌های مشتری را نمی‌داند»؛ لذا روی معلوماتش کار می‌کند، اندازه‌ها را به دست می‌آورد، دوباره فکر می‌کند که چگونه و با چه مقدار پارچه و ...، خواست مشتری را برآورده نماید.

●- بنابراین، "تفکر" ممکن است که بر اساس داده‌ها و معلومات، برای دانستن چگونگی انجام کارهای نادرست و رسیدن به اهداف پلید صورت پذیرد، مانند: تفکر ظالمان و جنایتکاران مستکبر، برای استیلای نظام سلطه بر مردمان جهان!

از این‌رو، از یک سو در قرآن مجید، می‌خوانیم که خداوند متعال، معلوماتی را از کتاب خلقت و کتاب وحی، می‌آموزد و سپس می‌فرماید که در آنها "تفکر کنید"، و یا می‌پرسد: "آیا تفکر نمی‌کنید" و برای فکر خوب ارزش قائل است:

«الَّذِينَ يَذْكُرُونَ اللَّهَ قِيَامًا وَقُعُودًا وَعَلَى جُنُوبِهِمْ وَيَتَفَكَّرُونَ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هَذَا بَاطِلًا سُبْحَانَكَ فَقِنَا عَذَابَ النَّارِ» (آل عمران، 191)

ترجمه: همانها كه خدا را در حال ايستاده و نشسته، و آن گاه كه بر پهلو خوابيده اند، ياد مى كنند؛ و در اسرار آفرينش آسمانها و زمين مى انديشند؛ (و مى گويند:) بار الها! اينها را بيهوده نيافريده‌اى! منزهى تو! ما را از عذاب آتش، نگاه دار!

اما، از سویی دیگر می‌خوانیم که "تفکر و اندازه‌گزاری‌ها"ی مبتنی بر آن را در اهداف و نیات پلید، به شدت تقبیح می‌نماید:

«إِنَّهُ فَكَّرَ وَقَدَّرَ  * فَقُتِلَ كَيْفَ قَدَّرَ * ثُمَّ قُتِلَ كَيْفَ قَدَّرَ» (المدثر، 18 تا 20)

ترجمه: همانا او (درباره‌ی مبارزه با قرآن) فكر كرد و سنجيد (برنامه‌ریزی نمود) * پس مرگ بر او، چگونه اندازه‌گيرى نمود و سنجيد؟ * باز هم مرگ بر او باد، چگونه اندازه‌گیری (برنامه‌ریزی) نمود؟!

دقت نماییم که نکوهش و تقبیح و "مرگ بر" را به بخش پس از تفکر، یعنی اندازه‌گیری و برنامه‌ریزی [تقدیر]، اختصاص داد «فَقُتِلَ كَيْفَ قَدَّرَ»، چرا که مهم، عزم و اراده‌ برای عمل، محقق نمودن هدف و رسیدن به مقصود، پس از تفکر می‌باشد.

فکر، انتخاب و سرنوشت:

بیان شد که اساساً "تفکر"، برای معلوم نمودن مجهول‌ها، جهت اندازه‌گذاری‌های لازم [مقدرات]، برای "انتخاب" هدف، راه و چه باید کردها و چه نباید کردهایش می‌باشد.

ما گمان داریم که انسان، کاملاً و از هر جهت "آزاد و مختار" می‌باشد، اما اگر اندکی "فکر" نماییم، متوجه می‌شویم که "اختیار ما"، فقط در موارد "انتخابی ما"، کارایی دارد و مابقی [نتایج]، همه جبر است. اگر برای نوشیدن، زهر را انتخاب کنی، حتماً مسموم و چه بسا هلاک می‌شوی – اگر هدف و راه درست را انتخاب کنی، به رشد و رستگاری می‌رسی – و اگر اهداف و راه‌های نادرست را انتخاب کنی، حتماً دچار زیان [خسران] خواهی شد.

●- بنابراین، سرنوشت و مقدرات را خودمان رقم می‌زنیم، بر اساس معلومات و تفکر روی آنها، در جهت اهداف و برنامه‌های انتخاب شده.

حال که چنین است، چرا مقصد والا را هدف قرار ندهیم، چرا به داده‌ها و معلومات توجه نکنیم و سطح دانش خود را ارتقا، و سطح بینش و بصیرت خود  را ارتقا نبخشیم؟ و چرا روی معلومات، درست تفکر ننماییم، و سپس درست اندازه‌گیری و برنامه‌ریزی [مقدر] ننماییم، تا به رشد، کمال و رستگاری برسیم؟!

**- امام صادق علیه السلام فرمودند: مردی نزد پیامبر اکرم صلوات الله علیه و آله آمد و عرض کرد: «ای رسول خدا! مرا سفارشی (نصیحتی) فرما». حضرت تا سه مرتبه پرسیدند: «آیا اگر تو را سفارشی نمایم، می‌پذیری و به آن عمل می‌کنی؟» و مرد در هر مرتبه عرض کرد: «آری ای رسول خدا!»

رسول خدا صلوات الله علیه و آله، فرمودند: «پس من تو را  سفارش می‌کنم که هر گاه آهنگِ انجام کاری را نمودی، در عاقبت و پایان آن کار اندیشه (فکر) کن، پس اگر انجامش درست و صواب بود انجام بده و اگر ناصواب (نادرست) بود، از آن انجام آن باز ایست».

(جهاد نفس، وسائل الشیعة – شیخ حرّ عاملی قدس سرّه، ص 149)

مشارکت و هم‌افزایی (موضوع  و نشانی لینک متن یادداشت، جهت ارسال به دوستان در فضای مجازی)

موضوع یادداشت:

"تفکر" مقدم  بر انتخاب است. اگر کمی قبل از هر انتخابی درست فکر کنیم، دچار این همه خطا و پشیمانی نمی‌گردیم.

متن (نشانی لینک):

http://www.x-shobhe.com/shobhe/10469.html

 

 پیوستن و پیگیری در پیام‌رسان‌ها:

 

  

  

    

کلمات کلیدی:  یادداشت   انتخاب