بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ        

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ وعَجِّلْ فَرَجَهُمْ و صَلِّ عَلی فاطِمَةَ وَ اَبیها وَ بَعْلِها وَ بنیها وَالسِّرِّ الْمُسْتَوْدَعِ فیها بِعَدَدِ ما اَحاطَ بِه عِلْمُکَ - اَللّهُمَّ عَجِّل لِوَلیِّکَ الفَرَج - صَلَّى اللَّهُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ.  

سلام دوستان؛

واژۀ "اسراف" را بسیار شنیده‌ایم و پرهیز از "اسراف" به حکم شرع که عقل شریف نیز مصدق آن است، نه تنها کاری لازم، بلکه ضروری می‌دانیم.

"اسراف" در لغت، به معنی: «زیاده‌روی – گزاف‌کاری و گذشتن از حدّ میانه» می‌باشد که در برابر «قصد یا اقتصاد» به معنای «میانه‌روی» قرار دارد. و البته معنای خلاف‌کار و منحرف نیز دارد، چرا که "مُسرف"، خلاف‌کار و منحرف است.

از این‌رو، مقولۀ "اسراف"، بیشتر در امور مادی و مالی مورد بحث قرار گرفته است که در آیات و احادیث نیز بسیار بر پرهیز اینگونه "اسراف‌ها" تأکید شده است؛ چرا که انسان موجودی مصرف کننده است و اسراف در مصرف مصداق بیشتری دارد؛ چنان که می‌فرماید:

«يَا بَنِي آدَمَ خُذُوا زِينَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ وَكُلُوا وَاشْرَبُوا وَلَا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ» (الأعراف، 31)

ترجمه: اى فرزندان آدم! زينت خود را به هنگام رفتن به مسجد، با خود برداريد! و (از نعمتهاى الهى) بخوريد و بياشاميد، ولى اسراف نكنيد كه خداوند مسرفان را دوست نمى‌دارد!

یا حضرت امام صادق علیه السلام فرمودند: «پائین‌ترین مرتبه اسراف عبارتست از : ۱- دور ریختن آبی که از آشامیدن اضافه آمده است .۲-اینکه لباس کار و لباس بیرونی،یکی باشد.۳-به دور انداختن هستۀ خرما پس از خوردن خرما» (چون از هسته خرما مادۀ غذایی برای انسان و شتران تهیه می‌شد). (وسائل الشیعه جلد ۲ باب۲۸صفحه ۳۸۴)

●-  چرا آبی که برای نوشیدن در لیوان می‌ریزیم، اضافه بیاید؟ آیا نمی‌شود لیوان را نصفه پر کرد و اگر لازم شد یکبار دیگر نصفه پر کرد و نوشید؟ یا اگر احیاناً نصف لیوان نوش شد، نصف دیگرش را نگه‌داشت و اگر ممکن نیست، پای گیاه [گلدان و ...] ریخت؟!

چرا شیر آب را باز می‌گذاریم تا وضو بگیریم و برخی برای احتیاط، حتی تا پس از پایان مسح پاها نیز نمی‌بندند! خب، یک مشت آب که بر می‌داری، کافی است، از آن مرحله عبور کن، سپس یک مشت دیگر بردار. هر قطره‌اش با عظمت و با حکمت خلق شده است.

●- گاهی رعایت‌های برخی، مانند آن دو تن از سپاهیان یزید لعنة الله علیه می‌ماند که در حمله به مدینه، به خانه‌ای وارد شدند و تمامی اهل آن خانه را سر بریدند؛ هنگام بیرون آمدن، یکی از آنها یک تکه نان دید که روی زمین افتاده، برداشت و در دهان گذاشت، اما دیگری چنان بر گلوی او کوفت که نان بیرون افتاد و با عتاب گفت: «مگر حلال و حرام نمی‌فهمی؟! تو از کجا می‌دانی که این تکه نان مال کیست و آیا راضی هست تو بخوری یا نه»؟!

●- در هر حال پرهیز از اسراف که در مصرف مصادیق بیشتری دارد، به حکم عقل و شرع واجب است، اما مصرف که فقط آب، برق، گاز، نان، برنج یا لباس نیست! بالاخره ما این عُمر شریف، گران‌قیمت و بی‌بدیل را نیز مصرف می‌کنیم؛ پس مبادا از اسراف یک تکه نان پرهیز کنیم، اما عُمرمان را به هدر دهیم!

10 دقیقه وقت را صرف اقامه نماز واجب و راز و نیاز با معبودش نمی‌کند،اما 90دقیقه فوتبال می‌بیند و سپس دست کم 30 دقیقه هم اخبارش و گزارشات و نقدهایش را می‌خواند و یا راجع به انواع پاس‌ها، شوت‌ها، خطاها و داوری نیز با دوستان بحث می‌کند؛ یعنی دو ساعت از عمر شریف! حالا چی گیرش آمده، هیچی! چه بسا حرص هم خورده و اعصابش را نیز هزینه کرده نماید! بدتر از فوتبال، این اعتیاد به فضای مجازی، به ویژه در گوشی همراه است که بسیاری را از خانواده، جمع، زندگی، اخلاق، نشاط، ارتباطات حقیقی، مطالب مفید و ... جدا کرده و مانند یک ربات، به یک فرد تنها و تحت کنترل و مدیریت مرکزی مبدل کرده است!

●- حال به چند نمونه از مصادیق دیگر "اسراف" که در کلام وحی به آن تذکر داده شده، اشاره کنیم:

دعوت به باطل:

هر دعوتی به باطل، خواه به کفر و شرک و نفاق باشد، یا به ظلم و فساد و تبهکاری، یا هر خلاف کوچک یا بزرگی که به آن "گناه" نیز می‌گوییم، هم مصداق "اسراف" است و هم کار "مُسرف=اسراف‌کار" می‌باشد؛ چرا که با زیاده‌روی در انحراف، تمامی استعدادهای انسانی و عمر خود و دیگران را به هدر می‌دهد، نعمات را ضایع می‌کند و دنیا و آخرت‌ها را می‌سوزاند:

«لَا جَرَمَ أَنَّمَا تَدْعُونَنِي إِلَيْهِ لَيْسَ لَهُ دَعْوَةٌ فِي الدُّنْيَا وَلَا فِي الْآخِرَةِ وَأَنَّ مَرَدَّنَا إِلَى اللَّهِ وَأَنَّ الْمُسْرِفِينَ هُمْ أَصْحَابُ النَّارِ» (غافر، 43)

ترجمه: [آن مؤمن به قومش گفت:] قطعاً آنچه مرا بسوى آن مى‌خوانيد [مصادیق شرک]، نه دعوت (و حاكميّتى) در دنيا دارد و نه در آخرت؛ و تنها بازگشت ما در قيامت بسوى خداست؛ و مسرفان اهل آتشند!

زیاده‌روی در انفاق:

"اسراف"، فقط در محرمات و گناهان نیست، بلکه زیاده‌روی در هر امری، اسراف می‌باشد، اگر چه آن امر به ظاهر نیکو باشد. مانند: "انفاق". برخی هیچ حساب و کتابی ندارند و به گمان این که ثواب می‌برند، در انفاق اسراف می‌کنند و زندگی و آینده خود و خانواده و بالتبع جامعه را به خطر می‌اندازند! برخی نیز بسیار خسیس و بخیل هستند، و هر دو رویکرد از مصادیق اسراف می‌باشد. لذا در مورد مؤمنان فرمود:

«وَالَّذِينَ إِذَا أَنْفَقُوا لَمْ يُسْرِفُوا وَلَمْ يَقْتُرُوا وَكَانَ بَيْنَ ذَلِكَ قَوَامًا» (الفرقان، 67)

ترجمه: و هم آنان هستند كه چون انفاق كنند زياده‌روى نكرده، تنگ دستى هم نشان نمى‌دهند و (به نسبت توانايى خود) بين آن دو ميانه روى را روش هميشگى خود قرار مى‌دهند.

همجنس‌گرایی:

در گذشته‌های دور، مردمانی که به "قوم لوط" مشهور هستند، به دلایل گوناگونی رفتار بسیار ناهنجار و کثیف "همجنس‌بازی" را پیشه کردند و با بدترین عذاب هلاک شدند؛ امروزه نیز نظامات سلطه، که همان نظامات فرعونی و بدتر از آن هستند، نه تنها "همجنس‌گرایی" را قانونی کرده‌اند و نه تنها در سطح گسترده‌ای تبلیغ می‌کنند، بلکه تحت عنوان "حقوق بشر، آزادی و ..."، تحمیل نیز می‌کنند و دولت‌ها، ملت‌ها و شخصیت‌های علمی، اجتماعی، سیاسی و مذهبیِ مخالف را به شدت محکوم می‌کنند!

شاید کمتر توجه شده باشد که خداوند متعال ضمن مذموم و حرام شمردن "همجنس‌گرایی" و وعید هلاکت دنیوی و عذاب سخت اخروی برای مرتکبین به این گناه کبیره، آن را از مصادیق بارز "اسراف" بر شمرده است. چرا که از سویی زیاده‌رویِ نادرست در شهوت‌رانی است و از آن بیشتر، گذشتن از حدود و نظام خلقت و به هدر دادن اخلاق فردی و اجتماعی، اسراف در حقوق زنان، مردان، خانواده، جامعه و ... می‌باشد و البته تالی فاسدهای سیاسی و اقتصادی هم دارد:

«وَلُوطًا إِذْ قَالَ لِقَوْمِهِ أَتَأْتُونَ الْفَاحِشَةَ مَا سَبَقَكُمْ بِهَا مِنْ أَحَدٍ مِنَ الْعَالَمِينَ * إِنَّكُمْ لَتَأْتُونَ الرِّجَالَ شَهْوَةً مِنْ دُونِ النِّسَاءِ بَلْ أَنْتُمْ قَوْمٌ مُسْرِفُونَ» (الأعراف، 80 و 81)

ترجمه: و (به خاطر آوريد) لوط را، هنگامى كه به قوم خود گفت: «آيا عمل بسيار زشتى را انجام مى دهيد كه هيچيك از جهانيان، پيش از شما انجام نداده است * آيا شما از روى شهوت به سراغ مردان مى‌رويد، نه زنان ؟! شما گروه اسرافكار (و منحرفى) هستيد!

اسراف به جان – امید به رحمت پروردگار:

بدترین اثر اسراف، این است که فرمود: «إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ – همانا او اسراف کنندگان را دوست ندارد»؛ و تکلیف کسی که خدا او را دوست نداشته باشد و بالتبع خطاها و گناهانش را نبخشد و مورد رحمت، مغفرت و لطف خود قرار ندهد نیز معلوم است، «وَأَنَّ الْمُسْرِفِينَ هُمْ أَصْحَابُ النَّار - و قطعاً مسرفان اهل آتشند» و چه عاقبتی از این بدتر؟!

تمامی موارد و مصادیق "اسراف"، اعم از مالی، فرهنگی، اعتقادی، رفتاری و ...، "اسراف" در حق "جان" آدمی و  نعمت‌های عطای شدۀ تکوینی و تشریعی به اوست و آدمی را از درون «أَصْحَابُ النَّار» می‌کند و می‌سوزاند؛ اما خداوند رحمان و رحیم، آنقدر بندگانش را دوست دارد و طالب رشد، کمال و سعادت ابدی آنان است که حتی بندگان اسراف‌کارش را "عبادی=بندگانِ من" می‌خواند و می‌فرماید: ناامید نشوید، برگردید که خدا تمامی گناهان شما را یکجا می‌بخشد:

«قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ»

ترجمه: بگو: «اى بندگان من كه بر خود اسراف [و ستم] كرده‌ايد! از رحمت خداوند نوميد نشويد كه خدا همۀ گناهان را مى‌آمرزد، زيرا او بسيار آمرزنده و مهربان است.

«وَأَنِيبُوا إِلَى رَبِّكُمْ وَأَسْلِمُوا لَهُ مِنْ قَبْلِ أَنْ يَأْتِيَكُمُ الْعَذَابُ ثُمَّ لَا تُنْصَرُونَ» (الزّمر، 53 و 54)

ترجمه: و به سوى پروردگارتان بازگرديد و تسليم او شويد، پيش از آن كه عذاب (ناگهانى دنيا و يا عذاب آخرت) به شما برسد و ديگر يارى نشويد.

پس بکوشیم تا از هر گونه اسرافی، چه مادی و چه معنوی بپرهیزیم، تا محبوب او شویم، رشد کنیم، به کمال و قُرب برسیم و گناهانمان بخشوده شود.

مشارکت و هم‌افزایی – موضوع یادداشت و نشانی لینک متن، جهت ارسال به دوستان در فضای مجازی.

موضوع:

از مصادیق بارز و مهم "اسراف" که در آیات و احادیث به آنها تصریح شده، اما مغفول مانده و کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد!

متن (نشانی لینک):

http://www.x-shobhe.com/note/10988.html

 

کلمات کلیدی:  یادداشت