بِسْمِ ٱللَّٰهِ ٱلرَّحْمَٰنِ ٱلرَّحِیمِ

الّلهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَعَجِّل فَرَجَهُم

اَلسَّلامُ عَلَى الْحُسَيْنِ وَ عَلى عَلِىِّ بْنِ الْحُسَيْنِ وَ عَلى اَوْلادِ الْحُسَيْنِ وَ عَلى اَصْحابِ الْحُسَيْنِ

سلام به محضر شریف امام زمان علیه السلام و سلام خدمت شما بزرگواران.

عزاداری برای سیدالشهداء، امام حسین علیه السلام، مترادف شده با اشک ریختن بر مصائب وارد شده بر ایشان، خاندان و یارانشان در کربلا و عاشورا؛ و البته چنین هم هست.

احادیث بسیاری در آثار، برکات و ثواب این اشک ریختن وارد شده که در رأس همه آنها، بیان شخص سیدالشهداء علیه السلام می‌باشد که فرمودند:

«أنَا قَتیلُ العَبرَةِ، لا یذکرُنی مُؤمِنٌ إلَا استَعبَرَ» (بحار الأنوار ، ج 44 ، ص 284)

- من کشته اشکم. مؤمنی از من یاد نمی‌کند، جز این که می‌گرید.

دقت کنیم که در این حدیث و احادیث مشابه، بر «اشک مؤمن» تأکید شده است؛ چرا که غیر مؤمن نیز ممکن است به هنگام شنیدن مصیبت و توجه به آن، اشکی بریزد؛ اما ریشه و اثر اشک او با اشک مؤمن متفاوت می‌باشد؛ بدون ایمان، هیچ عمل صالحی، حتی اگر کشته شدن به دست دشمن باشد، اثر سازنده و باقی و اجر اخروی نخواهد داشت.

●- حالت خنده و گریه در انسان، ریشه‌ها و عوامل متعددی دارند؛ لذا به هر قطره‌ای که از مجرای اشکی سرازیر شود، «اشک بر امام حسین علیه السلام» گفته نمی‌شود و آن اشکی نیست که ایشان بفرمایند: «من کشتۀ این اشک هستم»!

خنده و گریه، ممکن است فقط منشأ احساسی و عصبی داشته باشند؛ چنان که اگر کسی جملۀ خنده‌داری بشنود، می‌خندد و اگر او را قلقلک بدهند نیز می‌خندد - و همین‌طور ممکن است که کسی آوای محزونی را بشنود و گریه کند، در حالی که حتی معنای آن را نمی‌فهمد، و یا ضربه‌ای به بدنش وارد شود که از شدت آن گریه کند. اینها همه خنده و گریۀ احساسی و عصبی می‌باشند.

اما، اگر کسی محبوبش را ببیند یا خبر خوشی از او بشنود، هم دلش می‌خندد و هم لبش - چنان که ممکن است از فراق محبوب و شدت دلتنگی، هم دلش گریه کند و هم اشک از چشمانش سرازیر شود. به اینها خنده و گریۀ عاطفی می‌گویند.

اما، آن اشکی برای سیدالشهداء و مصائب کربلا و عاشورا، پاک کننده و احیا کننده است و امام فرمودند: «من کشته این اشک هستم»، که ضمن معرفت، محبت و عاطفه، آدمی را از غفلت‌ها و گناهان پاک کند، او را احیا کند، زاویه نگاه را تغییر دهد، تمامی توجهات را به سوی امام معطوف سازد و در قلب عزادار، تحول و انقلابی ایجاد کند که سبب پیدایش انگیزه، حرکت و پویایی شود.

اجازه دهید، جملاتی از حضرت امام خمینی رحمة الله علیه و امام خامنه‌ای، دربارۀ عزاداری و گریه عرض کنم:

امام خمینی رحمة الله علیه فرمودند:

«‌آنها (رژیم سلطنت رضا خان و پسرش و دشمنان اسلام) فهمیده بودند ... از این مجالس عزاداری یک کاری می‏آید که نمی‏گذارد اینها کارشان را انجام بدهند.

وقتی یک ملت در ماه محرم، سرتاسر یک مملکت، یک مطلب را می‏گویند، شما انگیزه این گریه و این اجتماع در مجالس روضه را خیال نکنید که فقط این است که ما گریه کنیم برای سیدالشهدا. نه سیدالشهدا احتیاج به این گریه‏ها دارد و نه این گریه‏ها خودش ـ فی نفسه ـ کاری از آن می‏آید، لکن این مجلسها مردم را همچو مجتمع می‏کنند و یک وجهه می‏دهند، سی میلیون، سی و پنج میلیون جمعیت در دو ماه محرّم و خصوصاً دهۀ عاشورا، یک وجهه، طرف یک راه می‏روند. اینها را در این ماه محرّم، خطبا و علما در سرتاسر کشور می‏توانند بسیج کنند برای یک مسئله.

این جنبۀ سیاسی این مجالس بالاتر از همۀ جنبه‏های دیگری که هست. بی‏خود بعضی از ائمۀ ما نمی‏فرمایند که برای من در منابر روضه بخوانند. بی‏خود نمی‏گویند ائمۀ ما به اینکه هر کس که بگرید، بگریاند یا صورت گریه، گریه کردن به خودش[بگیرد]اجرش فلان فلان است.

مسئله، مسئلۀ گریه نیست. مسئله، مسئلۀ تباکی نیست. مسئله، مسئلۀ سیاسی است که ائمۀ ما با همان دید الهی که داشتند، می‏خواستند که این ملتها را با هم بسیج کنند و یکپارچه کنند از راههای مختلف. اینها را یکپارچه کنند تا آسیب‏پذیر نباشند.» (صحیفه امام، ج ۱۳، ص ۳۲۳)

و امام خامنه‌ای فرمودند:

1- «هم در خود حادثه و هم در ادامه و استمرار حادثه، عاطفه يك نقش تعيين‌كننده‌اى ايجاد كرده است، كه باعث شد مرزى بين جريان عاشورايى و جريان شيعى با جريان‌هاى ديگر پيدا شود. حادثه‌ى عاشورا، خشك و صرفاً استدلالى نيست، بلكه در آن عاطفه با عشق و محبت و ترحم و گريه همراه است.

قدرت عاطفه، قدرت عظيمى است؛ لذا ما را امر مى‌كنند به گريستن، گرياندن و حادثه را تشريح كردن. زينب كبرى (سلام الله علیها) در كوفه و شام منطقى حرف مى‌زند، اما مرثيه مى‌خواند؛ امام سجاد بر روى منبر شام، با آن عزت و صلابت بر فرق حكومت اموى مى‌كوبد، اما مرثيه مى‌خواند. اين مرثيه‌خوانى تا امروز ادامه دارد و بايد تا ابد ادامه داشته باشد، تا عواطف متوجه بشود. در فضاى عاطفى و در فضاى عشق و محبت است كه مى‌توان خيلى از حقايق را فهميد، كه در خارج از اين فضاها نمى‌توان فهميد. (بيانات در ديدار روحانيان و مبلغان در آستانه‌ى ماه محرم 5/11/84)»

2- بيان ماجراى عاشورا، فقط بيان يك خاطره نيست. بلكه بيان حادثه‌اى است كه - همان‌طور كه در آغاز سخن عرض شد - داراى ابعاد بى‌شمار است. پس، يادآورى اين خاطره، در حقيقت مقوله‌اى است كه مى‌تواند به بركات فراوان و بي‌شمارى منتهى شود. لذا شما ملاحظه مى‌كنيد كه در زمان ائمّه (علیهم السلام)، قضيه‌ى گريستن و گرياندن براى امام حسين عليه‌السّلام، براى خود جايى دارد.

مبادا كسى خيال كند كه در زمينه‌ى فكر و منطق و استدلال، ديگر چه جايى براى گريه كردن (است) و اين بحثهاى قديمى است! نه! اين خيالِ باطل است.

عاطفه به جاى خود و منطق و استدلال هم به جاى خود، هر يك سهمى در بناى شخصيت انسان دارد. (بيانات در جمع روحانيون استان «كهگيلويه و بويراحمد» در آستانه‌ى ماه محرّم 17/3/73)

●- بنابراین، این که یک عده فقط منتظرند تا یکی روضه و نوحه‌ای بخوانند و حتی هنگام سخنرانی در پیش از مراسم، یا نمی‌آیند و یا در بیرون از مسجد و هیئت می‌ایستند و به امور دیگر مشغول می‌شوند تا سخنرانی تمام شود و سپس وارد شوند - و یا متقابلاً برخی می‌گویند: «روضه، مرثیه و نوحه فایده‌ای ندارد، بلکه باید فقط توجه خبری و تحلیلی به حادثه داشت»، مصداق افراط و تفریط می‌باشند.

و هم چنین، اگر کسی گمان کند حال که اشکی به خاطر تحریک احساسات (نه عواطف) از چشمش جاری شده، دیگر بخشوده شده و مستقیم به بهشت می‌رود و لازم نیست که بفهمد، منقلب و انقلابی شود، در خط ولایت حرکت کند، در رکاب امام قرار گیرد و برای احیای اسلام و مقابله با ظلم و ظالم، به حد توانش مجاهدت نماید، عوامی محض است.

الّلهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَعَجِّل فَرَجَهُم؛    

وَ الحَمدُ لله ربِّ العالَمین؛

والسّلام علیکم و رحمة الله و برکاته.

 

 

کلمات کلیدی:  اعتقادی   صوتی   عزاداری   «آداب عزاداری»