بِسْمِ ٱللَّٰهِ ٱلرَّحْمَٰنِ ٱلرَّحِیمِ

الّلهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَعَجِّل فَرَجَهُم

امیرالمؤمنین، امام علی علیه السلام:

نهج البلاغه - حکمت 131 / با استفاده از برگردان (ترجمۀ) حجت الاسلام انصاریان

اِنَّ الدُّنْيا دارُ صِدْق لِمَنْ صَدَقَها، وَ دارُ عافِيَة لِمَنْ فَهِمَ عَنْها،

همانا دنیا سرای‌ راستی‌ است برای‌ کسی‌ که با آن به راستی‌ برخورد کند، و خانه عافیت است برای‌ آن که آن را فهمید،

وَ دارُ غِنًى لِمَنْ تَزَوَّدَ مِنْها، وَ دارُ مَوْعِظَة لِمَنِ اتَّعَظَ بِها.

و محلّ توانگری‌ است برای‌ آن که از آن توشه گرفت، و جای‌ پنداست برای‌ کسی‌ که با آن پند گیرد.

مَسْجِدُ اَحِبّاءِ اللّهِ، وَ مُصَلّى مَلائِكَةِ اللّهِ، وَ مَهْبِطُ وَحْىِ اللّهِ،

مسجد عاشقان خدا، و جایگاه نماز فرشتگان، و محل فرود آمدن وحی إلهی‌،

وَ مَتْجَرُ اَوْلِياءِ اللّهِ، اِكْتَسَبُوا فيهَا الرَّحْمَةَ، وَ رَبِحُوا فيهَا الْجَنَّةَ.

و تجارتخانه اولیاء خداست، که در آن کسب رحمت کردند، و بهشت را سود بردند.

فَمَنْ ذا يَذُمُّها وَ قَدْ آذَنَتْ بِبَيْنِها، وَ نادَتْ بِفِراقِها، وَ نَعَتْ نَفْسَها وَ اَهْلَها،

پس چه کسی‌ دنیا را نکوهش می‌کند در صورتی‌ که دنیا جداییش را اعلام کرده و فراقش را فریاد زده و مرگ خود و اهلش را خبر داده،  

فَمَثَّلَتْ لَهُمْ بِبَلائِها الْبَلاءَ، وَ شَوَّقَتْهُمْ بِسُروُرِها اِلَى السُّرُورِ.

با بلای‌ خود، برای‌ مردم از بلای‌ آخرت نمونه ساخت، و آنان را به شادی‌ خود تشویق به شادی‌ آخرت کرد.

راحَتْ بِعافِيَة، وَ ابْتَكَرَتْ بِفَجيعَة، تَرْغيباً وَ تَرْهيباً،

شب را به سلامت گذراند، و بامداد با بلایی‌ سخت خود را نشان داد، تا تشویق کند و بترساند،

وَ تَخْويفاً وَ تَحْذيراً. فَذَمَّها رِجالٌ غَداةَ النَّدامَةِ، وَ حَمِدَها آخَرُونَ يَوْمَ الْقِيامَةِ.

و بیم دهد و برحذر دارد. مردمی‌ آن را در صبحگاه پشیمانی‌ نکوهش کنند، و دیگران روز قیامت آن را بستایند.

ذَكَّرَتْهُمُ الدُّنْيا فَتَذَكَّرُوا، وَ حَدَّثَتْهُمْ فَصَدَّقُوا، وَ وَعَظَتْهُمْ فَاتَّعَظُـوا.

همانان که دنیا تذکرّشان داد متذکر شدند، و با آنان سخن گفت او را تصدیق کردند، و پندشان داد پندش را پذیرفتند.

شرح مختصر:

ابتدا دقت نماییم که «دنیا» فقط سیارۀ زمین نیست، بلکه تمامی عالَم خلقت را شامل می‌گردد و سپس توجه داشته باشیم که حتی زندگی دنیوی ما در زمین، جدا و مستقل از عالَم خلقت نمی‌باشد.

در نکوهش «دنیا»، مطالب بسیاری را خوانده‌ایم و مصیبت‌ها، غم‌ها، فنا و از دست دادن‌هایش را تجربه کرده و مرگ و میرش را و به چشم می‌بینیم و به سویش می‌رویم؛ اما، باید دقت نماییم که این نکوهش‌ها، دربارۀ وابستگی انسان به زندگی دنیوی و مواهبش و مشغول شدن به آن و فراموشی آخرت می‌باشد، نه خود «دنیا»؛ چنان که فرمود:

«إِنَّمَا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا لَعِبٌ وَلَهْوٌ وَإِنْ تُؤْمِنُوا وَتَتَّقُوا يُؤْتِكُمْ أُجُورَكُمْ وَلَا يَسْأَلْكُمْ أَمْوَالَكُمْ» (محمد صلوات الله علیه و آله، 36)

- زندگی دنيا تنها بازی و سرگرمی است و اگر ايمان آوريد و تقوی پيشه كنيد پاداش‌های شما را به نحو كامل می‏دهد و (در برابر آن) چيزی از اموال شما نمی‏طلبيد.‌»  

و یا فرمود:

«وَمَا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا إِلَّا لَعِبٌ وَلَهْوٌ وَلَلدَّارُ الْآخِرَةُ خَيْرٌ لِلَّذِينَ يَتَّقُونَ أَفَلَا تَعْقِلُونَ» (الأنعام، 32)

- و زندگى دنيا جز بازى و سرگرمى نيست و قطعاً سراى بازپسين براى كسانى كه پرهيزگارى مى‌كنند بهتر است آيا نمى‏‌انديشيد.

پس، تمامی این نکوهش‌ها، دربارۀ چگونگی زندگی انسان در دنیا «الْحَيَاةُ الدُّنْيَا» و وابستگی و تعلق به مواهب مادی دنیایِ زودگذر و فانی می‌باشد که با فراموشی خدا، خود و حیات اخروی همراه است، نه دربارۀ خود دنیا.

●- مگر می‌شود که خداوند علیم، حکیم و سبحان، چیز بدی خلق کند؟! از خیر محض که «بد» صادر نمی‌شود! آیا عالَم هستی را با این عظمت خلق نموده و به انسان فرموده که همه را برای تو خلق کردم و مسخر (رام) تو ساختم، باشد که تفکر، تعقل و تدبر نمایی، ایمان بیاوری، تقوا پیشه کنی ... و سپس فرموده: «دنیا خیلی بد است؟!»

امیرالمؤمنین علیه السلام می‌فرمایند: «دنیا، مسجد عاشقان خدا، و جایگاه نماز فرشتگان، و محل فرود آمدن وحی إلهی‌ و تجارتخانه اولیاء خداست»؛ آیا چنین سرایی، بد است، با بسیار ممتاز و ارزشمند است، برای کسی که بفهمد؟!

*- پس، آنان که «دنیا» را شناخته و با واقع‌بینی آن را فهم می‌کنند، از این خلقت عظیم، نعمات و برکاتش بهره‌مند می‌گردند و مابقی از نطفه پدید آمده، مدتی زندگی حیوانی را سپرس می‌کنند، سپس مُردار و متعفن می‌شوند و البته بد عاقبتی را برای خود برمی گزینند و می‌سازند!

*- انسان، در همین دنیا رشد می‌کند، به بلوغ فکری، عقلی و جسمی می‌رسد - توحید، معاد، نبوت، وحی، ولایت و حقایق عالَمِ هستی را می‌شناسد - در همین دنیا در صراط مستقیم حرکت می‌کند - خودسازی می‌کند - مراتب و درجات وجودی‌اش را ارتقا می‌بخشد - آن چه خداوند منّان به او داده را با خودش معامله می‌کند و حیات اخروی در بهشت جاوید را برای خودش مقدر می‌نماید و می‌سازد. آیا این بد سرایی است؟! یا دنیا دانشگاه کسب معرفت و اردوگاه آدم‌سازی، تحت تعلیم و ربوبیّت الهی می‌باشد؟

پس، اگر دنیا را خوب بشناسیم، حقایقش را فهم نماییم، آن را گذرگاه و پُلی به سوی بهشت خدا بدانیم و زندگی دنیوی را به غفلت، بازی و سرگرمی نگذرانیم، نهایت بهره را از «دنیا» خواهیم برد و به عالی‌ترین مراتب وجود و مقصد مطلوب (بهشت) می‌رسیم. دنیا مزرعۀ آخرت است.

 

 

کلمات کلیدی:  نهج البلاغه