اعوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیطَانِ الرَّجِیمِ

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ وعَجِّلْ فَرَجَهُمْ

 

«وَالَّذِينَ يُؤْذُونَ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ بِغَيْرِ مَا اكْتَسَبُوا فَقَدِ احْتَمَلُوا بُهْتَانًا وَإِثْمًا مُبِينًا» (الأحزاب، 58)

- و آنها كه مردان و زنان با ايمان را به خاطر كاری كه انجام نداده‌اند آزار می‏دهند، متحمل بهتان و گناه آشكاری شده‌اند.

***

ما گناهانی را می‌شناسیم و به شدت مراقبیم که از آنها دوری کنیم، مانند: تنبلی در اقامۀ نماز - روزه‌خواری عمدی - شرابخواری - قمار - زنا - قتل نفس و ...؛ اما گناهان بسیاری را نمی‌شناسیم و یا اگر بشناسیم نیز توجه لازم به آنها را نداریم و چه بسا مکرر مرتکب آنها شویم و حتی آنقدر برایمان عادی و عادت شده باشد که برایش استغفار و توبه‌ای نیز ننماییم.

از جمله این گناهان بزرگ، «آزار دیگران» می‌باشد که در دنیا سبب بروز گرفتاری‌ها، محبوس شدن دعاها و نزول بلاها می‌گردد و در آخرت، حقیقتش را که آتش سوزانندۀ درون و بیرون می‌باشد نمایان می‌سازد.

خداوند سبحان فرمود:

«إِنَّ الَّذِينَ يُؤْذُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ وَأَعَدَّ لَهُمْ عَذَابًا مُهِينًا» (الأحزاب، 57)

- قطعاً آنان که خدا و پیامبرش را می‌آزارند، خدا در دنیا و آخرت لعنت‌شان می‌کند (از رحمتش دور می‌سازد)، و برای آنان عذابی خوارکننده آماده کرده است.

و پیامبر اکرم صلوات الله علیه و آله فرمودند:

«مَن آذى مُؤمِنا فَقَد آذاني، ومَن آذاني فَقَد آذَى اللّه َ عز و جل، ومَن آذَى اللّه َ فَهُوَ مَلعونٌ فِي التَّوراةِ وَالإنجيلِ وَالزَّبورِ وَالفُرقانِ» (مشكاة الأنوار، ص 149)

- هر كس مؤمنى را بيازارد، مرا آزرده است و هر كس مرا بيازارد‌، بى شك‌، خداوند عزّ و جلّ را آزرده است و هر كس خدا را بيازارد‌، در تورات و انجيل و زبور و قرآن‌، نفرين (ملعون شمرده) شده است‌.

آزار دیگران، خصلت افراد شرور و پست می‌باشد

آزار دیگران و به ویژه مسلمانان و مؤمنان، هیچ منفعتی برای آزار دهنده ندارد و در نهایت لذّتی نفسانی و گذرا از آن می‌برد، با خود می‌گوید: «دلم خنک شد!»، یعنی پیش از رساندن آزار، دلش در تنگی و حرارت بغض، کینه، حسادت و دشمنی قرار داشت و اکنون گمان می‌کند که آزار دیگری، مرحمی بر این دردها و مرض‌هایش شده است!

از این‌رو، امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام، فرمودند:

«عادَةُ الأشرارِ أذِيَّةُ الرِّفاقِ - عادت مردمان بد (شرور)، آزار دادن رفيقان است» (غرر الحكم : 6245)؛ و نیز فرمودند: «عَادَةُ اللِّئَامِ وَ الْأَغْمَارِ أَذِیةُ الْکِرَامِ وَ الْأَحْرَار - عادت فرومايگان و نا پختگان، آزردن بزرگواران و آزادگان است» (تصنیف غرر الحکم: 465)

مصادیق آزار و اذیت

«آزار و اذیت»، یعنی راجع به کسی، چیزی بگویی و یا کاری کنی که او بدان راضی و خشنود نباشد و ناراحت شود؛ لذا مصادیق بسیار متعدد خُرد و کلانی دارد.  

هر نوع موضع‌گیری، گفتار و کردار (کاری) که موجب رنجش خاطر و ضرر و زیان دیگران شود، از مصادیق آزار است، خواه زیان و آزار روحی روانی باشد، یا جسمی، مالی و عِرضی (آبرویی).

از تحمیل جنگ، تخریب خانه‌ها، آواره کردن، قتل عام، کشتن زنان و کودکان، تحریم و تحمیل کمبود، تهدید و ترسناندن گرفته، تا حتی یک جمله یا نگاه ترساننده یا ناراحت کننده، همه از مصادیق «آزار و اذیت» می‌باشد؛ بنابراین، هر گونه حق النّاسی، هر چند در رانندگی یا صف خرید باشد، آزار و اذیت محسوب می‌شود، لذا حساب و کتاب و عقاب دارد.

آزار و اذیت زبانی

اگر چه هر نوع ظلمی به دیگران، آزار و اذیت می‌باشد؛ اما بیشترین نوع آزار و اذیت دیگران، «آزار و اذیت زبانی» می‌باشد، خواه توطئه‌ها، فتنه‌ها، تهدیدها، دروغ‌پراکنی‌ها و افتراهای نظامات سلطه و دستگاه‌های زیر مجموعه باشد، خواه گفتگوی افراد عادی با یکدیگر و یا راجع به یکدیگر!

●- دروغ، از رایج‌ترین و بدترین مصادیق «آزار و اذیت زبانی» می‌باشد؛ چرا که به قصد باورندان گفته می‌شود و مخاطب با باور آن، از حقیقت و واقعیت منحرف می‌شود، چه بسا بدگمان شود، بترسد، تصمیمات نادرستی بگیرد و ... .

●- غیبت، به زبان ساده، یعنی چیزی از کسی به دیگری بگویی که او راضی نباشد؛ حتی اگر خوبی و تعریفش باشد. به عنوان مثال: اگر کسی نماز شب می‌خواند و راضی نیست دیگران بدانند و شما دانستید و به دیگران گفتید، «غیبت» محسوب می‌شود. اگر بدی او را بگویید و راست هم باشد، ضمن غیبت، آبرویش را ریخته‌اید و اگر راست نباشد، به غیر از غیبت، «تهمت» نیز می‌باشد.

●- تهمت، این است که در کلام، اتهامی به کسی وارد سازند، خواه درست باشد یا نادرست. طبق قوانین حقوقی، در تمامی کشورها، اگر کسی به دیگری در گفتار یا نوشتار، تهمتی بزند و او شکایت کند، تهمت زننده باید با ارائه اسناد و شواهد به اثبات برساند، وگرنه مجازات می‌شود. اما در دنیا و گفتارهای ساده بین افراد، کسی شکایت نمی‌کند؛ ولی خداوند سبحان همه را ثبت می‌کند و از آن می‌پرسد و به عقوبت می‌رساند.

دقت شود که افترا و تهمت، گاه عملی است، مثل این که کسی مال دیگری یا مسروقه را در خانۀ کسی بگذارد تا او را متهم سازد.

تمسخر

«تمسخر» یا «ریشخند» یا «استهزاء»،  از بدترین گناهان کبیره می‌باشد و هدف از آن، تحقیر و کوچک کردن شأن و منزلت دیگران می‌باشد.

ممکن است «تمسخر»، متوجه افراد باشد، یا حتی متوجه دین، فرهنگ، نژاد، ملیّت و آداب و رسوم دیگران باشد؛ ممکن است با گفتار انجام پذیرد، یا با رفتار - با نوشتار انجام پذیرد یا کاریکاتور - در قالب نقد باشد یا طنز! در هر حال اگر تمسخر و ریشخند باشد، از گناهان کبیره می‌باشد.

کلمات رکیک و فحاشی

متأسفانه برخی چنان به گفتن «کلمات رکیک» و حتی «فحاشی» عادت کرده‌اند که حتی در گفتگوی عادی با دوستان نیز هیچ ابا و رعایتی ندارند؛ کلماتی که گاه بدترین تهمت‌ها نیز می‌باشد؛ تا آنجا که گاه پدر، مادر، خواهر و نوامیس دیگران را به بدترین صفات و گناهان متهم می‌سازند و حتی گاه احوالپرسی با دوستان را با چند ناسزا (فحش) به او شروع می‌کنند.

پیامبر اکرم صلوات الله علیه و آله فرمودند:

«إنّ اللّه حَرَّمَ الجَنَّةَ على كُلِّ فَحّاشٍ بَذِيءٍ، قَليلِ الحَياءِ، لا يُبالِي ما قالَ و لا ما قيلَ لَهُ» (كافي، ج 2، ص 323)

-  خداوند بهشت را بر هر فحّاش بد زبان بى شرمى كه باكى ندارد چه گويد و چه شنود، حرام كرده است‌.»

اخلاق مؤمن

اخلاق (مواضع نظری و عملی) مؤمن، چنین است که به دقت مراقب آزار نرساندن به دیگران [حتی به یک مورچه] می‌باشد و از آنجا که بیشتر این آزارها و اذیت‌ها، کلامی و گفتاری، یا نوشتاری (به ویژه در فضای مجازی) می‌باشد، در هر چه می‌گوید یا می‌نویسد، دقت می‌کند که اولاً متین، منطقی، درست، به جا و مفید باشد و ثانیاً موجب آزار و اذیت دیگران و به ویژه مؤمنان که نزد حق تعالی محبوب و عزیزند نگردد.

حضرت امام صادق علیه السلام:

«فاز و اللّه ِ الأبرارُ، أ تدري مَن هُم؟ هُمُ الّذينَ لا يُؤذُونَ الذَّرَّ» ( تفسير القمّي : ۲/۱۴۶)

- به خدا سوگند كه نيكان رستگارند. آيا مى‌دانيد آنها چه كسانى هستند؟ كسانى كه آزارشان به مورچه‌اى نمى‌رسد.

الّلهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَعَجِّل فَرَجَهُم؛

وَ الحَمدُ لله ربِّ العالَمین؛

والسّلام علیکم و رحمة الله و برکاته.

 

 

کلمات کلیدی:  اخلاق