أعوذ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیطَانِ الرَّجِیمِ

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ وعَجِّلْ فَرَجَهُمْ

«وَقُلْ لِعِبَادِی یقُولُوا الَّتِی هِی أَحْسَنُ إِنَّ الشَّیطَانَ ینْزَغُ بَینَهُمْ إِنَّ الشَّیطَانَ كَانَ لِلْإِنْسَانِ عَدُوًّا مُبِینًا» (القصص، 83)

- به بندگانم بگو: سخنی بگویند كه بهترین باشد؛ چرا كه شیطان (بوسیله سخنان ناموزون) میان آنها فتنه و فساد می‏كند، همیشه شیطان دشمن آشكاری برای انسان بوده است.

***

الف - خداوند رحمان و رحیم، در برخی از آیات، تمامی انسان‌ها را مخاطب قرار می‌دهد، مانند:

«يَا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءَكُمُ الرَّسُولُ بِالْحَقِّ مِنْ رَبِّكُمْ فَآمِنُوا خَيْرًا لَكُمْ وَإِنْ تَكْفُرُوا فَإِنَّ لِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَكَانَ اللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمًا» (النساء، 170)

- ای مردم! پيامبری از سوی حق (با دعوت و برنامۀ حق) از طرف پروردگارتان آمد، به او ايمان بياوريد كه به سود شما است و اگر كافر شويد (به خدا زيانی نمی‌رسد زيرا) برای خدا است آنچه در آسمانها و زمين است و خداوند دانا و حكيم است.

در برخی از آیات دیگر، فقط بندگان مؤمنش را مخاطب قرار می‌دهد؛ چرا که فقط آنها او را باور کرده‌اند و دوست دارند تحت تعلیم و تربیت الهی قرار گیرند و رشد نمایند، مانند:

«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا الَّذِينَ اتَّخَذُوا دِينَكُمْ هُزُوًا وَلَعِبًا مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ مِنْ قَبْلِكُمْ وَالْكُفَّارَ أَوْلِيَاءَ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ» (المائدة، 57)

- اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! آنهایی كه دين شما را به ريشخند و بازى گرفته‌اند [چه] از كسانى كه پيش از شما به آنان كتاب داده شده و [چه از] كافران، دوستان [سرپرستان خود] مگيريد و اگر ايمان داريد، از خدا پروا نمایید.

هم چنین، در برخی از آیات، واژۀ «عباد - بندگان» را بیان نموده که همگان را شامل می‌شود، چرا که همگان چه بخواهند و چه نخواهند، بندگان او هستند؛ اما، در برخی از آیات می‌فرماید: «عِبَادِي»، یعنی «بندگانِ من»؛ مانند:

«وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ فَلْيَسْتَجِيبُوا لِي وَلْيُؤْمِنُوا بِي لَعَلَّهُمْ يَرْشُدُونَ» (البقره، 186)

- و هنگامی كه بندگانِ من از تو درباره من سؤال کنند (یا درخواست دارند) ، (بدانند که) من نزديكم! دعای دعا كننده را به هنگامی كه مرا می‏خواند پاسخ می‏گويم، پس آنها بايد دعوت مرا بپذيرند و به من ايمان بياورند تا رشد نمایند (و به مقصد برسند).

همگان بندگان خداوند سبحان می‌باشند، اما در این که گروهی را به خود اختصاص می‌دهد و با واژه‌ای که گویای محبّت است، می‌فرماید: «عِبَادِي - بندگانِ من»، مقصود آن عده‌ای هستند که خداوند متعال را می‌‌پرستند، او را دوست دارند و از او اطاعت می‌کنند و امیدشان لقاء الله با روسفیدی می‌باشد.

ب - سخن گفتن (کلام) نقش بسیار مستقیم و عمیقی در هدایت و یا انحراف دارد، چنان که قرآن مجید، «کلام الله» می‌باشد و انحرافات نیز با کلام و سخن باطل، تبلیغ، القا و توجیه می‌شوند!

خداوند سبحان، در تعلیم، تربیت و تزکیه جهت هدایت، رشد، کمال و قرب بیشتر بندگان محبوبش، نمی‌فرماید که بندگانِ من، سخن خوب بگویند، بلکه می‌فرماید: «یقُولُوا الَّتِی هِی أَحْسَنُ - بهترین سخن را بگویند» و تأکید دارد که مراقب ایجاد دشمنی و نزاع بین خودشان توسط شیطان لعین باشند که دشمن آشکار انسان است.

*- دقت شود که «بهترین سخن»، همیشه لبخند به لب داشتن و گفتن سخنی موافق با میل مخاطبان و ملایم و نرم سخن گفتن نمی‌باشد.

●- گاه «بهترین سخن»، چیزی نگفتن و پاسخ ندادن و بی محلی به مخاطب است، چنان که فرمود:

«وَعِبَادُ الرَّحْمَنِ الَّذِينَ يَمْشُونَ عَلَى الْأَرْضِ هَوْنًا وَإِذَا خَاطَبَهُمُ الْجَاهِلُونَ قَالُوا سَلَامًا» (الفرقان، 63)

- بندگان خاص خداوند رحمن (وجود بخش)، آنها هستند كه با آرامش و بی‌تكبر بر زمين راه می‏روند و هنگامی كه جاهلان آنها را مخاطب سازند به آنها سلام می‏گويند (خداحافظی می‌کنند و با بی‌اعتنائی و بزرگواری می‏گذرند).

●- گاهی بهترین سخن، ردّ و تکفیر مواضع کفرآمیز می‌باشد:

«لَا إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ قَدْ تَبَيَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَيِّ فَمَنْ يَكْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَيُؤْمِنْ بِاللَّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَى لَا انْفِصَامَ لَهَا وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ» (البقره، 256)

- در قبول دين (اصول اعتقادات - نه احکام)، اكراهی (اجباری بد آمدنی) نيست. (زيرا) راه درست از راه انحرافی، روشن شده است. بنابراين، كسی كه به طاغوت (بت و شيطان، و هر موجود طغيانگر) كافر شود و به خدا ايمان آورد، به دستگيره محكمش چنگ زده است، كه گسستن براس آن نيست. و خداوند، شنوا و داناست.

●- گاهی بهترین سخن، عتابی تند می‌باشد، البته مبتنی بر عقلانیت:

«قُلْ أَفَغَيْرَ اللَّهِ تَأْمُرُونِّي أَعْبُدُ أَيُّهَا الْجَاهِلُونَ» (الزّمر، 54)

- بگو: ای نادان‌هایِ بی‌خرد! آيا به من دستور می‏دهيد كه غير خدا را عبادت كنم؟!

●- گاهی بهترین سخن، اقرار و اذعان به شناخت و باور توحیدی می‌باشد، مانند: «قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ * اللَّهُ الصَّمَدُ * ...» (التوحید) - و گاهی بهترین سخن، ذکر و دعا در حق خود و دیگران می‌باشد و گاه لعن ظالمان و آرزوی ریشه کن شدن آنها!

اخلاق (مواضع نظری و عملی) مؤمن و کسی که خود را بندۀ خداوند سبحان می‌داند -نه بندۀ هوای نفس خود و دیگران و یا بندۀ إله‌ها و ربّ‌های دروغین و یا بندۀ طاغوت‌های زمان- چنین است که در هر موضعی، بهترین سخن را می‌گوید و طوری سخن نمی‌گوید که زمینه را برای نفوذ و سلطۀ شیاطین جنّ و انس، مساعد سازد.

«وَمَنْ أَحْسَنُ قَوْلًا مِمَّنْ دَعَا إِلَى اللَّهِ وَعَمِلَ صَالِحًا وَقَالَ إِنَّنِي مِنَ الْمُسْلِمِينَ» (فصلت، 33)

- گفتار چه كسی بهتر است از آن كسی است كه دعوت به سوی خدا می‏كند و عمل صالح انجام می‏دهد و می‏گويد: من از مسلمانان می‌باشم.

الّلهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَعَجِّل فَرَجَهُم؛

وَ الحَمدُ لله ربِّ العالَمین؛

والسّلام علیکم و رحمة الله و برکاته.

 

 

کلمات کلیدی:  اخلاق   سوره قصص