«ایکس - شبهه»: بهتر است قبل از هر چیز مسئله اجر و پاداش که به آن «ثواب» نیز اطلاق می‌گردد را برای خودمان روشن کنیم. گاه منظور از ثواب یا پاداش، همان مزد به اضافه‌ی جایزه‌ای است که به انسان می‌دهند و بدیهی است که هر کار خوبی جایزه و پاداش دارد.

«إِنَّ الَّذينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ إِنَّا لا نُضيعُ أَجْرَ مَنْ أَحْسَنَ عَمَلاً» (الکهف - 30)

ترجمه: آنان كه (به خدا) ايمان آوردند و نيكوكار شدند ما هم اجر نيكوكاران را ضايع نخواهيم گذاشت‏.

البته خداوند متعال در قرآن کریم راجع به این «اجر»، تعابیر متفاوتی چون «اجراً حسناً» - «اجر کریم» - «اجر عظیم» - «اجر اعظم» - «اجر کبیر» - «اجر بی‌منت» ... و «اجر مضاعف»، به کار می‌برد، تا مؤمن بداند که این اجر فقط به اندازه‌ی ایمان و عمل او نیست، بلکه بسیار کریمانه، خوب، بزرگ، بی‌منت و حتی بیش از حد تلاش و عمل است.

بدیهی است که اگر کودکی قبل از سن بلوغ نماز بخواند و یا هر کار خوبی بنماید، اجر او نیز در نزد خداوند متعال ضایع نمی‌گردد و نه تنها خودش، بلکه والدین و مربیانش نیز شامل این اجر می‌گردند و پاداشی بسیار مسرت بخش و بیش از عمل می‌گیرند.

اما گاهی منظور از پاداش، بسیار بزرگ‌تر از مزد کریمانه است که به آن «صواب» اطلاق می‌گردد. این صواب یعنی خیر و صلاح که سبب تغییر سرنوشت و فلاح و رستگاری دنیوی و اخروی فرد می‌گردد. در اینجا دیگر بحث «ثواب» یا کارمزد و پاداش نیست، چرا که مقام فرد و حاصل رشدش، بیش از این حرف‌هاست، اگر چه آن نیز بدون پاداش نیست.

به عنوان مثال: یک وقت از کسی بپرسید اگر من خودروی شما را تعمیر کنم، چه می‌دهی؟ او می‌گوید: مزد کارت به اضافه‌ی انعام راضی کننده به تو می‌دهم؟ این می‌شود «ثواب». اما یک وقت بپرسید: اگر من در رشته مکانیک تحصیل کنم و متخصص متبحری شوم چه می‌شود و چه حاصلی دارد؟ این همان «صواب» است و به شما می‌گویند که رشد می‌کنید، عالم و دانشمند و استاد می‌شوید، سبب رشد دیگران می گردید ... و از درآمدهای کلان نیز برخوردار می‌شوید.

پس، ما باید به دنبال «صواب» باشیم و نه «ثواب». خداوند متعال نه تنها عادل است و اجر کسی را ضایع نمی‌کند، بلکه بسیار هم کریم است. در همین دنیا با همه کریمانه رفتار می‌کند، چه رسد به آخرت. پس نباید نگران «ثواب» بود و یا دغدغه‌ی میزان آن را داشت، بلکه باید به دنبال «صواب» رفت. یعنی رشد و کمال انسانی و تقرب به خداوند منان.

بدیهی است کودکی که از سنین قبل از بلوغ، نماز، اخلاق حسنه، نیکی به والدین، خیرات، کسب علم و فضیلت، صبر و استقامت و ... را تمرین می‌کند، اهل «صواب» می‌شود. و رشد و تکامل او و نتایج حاصله‌اش در دنیا و آخرت، نه تنها به مراتب بیش از سیب و گلابی و باغ و حوری و دیگر ثواب‌هایی است که به او می‌دهند، بلکه اصلاً از یک سنخ نبوده و قابل مقایسه نیست.

«إِنَّ الَّذينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ وَ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ آتَوُا الزَّكاةَ لَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ لا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ» (البقره - 277)

ترجمه: محققاً كسانى كه ايمان آورده و اعمال صالح انجام مى‏دهند و نماز بپا داشته، و زكات مى‏دهند، اجرشان نزد پروردگارشان است، (چون دنيا ظرفيت اجر اينگونه اعمال را ندارد)، نه ترسى بر آنان هست و نه اندوهگين مى‏شوند.

دقت شود که انسان تنها زمانی از «خوف و اندوه» رهایی می‌یابد که از گذشته‌ای سالم و آینده‌ای مطمئن برخوردار باشد. آیا اجری از این بیشتر می‌شود.

کلمات کلیدی:  گوناگون   معاد   نماز