پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس – شبهه): مگر "بشارت و انذار" حصر در راهنمایی کلامی دارد؟!

پیامبران الهی صلوات الله علیهم اجمعین، همگی برای دعوت به "توحید، دوری از کفر و شرک، و توجه دادن به معاد" آمده‌اند و هدایت فقط کار خداست.

لذا از یک سو می‌فرماید: «مَا عَلَى الرَّسُولِ إِلَّا الْبَلَاغُ - پيامبر وظيفه‌اى جز رسانيدن پيام (الهى) ندارد / المائده، 99»؛ و از سویی دیگر به ایشان می‌فرماید که تو متذکر شو (یادآوری کن) که هیچ تسلطی بر آنان نداری که بپذیرند و یا نپذیرند:

«فَذَكِّرْ إِنَّمَا أَنْتَ مُذَكِّرٌ * لَسْتَ عَلَيْهِمْ بِمُصَيْطِرٍ * إِلَّا مَنْ تَوَلَّى وَكَفَرَ» (الغاشیه، 21 تا 23)

ترجمه: پس تذكر ده، كه تو (به عنوان رسول) تنها تذكردهنده‌اى * تو بر آنها مسلّط نيستى که بتوانی به ایمان و هدایت مجبورشان کنی) * مگر كسى كه پشت كند و كافر شود.

و البته می‌دانیم که دعوت، تذکر، بشارت و انذار، انحصاری به زبان و کلام ندارد، بلکه در عمل نیز متبلور می‌شود، اگر چه "کلام" تبیین کننده است.

●- «وَبِالْحَقِّ أَنْزَلْنَاهُ وَبِالْحَقِّ نَزَلَ وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا مُبَشِّرًا وَنَذِيرًا» (الإسراء، 105)

ترجمه: و ما قرآن را بحق نازل كرديم؛ و بحق نازل شد؛ و تو را، جز بعنوان بشارت دهنده و بيم دهنده، نفرستاديم!

اگر در قرآن کریم، درباره هدف از ارسال انبیاء علیهم السلام و رسالت‌شان، به جز همین یک آیه (و تکرار آن در چند آیه) نیامده بود، این پرسش به جا بود که گفته شود: «پس اهداف دیگر چه»؟! اما در سایر آیات، اهداف دیگری [و حتی با تأکید بر "الاّ" بیان شده است:

«وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا رَحْمَةً لِلْعَالَمِينَ»

ترجمه: ما تو را جز براى رحمت جهانيان نفرستاديم / الأنبیاء، 107»

«قُلْ أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّمَا عَلَيْهِ مَا حُمِّلَ وَعَلَيْكُمْ مَا حُمِّلْتُمْ وَإِنْ تُطِيعُوهُ تَهْتَدُوا وَمَا عَلَى الرَّسُولِ إِلَّا الْبَلَاغُ الْمُبِينُ» (النّور، 54)

ترجمه: بگو: «خدا را اطاعت كنيد، و از پيامبرش فرمان بريد! و اگر سرپيچى نماييد، پيامبر مسئول اعمال خويش است و شما مسئول اعمال خود! امّا اگر از او اطاعت كنيد، هدايت خواهيد شد؛ و بر پيامبر چيزى جز رساندن آشكار نيست!»

«وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ رَسُولٍ إِلَّا لِيُطَاعَ بِإِذْنِ اللَّهِ وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جَاءُوكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّابًا رَحِيمًا» (النساء، 64)

ترجمه: ما هيچ پيامبرى را نفرستاديم مگر براى اين كه به فرمان خدا، از وى اطاعت شود و اگر اين مخالفان، هنگامى كه به خود ستم مى‌كردند (و فرمانهاى خدا را زير پا مى‌گذاردند)، به نزد تو مى‌آمدند؛ و از خدا طلب آمرزش مى‌كردند؛ و پيامبر هم براى آنها استغفار مى‌كرد؛ خدا را توبه پذير و مهربان مى‌يافتند.

اهداف کلی:

در قرآن مجید، اهداف دیگری نیز از بعثت انبیا و رسولان بیان شده است، اما می‌توان گفت که این اهداف در یک آیه جمع‌بندی و اعلام شده است:

«كَمَا أَرْسَلْنَا فِيكُمْ رَسُولًا مِنْكُمْ يَتْلُو عَلَيْكُمْ آيَاتِنَا وَيُزَكِّيكُمْ وَيُعَلِّمُكُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَيُعَلِّمُكُمْ مَا لَمْ تَكُونُوا تَعْلَمُونَ» (البقره، 151)

ترجمه: همان گونه که رسولى از خودتان در ميان شما فرستاديم؛ تا آيات ما را بر شما بخواند؛ و شما را پاك كند؛ و به شما، كتاب و حكمت بياموزد؛ و آنچه را نمى‌دانستيد، به شما بیاموزد.

الّا:

مشکلات ذهنی ما، بیشتر مربوط به ترجمه می‌شود که معمولاً از هر زبانی به زبان دیگر، ناقص است! ما، "الّا" را "فقط" ترجمه می‌کنیم و چون "فقط" نوعی حصر را در ذهن تداعی می‌کند، این پرسش‌ها در ذهن پدید می‌آیند. اما اگر  "الّا" را به "جز این نیست که" ترجمه کنیم، معانی برایمان روشن‌تر می‌شود، چرا که "جز این نیست"، یعنی «به درستی که  - در حقیقت که چنین است و غیر از این  نیست».

فرض کنید که بگوییم: «وظیفه پدر و مادر و معلمان، جز این نیست که فرزندان و کودکان را تحت آموزش و پرورش و تعلیم و تربیت درست قرار دهند». بنابراین، چنین وظیفه‌ای، مهربانی، عطوفت، مراقبت، مواظبت، مدارا، تمرین، مربی‌گری، گاه تشویق و گاه تذکر یا تنبیه و نیز نصیحت و آگاه‌سازی از نتایج را نیز شامل می‌شود.

بشارت و انذار:

بشارت – خبری است که ابتدا بر "پوست، چهره و جلد" اثر می‌گذارد. چنان که می‌فرماید: «يُرْسِلُ الرِّيَاحَ بُشْرًا - بادها[ى باران‌زا] را پيشاپيش رحمتش بشارتگر مى‌فرستد / النّمل، 63» - «وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ يُرْسِلَ الرِّيَاحَ مُبَشِّرَاتٍ - و از نشانه‌هاى او اين است كه بادهاى بشارت‏‌آور را مى‌فرستد / الروم، 46»

بشارت، یک خبر است و اگر چه بیشتر به اخبار مسرت بخش اطلاق می‌گردد، اما در قرآن کریم، به اخبار هولناک نیز اطلاق شده است، مانند: «فَبَشِّرْهُمْ بِعَذَابٍ أَلِيمٍ – پس آنان را به عذابی سخت بشارت ده / الانشقاق، 24».

انذار – خبری است که می‌ترساند و پرهیز می‌دهد و البته اثرش بیشتر از "بشارت" است. اگر بگویند: «این خوراکی‌ها، میوه‌ها و ویتامین‌ها را بخوری تقویت می‌شوی»، یک بشارت (خبر مسرت بخشی) است که فقط مورد توجه علاقمندان به سلامتی و تقویت قرار می‌گیرد؛ اما اگر گفته شود: «اگر چنین و چنان بکنی  یا نکنی، مراقب خودت نباشی، بیمار می‌شوی، اگر ماسک نزنی، به احتمال زیاد مبتلا به کرونا می‌شوی و چه بسا بمیری»، همگان را نگران و حواس جمع می‌کند.

●●●- در هر حال «بشارت و انذار»، خبر از "نتیجه" است، چه نتایج مطلوب و چه نامطلوب.

بنابراین، پیامبران مبعوث نشده‌اند جز برای آن که از سوی خداوند متعال، راه رشد از گمراهی را نشان دهند، تعلیم دهند، تزکیه کنند، مربی‌گری نمایند و از مقصد و نتیجه‌ی هر نوع موضع‌گیری، باور و عملی خبر دهند، الگو باشند و البته هدایت پذیران را رهبری کنند.

بشارت و انذار، عمومی است، خطاب به همگان است، اما رهبری عمومی نیست. ایشان همگان را رهبری نمی‌نمایند، بلکه فقط هدایت‌پذیران را رهبری می‌کنند، چنان که خداوند خالق، مالک و ربّ همگان، فقط "ولایت" مؤمنان را بر عهده می‌گیرد:

«اللَّهُ وَلِيُّ الَّذِينَ آمَنُوا يُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَالَّذِينَ كَفَرُوا أَوْلِيَاؤُهُمُ الطَّاغُوتُ يُخْرِجُونَهُمْ مِنَ النُّورِ إِلَى الظُّلُمَاتِ أُولَئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ» (البقره، 257)

ترجمه: خداوند، دوست و سرپرست كسانى است كه ايمان آورده‌اند؛ آنها را از ظلمت‌ها، به سوى نور بيرون مى‌برد؛ (اما) كسانى كه كافر شدند، اولياى آنها طاغوتها هستند؛ كه آنها را از نور، به سوى ظلمت‌ها بيرون مى‌برند؛ آنها اهل آتشند و هميشه در آن خواهند ماند.

مرتبط:

معنا و مقصود از "انذار" در آیه 6 از سوره یس چیست؟

مشارکت و هم‌افزایی (پرسش  و نشانی لینک پاسخ، جهت ارسال به دوستان در فضای مجازی)

پرسش:

چرا در آیه ۲۸ سوره مبارکه سبا، فرموده: «تو را فقط برای بشارت و انذار فرستادیم»، درحالی که می‌دانیم که وظیفه پیامبر، رهبری امت بوده و نه فقط راهنمایی کلامی؟

پاسخ (نشانی لینک):

 

http://www.x-shobhe.com/shobhe/10572.html 

پیوستن و پیگیری در پیام‌رسان‌ها:

   

  

       

کلمات کلیدی:  قرآن   سوره سبأ