«ایکس – شبهه»: آیه‌ی مبارکه و ترجمه‌ی آن چنین است:

«قُلْ تَعَالَوْاْ أَتْلُ مَا حَرَّمَ رَبُّكُمْ عَلَيْكُمْ  أَلَّا تُشرِْكُواْ بِهِ شَيًْا  وَ بِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَنًا  وَ لَا تَقْتُلُواْ أَوْلَادَكُم مِّنْ إِمْلَاقٍ  نحَّْنُ نَرْزُقُكُمْ وَ إِيَّاهُمْ  وَ لَا تَقْرَبُواْ الْفَوَاحِشَ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَ مَا بَطَنَ  وَ لَا تَقْتُلُواْ النَّفْسَ الَّتىِ حَرَّمَ اللَّهُ إِلَّا بِالْحَقّ‏ِ  ذَالِكمُ‏ْ وَصَّئكُم بِهِ لَعَلَّكمُ‏ْ تَعْقِلُونَ * وَ لَا تَقْرَبُواْ مَالَ الْيَتِيمِ إِلَّا بِالَّتىِ هِىَ أَحْسَنُ حَتىَ‏ يَبْلُغَ أَشُدَّهُ  وَ أَوْفُواْ الْكَيْلَ وَ الْمِيزَانَ بِالْقِسْطِ  لَا نُكلَِّفُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا  وَ إِذَا قُلْتُمْ فَاعْدِلُواْ وَ لَوْ كَانَ ذَا قُرْبىَ‏  وَ بِعَهْدِ اللَّهِ أَوْفُواْ  ذَالِكُمْ وَصَّئكُم بِهِ لَعَلَّكمُ‏ْ تَذَكَّرُونَ * وَ أَنَّ هذَا صرَِاطِى مُسْتَقِيمًا فَاتَّبِعُوهُ  وَ لَا تَتَّبِعُواْ السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِكُمْ عَن سَبِيلِهِ  ذَالِكُمْ وَصَّئكُم بِهِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ» (المائده – 151 تا 153)

ترجمه: بگو: بياييد برايتان بخوانم آنچه پروردگارتان بر شما حرام كرد، كه [شما را فرمود] چيزى به او انباز مگيريد و به پدر و مادر نيكى [كنيد] و از [ترس‏] تهيدستى، فرزندانتان را مكشيد، ما شما را و ايشان را روزى مى‏دهيم، و نزديك مشويد به زشتيها آنچه از آن پيداست و آنچه پنهان است- و كسى را كه خدا حرام كرد، مكشيد مگر بحق- اين است آنچه [خدا] شما را بدان توصيه كرد، باشد كه شما بينديشيد * و به مال يتيم نزديك مشويد مگر به وجهى كه آن نيكوتر باشد تا به بلوغ خود برسد، و پيمانه و ترازو را به عدل تمام بدهيد. [ما] هيچكس را مكلف نمى‏كنيم مگر به اندازه توانايى او. و آن گاه كه سخن گوييد بداد گوييد. اگر چه [درباره‏] خويشاوند باشد و به پيمان خدا وفا كنيد، اين است آنچه [خدا] شما را بدان وصيت كرد، باشد كه پند گيريد * و [گفت: بدانيد] كه اين، راه راست من است. پس، از آن پيروى كنيد و از راههاى [ديگر] پيروى مكنيد كه شما را از راه او پراكنده مى‏كند. اين است آنچه شما را بدان سفارش كرد باشد كه شما پرهيزگار شويد.

الف - اساساً دین و صراط مستقیم چیزی به جز پذیرش «ولایت» حق تعالی نیست. در همین آیه فوق نیز اولین شرط قرار گرفتن در «صراط مستقیم» را دوری از شرک فرموده است و سپس نیز به برخی از کلیات احکام الهی اشاره شده است. به عنوان مثال: اگر بپرسند «سلامتی» چیست؟ نمی‌توانید بگویید: یعنی ورزش کنید، هوای آلوده تنفس نکنید، نمک و چربی و قند کم مصرف کنید و ...، چون اینها هیچ کدام سلامتی نیست، بلکه لازمه‌ی برخورداری از سلامتی است. واجبات و محرمات الهی نیز لازمه‌ی دینداری یا قرار گرفتن در صراط است. منتهی اصل همان پذیرش ولایت است. چنان چه فرمود:

«اللَّهُ وَلِيُّ الَّذينَ آمَنُوا يُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ وَ الَّذينَ كَفَرُوا أَوْلِياؤُهُمُ الطَّاغُوتُ يُخْرِجُونَهُمْ مِنَ النُّورِ إِلَى الظُّلُماتِ أُولئِكَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فيها خالِدُونَ» (البقره - 257)

ترجمه: خدا «ولی» [سرپرست، يارى ده – دوستدار] كسانى است كه ايمان آوردند، آنان را از تاريكى‏ها بيرون مى‏آورد و به سوى روشنايى مى‏برد، و آنان كه كافر شده‏اند «ولی» ايشان طاغوت است كه آنها را از روشنايى به تاريكى مى‏كشاند، آنها اهل آتشند [و] آنها در آن ماندگارند.

ب – در مورد «صراط مستقیم» آیات دیگری نیز وجود دارد. به عنوان خطاب به آنان که معترض بودند چرا خدا او را رسول انتخاب کرد، می‌فرماید: صراط مستقیم این است که شما بدانید این خداست که می‌داند رسالتش را به چه کسی دهد؟ و سپس می‌فرماید:

«وَ هَذَا صرَِاطُ رَبِّكَ مُسْتَقِيمًا  قَدْ فَصَّلْنَا الاَْيَاتِ لِقَوْمٍ يَذَّكَّرُونَ» (الأنعام - 126)

ترجمه: اين است راه راست پروردگار تو، و به راستى ما اين آيه‏ها را براى كسانى كه اندرز مى‏گيرند شرح داده‏ايم‏.

و یا در سوره حمد دعا می‌کنیم که خداوند ما را به «صراط مستقیم» هدایت نماید و سپس اذعان می‌داریم که صراط مستقیم، صراط «انعمت علیهم – کسانی که به آنها نعمت دادی» است و بدیهی است که منظور از نعمت، مال دنیا نیست که کفار بیشتر دارند، بلکه می فرماید: نعمت داده شدگان انبیاء، صدیق و شهداء هستند. یعنی صراط مستقیم، صراط آنهاست.

«وَ مَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَ الرَّسُولَ فَأُولئِكَ مَعَ الَّذينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ وَ الصِّدِّيقينَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحينَ وَ حَسُنَ أُولئِكَ رَفيقاً» (النساء - 69)

ترجمه: و هر كه خدا و پيامبر را فرمان برد پس ايشان با كسانى‏اند كه خدا به آنان نعمت داده: از پيامبران و راستگويان و شهيدان و صالحان، و نيكا رفيقان كه ايشانند.

یا در سوره الصافات می‌فرماید که نجات هارون و موسی (ع) و قومشان همان هدایت به صراط مستقیم است.

ج – حال کسی که می‌خواهد ولایت الهی را بپذیرد، در صراط مستقیم قرار گیرد و از آن خارج نشود، چه باید بکند؟ فرض بگیریم آیه‌ی فوق را تلاوت کرد و گفت: بسیار خوب، به خدا شرک نمی‌ورزم، به والدین نیکی می‌کنم ...! حال از او سؤال می‌کنیم که چگونه به خدا شرک نمی‌ورزی؟ بیان ساده این است که بگوید فقط او را «خالق، رازق، رب و ...» می‌شناسم. می‌گوییم: با این شناخت آیا اطاعتش هم لازم است یا خیر؟ آیا برای این اطاعت مجبور هستی به امر خودش، مطیع رسول و اولی‌الامر باشی یا خیر؟ آیا اگر در امری بین بینش و دانش شما با مسلمان دیگری اختلاف پیش آمد چه می‌کنی؟ آیا به رسول و اولی‌الامر مراجعه می‌کنی، یا از خودت تفسیر و تعبیر می‌کنی و به خدا نسبت می‌دهی؟ بدیهی است که پاسخ درست، ضرورت اطاعت است. حال می‌گوییم: پس چگونه با بسنده کردن به کتاب، کنار گذاشتن ولایت آنان و عدم ولایت‌پذیری ایشان می‌توانی، مطیع خدا و بالتبع رسول و اولی‌الامر باشی و در صراط هم باقی بمانی؟! این که خود خروج از صراط است.

«يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا أَطيعُوا اللَّهَ وَ أَطيعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ فَإِنْ تَنازَعْتُمْ في‏ شَيْ‏ءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَ الرَّسُولِ إِنْ كُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ ذلِكَ خَيْرٌ وَ أَحْسَنُ تَأْويلاً» (النساء - 59)

ترجمه: اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد از خدا فرمان بريد و از پيامبر و از خداوندان فرمان خويش اطاعت كنيد و اگر در چيزى اختلاف كرديد آن را به خدا و فرستاده [او] باز بريد، چنان كه به خدا و روز آخرت ايمان داشته باشيد. آن بهتر است و سرانجام [آن‏] نيكوتر است.

د – پس، نتیجه می‌گیریم که اولین شرط قرار گرفتن در صراط مستقیم، دوری از شرک است که از مصادیق آن اطاعت از خود یا دیگرانی به غیر از رسول و اولی‌الامر می‌باشد. لذا صراط مستقیم همان «ولایت» الله است که در پذیرش ولایت «رسول و اولی‌الامر» متجلی می‌گردد. و اگر کسی گمان کند که از شرک دوری جسته، به والدین احسان می‌کند، فرزندش را زنده به گور نمی‌کند ...، ولی ولایت آنها را نیز نمی‌پذیرد، خودش را فریب داده است و اطاعت از نفس را به جای اطاعت از خدا برگزیده است که این همان شرک و خروج از صراط مستقیم الهی است.

کلمات کلیدی:  اعتقادی