ایکس – شبهه: موسیقی، خوانندگی و رقص مقوله‌ای نیست که مطلق آن به هر شکلی حرام باشد. برخی از موسیقی‌ها، آوازها و رقص‌ها در حرام وارد می‌شوند و برخی دیگر وارد نمی‌شوند. البته در این مقوله بسیار مهم است که مسلمان برای مطامع و امیال نفسانی خود دست به توجیه نزند و از سوی خود اجتهاد ننماید و هر حرامی را برای خود حلال ننماید. مثل این که برخی از سوی خود فتوا می‌دهند که «موسیقی سنتی یا کلاسیک حلال است؟!» گویی که لفظ «سنّتی» به مثابه‌ی ذبح شرعی است و اگر پسوند هر نوع موسیقی یا آوازی قرار گرفت، آن را حلال می‌نماید! در حالی که تاریخ تولید ملاک حلیت یا حرمت نیست و هر موسیقی یا آواز سنتی نیز در زمان خودش سنّتی نبوده است و دلیلی نیست که اگر از حرامی چند سال یا چند قرن گذشت، حلال شود.

الف – موسیقی طرب و یا مناسب با مجالس لهو و لعب حرام است. خواه سنّتی باشد یا جدید، کلاسیک باشد یا پاپ، جاز و ... . موسیقی طرب نیز به نواختنی می‌گویند که به سبب ویژگی‌هایش انسان را از یاد خدا غافل نماید. مجالس لهو و لعب نیز مجالس عیش و نوش و فراموشی خداست.

 ب – آواز (خوانندگی) به صورت غنا، به هر شکلی که باشد، زن بخواند یا مرد حرام است، خواه اشعار حماسی بخوانند، یا عشقی یا حتی تلاوت قرآن کریم. و گوش دادن به آن نیز حرام است. و غنا به ترجیع یا چرخاندن صدا در گلو می‌گویند.

 ج – هر نوع موسیقی یا خواندنی که مترتب بر مفاسد دیگر باشد نیز حرام است، اگر چه موسیقی مطرب یا خوانندگی غنا نباشد.

 د – ملاک تشخیص یک موسیقی (طرب) و خوانندگی (غنا) نیز یا عرف حاکم است، یعنی عموم آن را طرب و غنا یا مناسب مجالس لهو و لعب می‌دانند و یا تشخیص خود شنونده است. لذا ممکن است موسیقی یا آوازی که در عرف طرب و غنا نیست، برای کسی طرب و غنا باشد. خودش به خوبی تشخیص می‌دهد.

ھ – خوانندگی زن و یا شنیدن آواز زنان نیز شامل احکام فوق می‌باشد. لذا اگر زن به صورت غنا بخواند، یا شخص تشخیص دهد که برای او غناست، یا اصلاً غنا نخواند، اما شنونده به قصد ریبه و لذت گوش کند و مترتب مفاسد دیگر باشد، حرام است. و البته برخی تک خوانی زن را به طور کلی مورد اشکال دانسته‌اند.

و – در هر حال اگر چه احکام مربوطه در توضیح المسائل همه مراجع معظم درج گردیده است و خوب است عزیزان (به ویژه جوانان) دائم و در هر کاری به توضیح المسائل که بیان احکام الهی و شرعی است (از طریق کتاب، استفتاء و یا اینترنت) مراجعه کنند، اما ذیلاً به چند استفتاء از مقام معظم رهبری، حضرت امام خامنه‌ای که پاسخ‌گوی بسیاری از سؤالات در این زمینه است اشاره می‌گردد:

موسیقی:

س 1130: منظور از موسيقى مطرب ولهوى چيست؟ و راه تشخيص موسيقى مطرب و لهوى از غير آن چيست؟

ج: موسيقى مطرب و لهوى آن است که به سبب ويژگي‌هايى که دارد انسان را از خداوند متعال و فضائل اخلاقى دور نموده و به سمت بى‏بندوبارى و گناه سوق دهد و مرجع تشخيص موضوع عُرف است.

س 1128: ملاک تمييز موسيقى حلال از حرام چيست؟ و آيا موسيقى کلاسيک حلال است؟ بسيار مناسب است که معيار آن را بيان فرماييد.

ج: هر موسيقى که به نظر عرف موسيقى لهوى و مطرب که مناسب با مجالس عيش و نوش است باشد، موسيقى حرام محسوب مى‏شود و فرقى نمى‏کند که موسيقى کلاسيک باشد يا غير کلاسيک. تشخيص موضوع هم موکول به نظر عرفى مکلّف است و اگر موسيقى اين گونه نباشد بخودى خود اشکال ندارد.

س 1132: آيا معيار حرمت موسيقى فقط مطرب و لهوى بودن آن است يا اينکه ميزان تحريک و تهييج آن هم تأثير دارد؟ و اگر باعث حزن و گريه شنونده شود، چه حکمى دارد؟ خواندن و شنيدن غزلهايى که به‌صورت سه ضرب و همراه با موسيقى خوانده مى‏شوند، چه حکمى دارد؟

ج: ملاک آن ملاحظه کيفيت نواختن موسيقى با در نظر گرفتن همه خصوصيات و ويژگي‌هاى آن است و اين که از نوع موسيقى مطرب و لهوى مناسب با مجالس لهو و گناه باشد، هر موسيقى که به حسب طبيعت خود از نوع موسيقى لهوى باشد، حرام است اعم از اين که مهيّج باشد يا خير و موجب ايجاد حزن و اندوه و حالات ديگر در شنونده بشود يا خير و هرگاه غزل‏هايى که همراه با موسيقى خوانده مى‌شوند به‌صورت غنا و آواز لهوى مناسب مجالس لهو و لعب در آيند، خواندن و شنيدن آنها حرام است.

س 1147: آيا موسيقى سنّتى که ميراث ملى ايران مى‏باشد، حرام است يا خير؟

ج: چيزى که از نظر عرف، موسيقى لهوى مناسب با مجالس لهو و معصيت محسوب شود، به‌طور مطلق حرام است و در اين مورد فرقى بين موسيقى ايرانى و غير ايرانى و موسيقى سنتى و غير آن نيست.

س 1129: گوش‌دادن به نوارهايى که توسط سازمان تبليغات اسلامى و يا مؤسسه اسلامى ديگر مجاز اعلام شده‏اند، چه حکمى دارد؟ و استفاده از آلات موسيقى مثل کمان، وِيولون و نَى چه حکمى دارد؟

ج: جواز گوش‌دادن به نوارها منوط به تشخيص خود مکلّف است که اگر تشخيص دهد مشتمل بر غنا و موسيقى لهوى مناسب با مجالس عيش و نوش و خوش‏گذرانى و همچنين مطالب باطل نيست، گوش‌دادن به آن اشکال ندارد بنا بر اين تجويز آن توسط سازمان تبليغات اسلامى و يا هر مؤسسه اسلامى ديگر به تنهايى دليل شرعى براى مباح بودن آن نيست و بکارگيرى آلات موسيقى در موسيقى لهوى مطرب و مناسب با مجالس لهو و گناه جايز نمى‏باشد، ولى استفاده حلال از آنها براى اهداف عقلايى اشکال ندارد و تشخيص مصاديق هم موکول به نظر خود مکلّف است.

س 1162: طبل زدن در جشن‏هاى ميلاد و غير آن چه حکمى دارد؟

ج: استفاده از آلات نوازندگى و موسيقى به نحو لهوى و مطرب و مناسب با مجالس لهو و گناه به‌طور مطلق حرام است.

آوازخوانی (غنا):

س 1133: غنا چيست؟ آيا غنا فقط شامل صداى انسان است يا اينکه شامل صداهاى حاصل از آلات موسيقى هم مى‏شود؟

ج: غنا عبارت است از صداى انسان در صورتى که با ترجيع و طرب همراه بوده و مناسب مجالس لهو و گناه باشد که خواندن به اين صورت و گوش‌دادن به آن حرام است.

س 1138: مقصود از موسيقى و غنا چيست؟

ج: غنا يعنى ترجيع صدا به نحوى که مناسب با مجالس لهو باشد که از گناهان بوده و بر خواننده و شنونده حرام است. ولى موسيقى، نواختن آلات آن است که اگر به نحو معمول در مجالس لهو و گناه باشد، هم بر نوازنده و هم بر شنونده حرام است. و اگر به آن نحو نباشد، فى‌نفسه جايز است و اشکال ندارد.

س 1136: آيا گوش‏دادن به غنا در خانه جايز است؟ اگر در فردى تأثير نداشته باشد چه حکمى دارد؟

ج: گوش‌دادن به غنا به‌طور مطلق حرام است، چه در خانه به تنهايى شنيده شود و يا در حضور ديگران و چه در او تأثير بگذارد يا خير.

س 1140: موسيقى که از راديو و تلويزيون جمهورى اسلامى پخش مى‏شود، چه حکمى دارد؟ آيا اين گفته که حضرت امام(قدّس سره) موسيقى را به‌طور مطلق حلال اعلام کرده‏اند، صحيح است؟

ج: نسبت حلال دانستن موسيقى به‌طور مطلق به راحل عظيم الشأن حضرت امام خمينى(قدّس سرّه) کذب و افتراء است. امام(قدّس سرّه) معتقد به حرمت موسيقى مطرب و لهوى مناسب با مجالس لهو و معصيت بودند و نظر ما هم همين است، ولى اختلاف در ديدگاهها از تشخيص موضوع نشأت مى‏گيرد زيرا تشخيص موضوع موکول به نظر خود مکلّف است. گاهى نظر نوازنده با نظر شنونده تفاوت پيدا مى‏کند که در اين صورت موسيقى که به تشخيص مکلّف لهو و مناسب با مجالس گناه است بر او گوش‌دادن به آن حرام مى‏باشد و امّا صداهاى مشکوک محکوم به حليّت هستند و پخش از راديو و تلويزيون به تنهايى دليل شرعى بر مباح و حلال بودن آنها محسوب نمى‏شود.

س 1143: خواندن به ‌صورت غنا توسط هر يک از مرد يا زن چه از طريق نوار کاست باشد و يا از طريق راديو و چه همراه موسيقى باشد و يا نباشد، چه حکمى دارد؟

ج: غنا حرام است و خواندن به‌صورت غنا و گوش‌دادن به آن جايز نيست اعم از اينکه توسط مرد باشد يا زن و به‌طور مستقيم باشد يا از طريق نوار و همراه با نواختن آلات لهو باشد يا نه.

س 1146: گوش‌دادن به صداى زن هنگامى که شعر و غير آن را با آهنگ و ترجيع مى‏خواند اعم از اينکه شنونده، جوان باشد ياخير، مذکر باشد يا مؤنث چه حکمى دارد؟ و اگر آن زن از محارم باشد، حکم آن چيست؟

ج: اگر صداى زن به ‌صورت غنا نباشد و گوش‌دادن به صداى او هم به قصد لذت و ريبه نباشد و مفسده‏اى هم بر آن مترتّب نگردد، اشکال ندارد و فرقى بين موارد فوق نيست.

س 1154: اجراى کنسرت توسط زن براى زنان با علم به اين که گروه نوازندگان نيز زن هستند، چه حکمى دارد؟

ج: اگر اجراى کنسرت به‌صورت ترجيع مطرب (غنا) نباشد و موسيقى هم که نواخته مى‏شود از نوع لهوى حرام نباشد، اين امر فى‏نفسه اشکال ندارد.

س 1156: آيا جايز است مردى غناى زن اجنبيه را به قصد لذت بردن از حلال خود گوش کند؟ آيا غناى زن براى شوهر و برعکس جايز است؟ و آيا اين گفته صحيح است که شارع مقدس غنا را به علت ملازمت آن با مجالس لهو و لعب و عدم انفکاک از آن دو حرام کرده و تحريم غنا ناشى از تحريم آن مجالس است؟

ج: گوش‌دادن به غنا که عبارت است از ترجيع صدا به نحوى که طرب‏انگيز و مناسب با مجالس لهو و گناه باشد، مطلقاً حرام است، حتّى غناى زن براى شوهرش و بالعکس و قصد لذت بردن از همسر، استماع غنا را مباح نمى‏کند و حرمت غنا و مانند آن، با تعبّد به شرع ثابت شده و از احکام ثابت فقه شيعه محسوب مى‏شود و دائر مدار ملاکات فرضى و آثار روانى و اجتماعى نمى‏باشد، بلکه تا زمانى که اين عنوان حرام بر آن صدق کند، حکم آن حرمت و وجوب اجتناب به‌طور مطلق است.

رقص (رقصیدن یا تماشای رقص)

س 1167: آيا رقص محلى در عروسى‏ها جايز است؟ شرکت در اين مجالس چه حکمى دارد؟

ج:اگر رقص به‌گونه‏اى باشد که باعث تحريک شهوت شده و يا مستلزم فعل حرام يا ترتّب مفسده‏اى باشد، جايز نيست و شرکت در مجالس رقص هم اگر به عنوان تأييد کار حرام ديگران محسوب شود و يا مستلزم کار حرامى‏ باشد جايز نيست و در غير اين صورت اشکال ندارد.

س 1172: آيا رقص زن براى شوهرش يا مرد براى همسرش حرام است؟

ج: اگر رقص زن براى شوهرش يا برعکس، همراه ارتکاب حرامى نباشد، اشکال ندارد.

س 1173: آيا رقصيدن در جشن عروسى فرزندان جايز است هرچند توسط پدران يا مادران در مجالس عروسى فرزندانشان باشد؟

ج: اگر از نوع رقص حرام باشد، حرام است. هرچند توسط پدران و مادران در مجالس عروسى فرزندانشان باشد.

س1167. آيا رقص محلى در عروسى‏ها جايز است؟ شرکت در اين مجالس چه حکمى دارد؟

ج. رقص مرد بنا بر احتياط واجب حرام است و رقص زن براى زنان اگر عنوان لهو بر آن صدق كند مثل اين ‌‌كه جلسه زنانه تبديل به مجلس رقص شود، محل اشكال است و احتياط واجب در ترك آن است؛ در غير اين‌صورت هم اگر به‌‌گونه‏اى باشد كه باعث تحريك شهوت شده و يا مفسده‏اى بر آن مترتب شود و يا همراه با فعل حرام (مانند موسيقى و آواز حرام) باشد يا مرد نامحرمى حضور داشته باشد، حرام است؛ و در حكم فوق تفاوتى بين مجلس عروسى و غير آن نيست و شرکت در مجالس رقص هم اگر به عنوان تأييد کار حرام ديگران محسوب شود و يا مستلزم کار حرامى‏باشد جايز نيست و در غير اين صورت اشکال ندارد.

س 1168. رقص در مجالس زنانه بدون آهنگ موسيقى حرام است يا حلال؟ و در صورتى که حرام باشد، آيا ترک مجلس بر شرکت کنندگان واجب است؟

ج. رقص زن براى زنان اگر عنوان لهو بر آن صدق كند مثل اين‌‌ كه جلسه زنانه تبديل به مجلس رقص شود، محل اشكال است و احتياط واجب در ترك آن است؛ در غير اين‌ صورت هم اگر به‌‌گونه‏اى باشد که شهوت را تحريک کند و يا مستلزم کار حرام و ياترتّب مفسده‏اى باشد، حرام است و تَرک آن مجلس به عنوان اعتراض بر کار حرام، چنانچه مصداق نهى از منکر محسوب شود، واجب است.