اعوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیطَانِ الرَّجِیمِ   

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ  

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ وعَجِّلْ فَرَجَهُمْ 

در جلسه نخست بیان شد که نقشۀ راه و دستورالعمل‌ها، صرفاً به احکام فقهی اختصاص ندارد، بلکه کلیاتی در مواضع اخلاقی و رفتاری تبیین شده است که باید در نظر گرفته شود. به عنوان مثال در قوانین راهنمایی و رانندگی، گاه دستور العمل‌ها و رهنمودهای موردی وجود دارد، مانند این که با تابلویی نشان دهند این خیابان یک طرفه یا ورود ممنوع است؛ اما دستور العمل‌های کلّی دیگری هم وجود دارند که همیشه باید در نظر گرفته شود؛ مانند این که: «از دست راست حرکت کنید - سبقت بی‌جا نگیرید - بیش از سرعت مجاز حرکت نکنید - خواب‌آلود رانندگی نکنید و ... . اینجا دیگر کدام کوچه یا خیابان فرقی ندارد، همه جا باید رعایت شوند.

هر چند که تمام قرآن کریم، علم و حکمت، موعظه، نصیحت، تذکر، بشارت و انذار می‌باشد؛ اما در سورۀ الإسراء، دستورالعمل‌های اصلی، برای سعادت دنیوی و اخروی فرد و جامعه بیان شده است که به چند آیه در بحث پیشین اشاره شد و اکنون به ادامه همان آیات اشاره می‌شود:

*- «وَلَا تَقْتُلُوا أَوْلَادَكُمْ خَشْيَةَ إِمْلَاقٍ نَحْنُ نَرْزُقُهُمْ وَإِيَّاكُمْ إِنَّ قَتْلَهُمْ كَانَ خِطْئًا كَبِيرًا» (31)

-  و فرزندانتان را از ترس فقر به قتل نرسانيد، ما آنها و شما را روزی می‏دهيم، مسلما قتل آنها گناه بزرگی است.

الف - برخی گمان دارند که قتل فرزندان، فقط به قومی از اعراب جاهلی که دختران خود را زنده‌ به گور می‌کردند اختصاص دارد؛ و حال آن که چنین نیست و در آیه به «اولاد» اعم از پسر یا دختر اشاره دارد.

به گزارش guttmacher.org مورخ 19 مارس 2024: «یافته‌های جدید از مطالعه آمار ماهانۀ سقط جنین نشان می‌دهد که فقط در سال 2023 در امریکا، حدود 1.026.690 سقط جنین در سیستم مراقبت‌های بهداشتی رسمی رخ داده است» - این آمار در کشورهای اروپایی نیز به نسبت جمعیت، مشابه می‌باشد - طبق آمار خبرگزاری‌ها، در همین ایران، سالانه حدود 500 هزار سقط جنین غیر قانونی صورت می‌پذیرد! به گزارش خبرگزاری مهر، آقای امیرحسین بانکی‌پور نماینده مجلس در همایش ملی مبارزه با سقط جنین گفت: «روزانه دو هزار سقط در کشور اتفاق می‌افتد که ۹۳ درصد این جنین‌ها حلال زاده هستند».

اکثر قتل نوزادان در دوران جنینی، به بهانه و از ترس مشکلات اقتصادی و هزنیه‌ها رخ داده است و خداوند می‌فرماید: «رازق شما و آنها منم، نه شما»!

*- «وَلَا تَقْرَبُوا الزِّنَا إِنَّهُ كَانَ فَاحِشَةً وَسَاءَ سَبِيلًا» (32)

- و نزديك زنا نشويد كه كار بسيار زشت و بد راهی است.

ب - «زنا» به آمیزش نامشروع زن و مرد گفته می‌شود. کسی که تا کنون مرتکب این گناه کبیره نشده و احتمال ارتکابش در آینده را نیز نمی‌دهد، ضمن آن که باید شاکر باشد، لازم است توجه نماید که نفرمود: «زنا نکنید»، بلکه فرمود: «به زنا نزدیک هم نشوید».

«زنا» که بدترین راه برای رفع نیاز جنسی می‌باشد، مانند باتلاقی فرو برنده و کشنده در وسط یک منطقه است. اطراف این باتلاق، زمینی سست وجود دارد که چه بسا روی آن سبزه و گُل نیز روییده باشد؛ اما اگر کسی وارد این زمین شود و به باتلاق نزدیک شود، احتمال فرو رفتنش بسیار است.

رفتارهای بسیاری، نزدیک شدن به باتلاق «زنا» می‌باشد؛ مانند: نگاه شهوت‌آلود به نامحرم - دیدن عکس‌ها و فیلم‌های محرک - جلوۀ تحریک آمیز صورت و بدن، با آرایش و پوشش نامناسب برای حضور در جامعه - سخن گفتن با غمزه، برای تحریک مخاطب ... و بالاخره تصورات ذهنی؛ چنان که بیشتر خودارضایی‌ها، با تصور «زنا» به انجام می‌رسد.

*- «وَلَا تَقْتُلُوا النَّفْسَ الَّتِي حَرَّمَ اللَّهُ إِلَّا بِالْحَقِّ وَمَنْ قُتِلَ مَظْلُومًا فَقَدْ جَعَلْنَا لِوَلِيِّهِ سُلْطَانًا فَلَا يُسْرِفْ فِي الْقَتْلِ إِنَّهُ كَانَ مَنْصُورًا» (33)

-  كسی را كه خداوند خونش را حرام شمرده به قتل نرسانيد، جز به حق، و آن كس كه مظلوم كشته شده برای وليش سلطه (حق قصاص) قرار داديم، اما در قتل اسراف نكند، چرا كه او مورد حمايت است.

ج - «قتل»، اقدام به کشتن دیگری می‌باشد. ممکن است این قتل، قصاص جنایتکار باشد - یا قتل دشمن در جنگ، یا درگیری تبهکاران با نیروهای نظامی یا انتظامی - ممکن است در تصادف رخ دهد؛ لذا تأکید نمود: «إِلَّا بِالْحَقِّ»؛ یعنی جز در مواردی که حق است، اقدام به قتل ننمایید.

*- «وَلَا تَقْرَبُوا مَالَ الْيَتِيمِ إِلَّا بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ حَتَّى يَبْلُغَ أَشُدَّهُ وَأَوْفُوا بِالْعَهْدِ إِنَّ الْعَهْدَ كَانَ مَسْئُولًا» (34)

- و به مال يتيم - جز به طريقی كه بهترين طريق است - نزديك نشويد تا به سرحد بلوغ برسد، و به عهد (خود) وفا كنيد كه از عهد سؤ ال می‏شود.

د - از جمله مواردی که فرمود: «حتی نزدیک هم نشوید»، اموال متعلق به یتیم می‌باشد که چون به سنّ تمیز و تشخیص و تملک و ادارۀ دارایی خود نرسیده، در اختیار دیگران قرار دارد. اگر مسئولیتی در برابر آن یتیم دارید، اموالش را بهترین طریق در راه رشد و تربیت و سلامت خودش مصرف کنید و اگر شما مسئولیتی ندارید، حتی نزدیک نشوید.

*- «وَأَوْفُوا الْكَيْلَ إِذَا كِلْتُمْ وَزِنُوا بِالْقِسْطَاسِ الْمُسْتَقِيمِ ذَلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلًا» (35)

- و به هنگامی كه پيمانه می‏كنيد حق پيمانه را ادا نمائيد و با ترازوی درست وزن كنيد اين برای شما بهتر و عاقبتش نيكوتر است.

ھ - بیشترین رابطۀ مستقیم و غیر مستقیم مردم با یکدیگر و جامعه، به شکل تجارت یا داد و ستد انجام می‌پذیرد؛ خواه در موارد مادی باشد، یا غیر مادی. تولید، توزیع و فروش یک کالا باشد، یا خدمات در شهرداری‌ها، بیمارستان‌ها، مدارس و سایر نهادها.

هر کاری، وزنی دارد و ارزش آن پس از سنجش وزن آن تعیین می‌گردد؛ لذا فرمود نسبت به حق اندازه‌گیری‌ها وفادار باشید، ابتدا باید ترازوی سنجش شما، درست و دقیق باشد و سپس خودتان کم نگذارید و عادلانه وزن نمایید و بسنجید.

*- «وَلَا تَقْفُ مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ إِنَّ السَّمْعَ وَالْبَصَرَ وَالْفُؤَادَ كُلُّ أُولَئِكَ كَانَ عَنْهُ مَسْئُولًا» (36)

- از آنچه نمی‏دانی پيروی مكن، چرا كه گوش و چشم و دلها همه مسئولند!

و - نادانی ضعف است، اما پیروی از آن چه به آن علمی حاصل نشده، درد است. بیشتر انحرافات بشر، از پافشاری و تعصب روی نادانی‌ها و پیروی از نادان‌ها و جهل خود می‌باشد. فرمود: چشم و گوش که ورودی‌های تو هستند و قلب که برای فهم و درک به تو موهبت شده، همه مسئول هستند، یعنی مورد سؤال واقع می‌شوند.

انسان عاقل، برای خودش ارزش قائل است و در این عمر کوتاه، هر سخنی را نمی‌شنود - هر تصویر حقیقی یا مجازی را نمی‌بیند - هر ادعایی را نمی‌پذیرد - از هر راه یا شعاری پیروی نمی‌کند - بر آن چه نمی‌داند، پافشاری و تعصب نمی‌ورزد و از خود مراقبت می‌نماید.

*- «وَلَا تَمْشِ فِي الْأَرْضِ مَرَحًا إِنَّكَ لَنْ تَخْرِقَ الْأَرْضَ وَلَنْ تَبْلُغَ الْجِبَالَ طُولًا» (37)

- روی زمين با تكبر راه مرو، تو نمی‏توانی زمين را بشكافی و طول قامتت هرگز به كوهها نمی‏رسد؟

ز- آن چه موجب اخراج ابلیس لعین از آن مقام ملکوتی شد، صرفاً تمردش از فرمان سجده نبود، بلکه وقتی خداوند سبحان پرسید: «چرا سجده نکردی، تکبر ورزیدی یا برتر بودی؟!» گفت: «من برتر از آدم هستم»، یعنی تکبر ورزید! او می‌توانست بگوید: «ببخشید، خطا کردم - ظلمتُ نفسی»، اما گردن‌کِشی کرد و اخراج شد.

انسان متکبر، بسیار سطحی‌نگر و ظاهربین است؛ وگرنه می‌دید و می‌فهمید که چیزی برای تکبر [خود برتر بینی] ندارد! لذا خداوند متعال به همین ظاهر اشاره نمود و فرمود: «تو نمی‏توانی زمين را بشكافی و طول قامتت هرگز به كوهها نمی‏رسد»؛ یعنی از همین طبیعت مُرده نیز کوچکتر و ضعیف‌تری، پس به چه تکبر می‌کنی؟!

●- «كُلُّ ذَلِكَ كَانَ سَيِّئُهُ عِنْدَ رَبِّكَ مَكْرُوهًا» (38)

- همه اينها نزد پروردگار تو، بدی (گناه) و ناخوشایند است.

فهرست:

1- موحد باش، کافر و مشرک مباش و با الله، إله دیگر قرار مده؛

2- پروردگارت را بندگی بنما و به والدین خود نیکی کن و مهربانانه و محترمانه با آنها سخن بگو؛

3- نسبت به پدر و مادر، به صورت خاضعانه، رحمت‌آور (وجود بخش) باش؛

4- همیشه قدرشناس، شاکر و دعاگوی پدر و مادر باش؛

5- اگر تا کنون کوتاهی کردی، باز گرد و پس از استغفار و توبه، اصلاح کن؛

6- حق مستحقان را از خویشان، درماندگان و در راه ماندگان ادا کن و از تبذیر بپرهیز؛

7- در صورت عدم کمک به دیگران، با آنان خوشرو و خوش گفتار رفتار کن؛

8- از قتل فرزندان، به ویژه به بهانه‌های اقتصادی، به شدت دوری کن؛

9 - به زنا نزدیک هم نشو؛

10 - از قتل نفس به ناحق، دوری و خودداری کن؛

11- به اموال یتیم، حتی نزدیک هم نشو و اگر مسئولیتی داری، درست انجام بده؛

12- در تعامل تجاری یا خدماتی با مردم، اندازۀ دقیق و سنجش درست را رعایت نما؛

13 - از آن چه نمی‌دانی پیروی نکن و بر آن چه نمی‌دانی، ایستادگی نکن؛

14 - تکبر را بشکن، و روی زمین، متکبرانه راه نرو!

مشارکت و هم‌افزایی - لطفاً این دو بخش را پس از مطالعه، در راستای «جهاد تبیین»، برای دوستان به اشتراک بگذارید؛ متشکر.

 

 

کلمات کلیدی:  اخلاق   سوره اسراء