ایکس – شبهه / پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات: هم انسان خوب تعریف دارد و هم کار خوب.

کار خوب را حتی یک حیوان یا یک ربات نیز می‌تواند انجام دهد. امروزه ربات‌ها عمل جراحی نیز می‌کنند و سیستم‌های رایانه‌ای بر اساس برنامه اذان سر وقت، دعا و قرآن تلاوت می‌کنند، و ربات می‌توان برنامه نگهداری از نوزاد و یا حتی آموزش داد و هم چنین برای دفاع از مرزها و جنگ‌های رباتیک؛ حیوانات نیز همگی به خودشان و برخی از آنها به انسان نیز خدمت می‌کنند؛ اینها همه «کار خوب» است، ولی هیچ کدام با انجام این کارهای خوب، «انسان و آن هم انسان خوب» نمی‌شوند و هم چنان حیوان و یا ربات و یا سیستم باقی می‌مانند.

پس، اول باید بدانیم تعریف از انسان و سپس انسان خوب چیست؟ سپس بدانیم که تعریف از کار خوب چیست؟ بعد ببینیم که می‌شود انسانی کافر باشد، اما خوب هم باشد؟ و اگر می‌شود، خوب بودن او و کارهایش در چه قالب و حدی است؟ در حدّ یک انسان، یا یک حیوان، یا یک ربات؟

الف – بی‌تردید، بسیاری از کارهای خوب وجود دارد که همگان می‌توانند آنها را انجام دهند. به عنوان مثال: بسیاری دروغ نمی‌گویند، بسیاری به یتیمان کمک می‌کنند، بسیاری برای پیشرفت بشر دستآورد علمی دارند، بسیاری به پدر و مادر احترام می‌کنند و بسیاری نیز از جان و مال خود و دیگران دفاع می‌کنند، اما حتی خدا را قبول ندارند، چه رسد به این که اسلام و سپس نماز را قبول داشته باشند و همان‌طور که بیان گردید، بسیاری از حیوانات نیز همین کارها را به صورت جدی‌تر و غریزی انجام می‌دهند و به یک ربات نیز می‌توان برنامه داد که این کارها را انجام دهد. لذا اگر در بررسی خوب و بد یا ارزش کار، صرفاً عمل‌زدگی پیشه گردد، حیوانات یا ربات‌ها جلوترند.

ب –تعریف «انسان» و سپس انسان خوب، منطبق با هدف اوست. انسان صبغه‌ی معبود می‌گیرد، به سوی معشوق می‌رود و با او تعریف می‌شود.

از این رو، تمامی مکاتب بشری، انسان را نوعی «حیوان» تعریف کرده‌اند، چرا که جز «شهوت و غضب حیوانی» را هدف نمی‌دانند. حال یا «حیوانی که راست قامت» است، یا «حیوان دو پا» و یا در نهایت «حیوان ناطق». لذا در این تعاریف «انسان خوب» با «حیوان خوب» هیچ فرقی ندارد و بالتبع به اینجا کشیده می‌شود که اصلاً «خوب و بد» اعتباری است و معنا و مفهومی ندارد. همه حیوان هستند و چون هر کدام نیز نقشی در کارگاه حیات و زیست دارند، همه به یک شکل و اندازه خوب هستند! مگر کسی می‌تواند بگوید که گاو و گوسفند خوب هستند و گرگ و کفتار بد هستند؟ انسان نیز مانند اینها، حالا یا گوسفند است یا گرگ، یا طوطی است یا کرکس و لاشخور.

ج – اما خداوند متعال می‌فرماید تو را از خاک و سپس نطفه آفریدم؛ مراحل جمادی و نباتی و حیوانی را پشت سر بگذار و با تعلیم و تربیت «ربوبیتِ» من، به مرحله انسانی وارد شو و سیر تکاملی را در این وادی طی کن. اگر وارد شدی، انسانی و در غیر این صورت در هر مرحله‌ای از جمادی، نباتی و حیوانی که باشی، همان هستی. « كَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ»

د – پس، انسان وقتی انسان است که به جای شهوت، غضب، هوای نفس، و مصادیقی چون: ثروت، قدرت و ...، خود او را که هستی و کمال محض است هدف گرفته باشد. از این رو فرمود هر گاه و به هر مقداری که او را فراموش کنی، خودت را فراموش کرده‌ای [الیناسیون نیز همین است]:

« وَلَا تَكُونُوا كَالَّذِينَ نَسُوا اللَّهَ فَأَنسَاهُمْ أَنفُسَهُمْ أُوْلَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ » (الحشر، 19)

ترجمه: و مانند كسانى مباشيد كه خدا را فراموش كردند، پس خدا هم خودشان را از يادشان برد، آنها همان نافرمان‏ها (فاسقان) هستند.

نتیجه:

*- پس انسان با توجه به هدفش که همان معبود و معشوق اوست، تعریف می‌شود و انسان خوب کسی نیست که مانند یک ربات یا یک حیوان، کار خوب انجام دهد، بلکه کسی است که «ایمان و عمل صالح» را توأمان داشته باشد.

*- کار خوب برای فاعل (انجام دهنده) نیز با توجه به هدفش تعریف می‌شود و نه صرفاً شکل فیزیکی کار. به عنوان مثال: اگر کسی دست یتیم یا افتاده‌ای را برای رضای خدا گرفت، کار بسیار خوبی است که سبب رشد فاعل نیز می‌گردد، اما اگر کسی همین کار را برای ریا و مردم فریبی کرد، شاید یتیم فایده‌ای ببرد، اما فاعل نه تنها فایده نمی‌برد، بلکه موجب سقوطش نیز می‌گردد.

از این رو «فیزیک کار خوب» از بسیاری قابل صدور است، خواه مسلمان و اهل نماز باشند یا نباشند، اما روح و بالتبع «اثر کار خوب» در ساختار شخصیت فرد و جامعه و حتی گاه تعریف کار خوب، بسیار متفاوت است.

*- باید دقت کنیم که تعریف و میزان برای تشخیص «انسان خوب» و «کار خوب» چیست و کدام است؟ بدیهی است به جز آن که خود هستی محض، کمال محض و خوبی محض است، و در عالم هر چه هست تجلی و خلق اوست و همه به سوی باز می‌گردند، کسی نمی‌تواند تعریف و میزان انسان و کار خوب را تعریف و تدوین نماید.

 

 

 

کلمات کلیدی:  گوناگون   نماز