پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس – شبهه): دنبال پاسخ هستید یا آیه و حدیث قوی؟!! اگر صد آیه و حدیث دیگر آورده شود، مثل همین آیاتی است که پیش رو دارید و برای شبهه و تناقض به آنها استناد می‌نمایید! یعنی ممکن است شبهات یا پرسش‌های دیگری در ذهن شما پدید آورند.

بنابراین، نباید مثل "اخباریون" یا "وهابیون"، گفته شود: «فقط دنبال آیه و روایت‌ هستیم»، آن هم ظاهرش! بلکه باید در هر آیه یا حدیثی، قدری تأمل، تعمق و تفکر نمود و اگر پاسخ به ذهن نرسید، کمی پیرامون همان مطالعه نمود.

نکته‌ی دوم آن که باید در معنا و مفهوم کلمات دقت نمود. برخی حتی معنای کلمه‌ی تعارض یا تناقض را نمی‌داند و به جای تلاوت آیات و تفکر آنها، دائماً دنبال یافتن "تعارض و تناقض" هستند! سپس هر چه برای مقصود خود مناسب دیدند را مقابل یکدیگر می‌گذارند و با خوشحالی وصف نشدنی فریاد "یافتم، یافتم" بر می‌آورند و مدعی می‌شود که در آیات قرآن کریم، تناقض یافته‌اند!

●- با این روش نادرست، در هر گفتار، رفتار و کرداری و هر اتفاقی در طبیعت و ... هزاران تناقض می‌یابید. در یک آیه فرمود: خداوند ارحم الراحمین است، در آیه‌ی دیگری فرمود که سریع الحساب و شدید العقاب است – در یک آیه فرمود که "مُحیی" است و زنده می‌کند، و در آیه‌ی دیگری فرمود که "مُمیت" است و می‌میراند و ...؛ آیا به اینها تناقض اطلاق می‌شود؟! یا هر کدام مقوله‌ی مستقلی هستند که به موضوعات گوناگون و در شرایط زمانی و مکانی و احوالیِ گوناگون اختصاص می‌یابند. آیا اگر شما قبل از خوردن بگویید: گرسنه‌ام و بعد از خوردن بگویید: سیرم، تعارض یا تناقض می‌باشد؟!

بخشش خداوند متعال:

بخشش خداوند متعال نیز تعاریف و مصادیق گسترده‌ای دارد.

الف – بسیاری از گناهان را حتی بدون این که آدمی متوجه خطایش گردد و استغفار و توبه‌ای بنماید، می‌بخشد؛ چرا که بالذاته، رحمان، رحیم، غفور، عفو و کریم می‌باشد.

قاعده‌ی خلقت نظام‌مند این است که هر خطایی سریعاً بازتاب سوئی داشته باشد، اما می‌فرماید که این مشکلات بازتاب گناهان خودتان است، ولی خداوند رحمان، بسیاری از آنها را بخشیده که بازگشتش به شما نمی‌رسد:

«وَمَا أَصَابَكُمْ مِنْ مُصِيبَةٍ فَبِمَا كَسَبَتْ أَيْدِيكُمْ وَيَعْفُو عَنْ كَثِيرٍ» (الشوری، 30)

ترجمه: و هر [گونه] مصيبتى به شما برسد به سبب دستاورد خود شماست و [خدا] از بسيارى درمى‏ گذرد.

ب – هر گناهی را پس از استغفار (طلب بخشش و پوشش) و نیز توبه (بازگشت از گناه به سوی خدا) می‌بخشد، اگر چه کفر و شرک باشند؛ اما شرطش همین استغفار و توبه است. شاید بسیاری از گناهان را بدون استغفار و توبه نیز ببخشد، اما بسیاری را نمی‌بخشد و کفر و شرک اساساً آمرزیدنی نمی‌باشند.

اگر قرار بود که خداوند متعال، نه تنها گناهکار، بلکه کافر یا مشرک و منافق را پس از استغفار و توبه نبخشد، که اصلاً انبیا و رسولانش را برای هدایت نمی‌فرستاد. بالاخره حضرت آدم علیه السلام، موحد و مؤمن و نیز اولین نبی بودند، پس هر چه کفر و شرک است، پس از تکثیر انسان پیدا شده است و انبیا را برای بازگشت دادن انسان به عقل و فطرت توحیدی فرستاده است.

در همین عصر ما نیز سالانه هزاران نفر از مشرکان اهل کتاب و بت‌پرستان، از امریکای شمالی گرفته تا اروپا و آسیای غربی، به اسلام عزیز ایمان می‌آورند، آیا به خاطر سابقه شرک بخشوده نخواهند شد؟! در عصر ظهور که بیشتری مردمان جهان ایمان و اسلام می‌آورند چه؟!  پس دعوت به عقلانیت، توحید، معاد، اسلام و قرآن برای چیست؟! لذا حتی درباره‌ی منافقین نیز فرمود که معذب می‌شوند، مگر آنان که توبه کرده باشند و به اصلاح بپردازند:

« إِنَّ الْمُنَافِقِينَ فِي الدَّرْكِ الْأَسْفَلِ مِنَ النَّارِ وَلَنْ تَجِدَ لَهُمْ نَصِيرًا * إِلَّا الَّذِينَ تَابُوا وَأَصْلَحُوا وَاعْتَصَمُوا بِاللَّهِ وَأَخْلَصُوا دِينَهُمْ لِلَّهِ فَأُولَئِكَ مَعَ الْمُؤْمِنِينَ وَسَوْفَ يُؤْتِ اللَّهُ الْمُؤْمِنِينَ أَجْرًا عَظِيمًا » (النساء، 145 و 146)

ترجمه: آرى منافقان در فروترين درجات دوزخند و هرگز براى آنان ياورى نخواهى يافت * مگر كسانى كه توبه كردند و [عمل خود را] اصلاح نمودند و به خدا تمسك جستند و دين خود را براى خدا خالص گردانيدند كه [در نتيجه] آنان با مؤمنان خواهند بود و به زودى خدا مؤمنان را پاداشى بزرگ خواهد بخشيد.

ج – استغفار، توبه، اصلاح، اخلاص و ... همه مربوط به این دنیاست؛ در عالم آخرت که کسی اختیار کفر، شرک، نفاق، فساد و ظلم ندارد – پشیمانی و استغفار هم که اثر ندارد - و امکانی هم برای بازگشت و اصلاح ندارد. لذا فرمود: اگر کسی کافر بمیرد، بخششی در کار نیست، نه این که اگر در همین دنیا نیز برگردد، بخشوده نمی‌شود! – به این چهار آیه که پشت سر هم قرار دارد دقت فرمایید:

« إِنَّ الَّذِينَ يَكْتُمُونَ مَا أَنْزَلْنَا مِنَ الْبَيِّنَاتِ وَالْهُدَى مِنْ بَعْدِ مَا بَيَّنَّاهُ لِلنَّاسِ فِي الْكِتَابِ أُولَئِكَ يَلْعَنُهُمُ اللَّهُ وَيَلْعَنُهُمُ اللَّاعِنُونَ » (البقره، 159)

ترجمه: كسانى كه نشانه‏ هاى روشن و رهنمودى را كه فرو فرستاده‏‌ايم بعد از آنكه آن را براى مردم در كتاب توضيح داده‌ايم نهفته (کتمان) مى‌دارند، آنان را خدا لعنت مى‌كند و لعنت‏ كنندگان لعنت‌شان مى‌كنند.

« إِلَّا الَّذِينَ تَابُوا وَأَصْلَحُوا وَبَيَّنُوا فَأُولَئِكَ أَتُوبُ عَلَيْهِمْ وَأَنَا التَّوَّابُ الرَّحِيمُ » (البقره، 160)

ترجمه: مگر كسانى كه توبه كردند و [خود را] اصلاح نمودند و [حقيقت را] آشكار كردند پس بر آنان خواهم بخشود و من توبه‏ پذير مهربانم.

« إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا وَمَاتُوا وَهُمْ كُفَّارٌ أُولَئِكَ عَلَيْهِمْ لَعْنَةُ اللَّهِ وَالْمَلَائِكَةِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِينَ » (البقره، 161)

ترجمه: كسانى كه كافر شدند و در حال كفر مردند لعنت‏ خدا و فرشتگان و تمام مردم بر آنان باد.

« خَالِدِينَ فِيهَا لَا يُخَفَّفُ عَنْهُمُ الْعَذَابُ وَلَا هُمْ يُنْظَرُونَ » (البقره، 162)

ترجمه: در آن [لعنت] جاودانه بمانند نه عذاب‌شان كاسته گردد و نه مهلت‏ يابند.

بخشش هر گناهی به جز شرک:

« إِنَّ اللَّهَ لَا يَغْفِرُ أَنْ يُشْرَكَ بِهِ وَيَغْفِرُ مَا دُونَ ذَلِكَ لِمَنْ يَشَاءُ وَمَنْ يُشْرِكْ بِاللَّهِ فَقَدِ افْتَرَى إِثْمًا عَظِيمًا » (النساء، 48)

ترجمه: خداوند (هرگز) شرک را نمی‌بخشد! و پایین‌تر از آن را برای هر کس (بخواهد و شایسته بداند) می‌بخشد. و آن کسی که برای خدا، شریکی قرار دهد، گناه بزرگی مرتکب شده است.

پس در درک صحیح این آیه (که در پرسش یا شبهه فوق آمده است) نیز باید تأمل و تفکر نمود.

●- بدیهی است چنان که بیان گردید، هر گناهی باید نتیجه‌ی نامطلوبش را در همین عالم نشان دهد، یعنی گناه و آثارش حتماً ظهور و آثار دارند. پس بسیاری از گناهان [با استغفار و توبه و برخی حتی بدون آن] بخشوده می‌شوند؛ اما "شرک" چنین نیست، بلکه بخشودنی نیست و حتماً آثارش سوءاش در همین دنیا بروز و ظهور دارد.

●- در آخرت نیز بسیاری از گناهان اهل ایمان، به واسطه‌های گوناگونی که از جمله آنها شفاعت، اعمال خیر آنها که گناهان را می‌پوشاند، باقیات الصالحات آنها در دنیا، دعای دیگران و ... می‌باشد، شامل رحمت و مغفرت الهی شده و بخشوده می‌شوند؛ اما "شرک" قابل بخشایش نیست و "مشرک" مشمول این رحمت و مغفرت نمی‌گردد.

گوساله‌پرستان قوم موسی علیه السلام:

در قصه‌ی فریب خوردن قوم حضرت موسی علیه السلام توسط سامری که از عرفای بزرگ آن قوم بود، حکمت‌های بسیاری وجود دارد که از جمله آنها استمرار و تکرار این "گوساله‌سازی بزرگان و گوساله‌پرستی عوام" در طول تاریخ می‌باشد که ظاهراً امروزه کثرت و شدت بیشتری دارد.

اما در رابطه با پرسش یا شبهه‌ی فوق، دقت شود که خداوند سبحان آنان را نیز پس از شدت پشیمانی، استغفار و توبه بخشید، اگر چه به خاطر عظمت چنین گناهانی، به عقوبت‌هایی در دنیا نیز گرفتار نمود، اما عقوبتی که به توبه کنندگان می‌رسد، نه عقوبت کسانی که در کفر و شرک خود باقی می‌مانند و تا مرگ لجاج دارند و کافر از دنیا می‌روند. چنان که فرمود:

«وَاتَّخَذَ قَوْمُ مُوسَى مِنْ بَعْدِهِ مِنْ حُلِيِّهِمْ عِجْلًا جَسَدًا لَهُ خُوَارٌ أَلَمْ يَرَوْا أَنَّهُ لَا يُكَلِّمُهُمْ وَلَا يَهْدِيهِمْ سَبِيلًا اتَّخَذُوهُ وَكَانُوا ظَالِمِينَ» (الأعراف، 148)

ترجمه: و قوم موسى پس از [عزيمت] او از زيورهاى خود مجسمه گوساله‏‌اى براى خود ساختند كه صداى گاو داشت! آيا نديدند كه آن [گوساله] با ايشان سخن نمى‏‌گويد و راهى بدان‌ها نمى‌‏نمايد آن را [به پرستش] گرفتند و ستمكار بودند.

«وَلَمَّا سُقِطَ فِي أَيْدِيهِمْ وَرَأَوْا أَنَّهُمْ قَدْ ضَلُّوا قَالُوا لَئِنْ لَمْ يَرْحَمْنَا رَبُّنَا وَيَغْفِرْ لَنَا لَنَكُونَنَّ مِنَ الْخَاسِرِينَ» (الأعراف، 149)

ترجمه: و هنگامی که حقیقت به دستشان افتاد (خرافه‌ی آنها فرو ریخت و انگشت ندامت گزیدند)، و دیدند که گمراه شده‌اند، گفتند: «اگر پروردگارمان به ما رحم نکند، و ما را نیامرزد، بطور قطع از زیانکاران خواهیم بود!»

و سپس فرمود:

«إِنَّ الَّذِينَ اتَّخَذُوا الْعِجْلَ سَيَنَالُهُمْ غَضَبٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَذِلَّةٌ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَكَذَلِكَ نَجْزِي الْمُفْتَرِينَ» (الأعراف، 152)

ترجمه: آرى كسانى كه گوساله را [به پرستش] گرفتند به زودى خشمى از پروردگارشان و ذلتى در زندگى دنيا به ايشان خواهد رسيد و ما اين گونه دروغ‏پردازان را كيفر مى‌دهيم.

«وَالَّذِينَ عَمِلُوا السَّيِّئَاتِ ثُمَّ تَابُوا مِنْ بَعْدِهَا وَآمَنُوا إِنَّ رَبَّكَ مِنْ بَعْدِهَا لَغَفُورٌ رَحِيمٌ» (الأعراف، 153)

ترجمه: و[لى] كسانى كه مرتكب گناهان شدند آنگاه توبه كردند و ايمان آوردند، قطعا پروردگار تو پس از آن آمرزنده مهربان خواهد بود.

●●- نتیجه آن که هیچ تناقضی وجود ندارد. شرک آمرزیدنی نیست – خداوند مشرک را در حال استمرار به شرکش نمی‌بخشد – اگر مشرک از دنیا رود، هرگز نمی‌بخشد – اما اگر توبه کند، ایمان بیاورد، خود را برای خدا خالص کند (شرک نورزد) – و سعی در اصلاح نماید، می‌بخشد، چرا که «او غفور و رحیم است»، نه این که مشرکِ تائب، لایق، محق و طلبکار می‌باشد، چرا که می‌تواند و حق دارد که حتی به خاطر یک لحظه شرک (نظری یا عملی)، هرگز نبخشد – درجا عقوبت نموده و فرصت بازگشت و اصلاح ندهد – مرگش را برساند و به جهنم ببرد، تا برای همیشه امکان بازگشت و خروج از عذاب منتفی گردد.

 

مشارکت و هم‌افزایی (سؤال به همراه نشانی لینک پاسخ، جهت ارسال به دوستان در فضای مجازی)

پرسش:

شبهه تناقض در قرآن: آیا شرک بخشودنی است؟! در یک آیه فرموده: «شرک بخشودنی نیست»، در آیه‌ی فرموده: «گوساله‌پرستان را بخشید»؟!

پاسخ:

http://www.x-shobhe.com/shobhe/9296.html 

 

 

کلمات کلیدی:  قرآن   آیات قرآن