بیتردید خدا خود روزی دهنده و صاحب قدرت استوار است.
(الذاریات، 56 تا 58)
●- آیا خداوند غنی، به عبادت ما نیازی دارد، در حالی که نیاز، نقص است و ناقص خدا نیست؟!
●- آیا خداوند سبحان، مخلوقی خلق میکند و سپس خودش به فعل او (عبادت) نیازمند میشود؟!
●- یا برای خلقت انسان هدفی قرار داده شده که جز با عبادت او، به آن نمیرسد؟
شرح بیشتر
انسان، از یک سو ناقص و نیازمند به غیر است و از سویی دیگر، عاشق کمال است؛ لذا از هر کاری، هدفی دارد که همان رفع نقص و رسیدن به کمال میباشد؛ حتی خطاکار نیز کار خطا را به قصد رسیدن به یک کمالی به انجام میرساند.
اما، انسان هرگز نباید خداوند سبحان و فعل او را با خودش مقایسه کند و گمان نماید که اگر او مخلوقاتش را حکیمانه و با هدف آفریده، به خاطر نیاز او به این اهداف میباشد!
*- خداوند متعال، هر چه در زمین و آسمانها هست را رام و در خدمت انسان قرار داده است «وَسَخَّرَ لَكُمُ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ دَائِبَيْنِ وَسَخَّرَ لَكُمُ اللَّيْلَ وَالنَّهَارَ - و خورشيد و ماه را كه پيوسته روانند براى شما رام گردانيد و شب و روز را [نيز] مسخر شما ساخت» (ابراهیم علیه السلام، 33).
هر چه در زمین هست را برای ما [انسان] آفریده است: «هُوَ الَّذِي خَلَقَ لَكُمْ مَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا - اوست آن كه آنچه در زمين است همه را براى شما آفريد» (البقره، 29)؛ اما در همین زمین و آسمان و طبیعت، شاهدیم که مخلوقات و پدیدهها، هیچ نیازی ما ندارند؛ نه هوا نیاز دارد که ما آن را تنفس کنیم - نه خورشید نیاز دارد که ما از نور و انرژی آن بهره ببریم - و نه گردش زمین به دور خورشید - کوهها، دریاها، رودها و جنگلها به ما نیاز دارند و نه حیوانات، پرندگان و آبزیان به ما نیاز دارند؛ بلکه ما به همه اینها نیازمندیم!
من جن و انس را نيافريدم جز برای اينكه عبادتم كنند *
خلقت خداوند علیم و حکیم، حق و هدفمند است و هیچ چیزی را پوچ و برای بازی خلق ننموده است؛ اما معنایش این نیست که خودش به این اهداف نیازی دارد!
هدف از خلقت انسان، با قابلیت و استعداد «خلیفة الله» شدن، به همین منظور میباشد؛ استعدادها (قوهها)ِ او باید به فعلیت برسند و او باید به رشد و کمال و مقام قُربی برسد که جز با عبادت خالصانۀ خودش محقق نمیگردد؛ لذا فرمود:
- و فرمان نيافته بودند جز اينكه خدا را بپرستند و در حالى كه به توحيد گراييدهاند دين [خود] را براى او خالص گردانند و نماز برپا دارند و زكات بدهند و دين [ثابت و] پايدار همين است.
بلافاصله در آیۀ بعد فرمود: «از شما رزق نخواستم و رزاق همگان منم»، یعنی: اگر شما را برای عبادت و بندگی خودم آفریدم، بدین معنا نیست که از شما چیزی میخواهم و نیازی به شما و بندگی شما دارم؛ بلکه رازق و رفع کنندۀ تمامی نیازها، خودم هستم؛ بلکه کمال شما در این است.
*- خداوند سبحان از انسان خواسته که در بُعد نظری (اعتقادی)، جز او را خالق، مالک، ربّ و رازق نداند و کسی را شریک او قرار ندهند و در بُعد عملی نیز جز او را بندگی نکنند تا بتواند به رشد و کمالی که هدف از خلقت اوست، برسد.