پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس - شبهه):

نخستین مشکل اصلی در این است که ما معانی درست واژگان را نمی‌دانیم و آنها را همانگونه که در محاوره مصطلح شده معنا می‌نماییم و به همین دلیل، مصادیق آنها را نیز درست تشخیص و تطبیق نمی‌دهیم؛ و مشکل اصلی دوم این است گاه به واژگان و مفهوم و مصادیق آنها، تک بُعدی می‌نگریم!

به عنوان مثال: می‌گوییم تکبر بد است، و درست هم هست؛ اما دقت نداریم که اگر بد است، چرا خداوند سبحان، خودش "متکبر" است و چرا چنین حالتی را در وجود ما قرار داد؛ و آیا ممکن است تکبر در جایی نه تنها خوب، بلکه لازم باشد؟! اما، وقتی مطالعه می‌کنیم، متوجه می‌شویم که تکبر مقابل خداوند سبحان بد است، تکبر مقابل عموم دیگران بد است، اما فرمود: «تکبر مقابل متکبر، عبادت است» و اساساً اگر آدمی تکبر نداشته باشد، ذلیل می‌گردد. پس، اصل تکبر خوب است، منتهی باید محل و مصداق آن را درست شناخت.

امتحان، فتنه و بلا

در برگردان یک جمله از زبانی به زبان دیگر، گاه کمبود کلمات جایگزین پیش می‌آید، تا جایی که چندین کلمۀ متفاوت را به یک معنا بیان می‌دارند، مانند این که «عشق، محبت، مودّت و علاقه» را که هر کدام معنای خودش را دارد، به «دوست داشتن» برگردان (ترجمه) می‌کنند!

از جمله این واژگان، «امتحان، فتنه و بلا» می‌باشد که همه را به «آزمایش» معنا می‌کنند؛ اما معنا و مصادیق هر کدام از آنها متفاوت است.

"امتحان"، همان است که آن را "آزمایش" معنا می‌کنیم و در هر لحظه و هر کاری وجود دارد؛ حتی در مواجه با یک لیوان آب برای نوشیدن، امتحان وجود دارد که آیا دقت دارید تمیز هست یا خیر؟ پاک است یا خیر؟ مال غیر است یا خیر؟ نوشیدن شما لازم است و یا اسراف و ... . در هر حال، امتحان برای قبولی و گذر از یک مرحله در رشد می‌باشد.

"فتنه"، یعنی گداختن و ذوب کردن، برای خارج نموده ناخالصی‌ها! اما موارد و مصادیق گوناگونی دارد. لذا در یک آیه می‌فرماید: «وَالْفِتْنَةُ أَشَدُّ مِنَ الْقَتْلِ - فتنه از قتل بدتر است» (البقره، 191) - و در آیه‌ای دیگر می‌فرماید: «وَاعْلَمُوا أَنَّمَا أَمْوَالُكُمْ وَأَوْلَادُكُمْ فِتْنَةٌ - بدانید که همانا اموال و اولاد شما فتنه (محل آزمایش شما) هستند» (الأنفال، 28). پس، معلوم می‌شود که سنخ و موضوع و مصداق این دو فتنه با هم متفاوتند.

فتنه، بیشتر به آزمایشاتی گفته می‌شود که حق و باطل در آن به هم آمیخته و تشخیص و تمیز آنها از یک دیگر، زیاد هم راحت نیست؛ آگاهی دقت و بصیرت می‌خواهد.

"بلا" نیز به معنای آزمایش است؛ منتهی نه هر آزمایشی، بلکه آزمایش در سختی‌ها؛ به همین دلیل عموم مردم، "بلا" را بیشتر به رخدادهای ناگوار می‌گویند، در حالی که الزامی ندارد حتماً رخداد ناگوار باشد. در قرآن کریم، به هر دو مصداق برای بلا اشاره شده است. «وَإِذِ ابْتَلَى إِبْرَاهِيمَ رَبُّهُ بِكَلِمَاتٍ -  و چون ابراهيم را پروردگارش با كلماتى بيازمود» (البقره، 124)؛ و دربارۀ فرمان ذبح حضرت اسماعیل علیه السلام فرمود: «إِنَّ هَذَا لَهُوَ الْبَلَاءُ الْمُبِينُ- به راستى كه اين همان آزمايش آشكار بود» (الصافات، 106) و ... .

"بلا" بیشتر به آزمایش در رخدادهایی گفته می‌شود که "حق و باطل - بد و خوب - خیر و شرّ" در آنها آشکار و قابل تشخیص می‌باشند.

رحمت و رأفت (مهربانی) خدا

رحمت یعنی وجود بخشی و رأفت یعنی همان مهربانی، و بدیهی است که «امتحان، فتنه و بلا»، نه تنها هیچ منافاتی با رحمت و رأفت الهی ندارد، بلکه عین علم، حکمت، قدرت، مشیّت، ربوبیّت و هدایت الهی، و عین رحمت و رأفت او می‌باشد.

انسانی که به او "عقل، وحی و البته اختیار در انتخاب" شده، از یک سو همیشه در دو یا چند راهی‌ها قرار می‌گیرد و باید یکی را انتخاب کند، و از سویی دیگر، راه رشد از گمراهی برایش روشن شده است «قَدْ تَبَيَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَيِّ - به درستی که راه رشد از گمراهی روشن شده است» (البقره، 257) و می‌تواند بهترین انتخاب‌ها را داشته باشد.

بنابراین، هر گونه امتحان، فتنه و بلایی، لازمه و اسباب رشد و رسیدن به کمالات بیشتر می‌باشد؛ پس آدمی، در سیر کلامی، با امتحان، فتنه و بلا تغذیه می‌گردد.

مشارکت و هم‌افزایی - پرسش و نشانی پیوند پاسخ، جهت ارسال و انتشار توسط شما؛ متشکریم.

پرسش:

در حدیثی بدین مضمون آمده: همانطوری که مادر بچه را با شیر تغذیه می‌کند، خدا با بلا و گرفتاری انسان را تغذیه می‌کند.! در صورتی که خدا مهربانترین مهربانان و از مادر مهربانتر است؟!

پاسخ (نشانی پیوند):

 https://www.x-shobhe.com/shortanswer/12096.html

 

 

کلمات کلیدی:  پاسخ های کوتاه