ایکس – شبهه / پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات: حضرت امیرالمؤمنین، امام علی علیه‌السلام، یاران خود را با وصفی بسیار زیبا، گویا و ژرف، به اصل مهم عبادت، که عبارتند از «نماز، زکات و ادای امانت»، توصیه نموده و متذکر شدند. پس بر یاران ایشان، بیش از دیگران لازم و واجب است که این توصیه‌ها و تذکرات را با دقت بخوانند و بحول و قوه‌ی الهی عمل نمایند.

نهج البلاغه، خطبه 192

تَعاهَدُوا اَمْرَ الصَّلاةِ، وَ حافِظُوا عَلَيْها، وَاسْتَكْثِرُوا مِنْها،

پايبند امر نماز شويد، و بر آن محافظت نماييد، و آن را زياد بخوانيد،

وَ تَقَرَّبُوا بِها، فَاِنَّها كانَتْ عَلَى الْمُؤْمِنينَ كِتاباً مَوْقُوتاً.

و به نماز به خداوند تقرّب جوييد، زيرا بر مؤمنين امرى واجب (یقینی و نوشته شده) در اوقاتى معين است.

اَلا تَسْمَعُونَ   اِلى جَوابِ اَهْلِ النّارِ حينَ سُئِلُوا: «ما سَلَكَكُمْ فى سَقَرَ؟ قَالُوا لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلّينَ»؟!

آيا پاسخ اهل عذاب را نشنيديد زمانى كه از آنان پرسيده مى‌شود: «چه چيز شما را به جهنّم آورد؟ مى‌گويند : از نمازگزاران نبوديم»؟!

وَ اِنَّها لَتَحُتُّ الذُّنُوبَ حَتَّ الْوَرَقِ، وَ تُطْلِقُها اِطْلاقَ الرِّبَقِ.

نماز همچون ريختن برگ درخت گناهان را مى‌ريزد، و همچون بندى كه باز گردد بند گناهان را مى‌گشايد.

وَ شَبَّهَها رَسُولُ اللّهِ صَلَّى اللّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ بِالْحَمَّةِ تَكُونُ عَلى بابِ الرَّجُلِ فَهُوَ يَغْتَسِلُ مِنْها فِى الْيَوْمِ وَاللَّيْلَةِ خَمْسَ مَرّات، فَما عَسى اَنْ يَبْقى عَلَيْهِ مِنَ الدَّرَنِ؟

رسول خدا صلّى اللّه عليه وآله نماز را به چشمه آب گرمى كه بر خانه انسان باشد و شبانه روزى پنج نوبت خود را در آن بشويد تشبيه كرده است، كه آيا چرك و آلودگى در بدن چنين كسى باقى خواهد ماند؟

وَ قَدْ عَرَفَ حَقَّها رِجالٌ مِنَ الْمُؤْمِنينَ الَّذينَ لاتَشْغَلُهُمْ عَنْها زينَةُ مَتاع وَ لا قُرَّةُ عَيْن، مِنْ وَلَد وَلا مال،

از مردم مؤمن حق نماز را آنانى شناختند كه زيبايى متاع دنيا، و مايه چشم روشنى از فرزندان و اموال آنان را به خود مشغول نكرده،

يَقُولُ اللّهُ سُبْحانَهُ: «رِجالٌ لا تُلْهيهِمْ تِجارَةٌ وَ لا بَيْعٌ عَنْ ذِكْرِاللّهِ وَ اِقامِ الصَّلاةِ وَ ايتاءِ الزَّكاةِ».‌ (النور، 37)

خداوند سبحان مى‌فرمايد: «مردانى كه آنان را تجارت و داد و ستد از ذكر خدا و به پا كردن نماز و اداى زكات بازنمى دارد».

وَ كانَ رَسُولُ اللّهِ صَلَّى اللّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ نَصِباً بِالصَّلاةِ بَعْدَ التَّبْشيرِ لَهُ بِالْجَنَّةِ، لِقَوْلِ اللّهِ سُبْحانَهُ: «وَأْمُرْ اَهْلَكَ بِالصَّلاةِ وَاصْطَبِرْ عَلَيْـها». (طه، 132)

رسول خدا صلّى اللّه عليه وآله با اينكه مژده بهشت را از خداوند دريافته بود خود را براى نماز به زحمت مى‌انداخت، به خاطر اينكه خداوند به او فرموده بود: «اهل خود را به نماز امر كن، و نسبت به آن شكيبا باش».

فَكانَ يَأْمُـرُ اَهْلَـهُ، وَ يَصْبِـرُ عَلَيْـها نَفْسَـهُ .‌

پس، آن حضرت اهلش را به نماز امر مى فرمود، و خود نيز در به پا كردن آن شكيبايى به خرج مى‌داد.

*- ثُمَّ اِنَّ الزَّكاةَ جُعِلَتْ مَعَ الصَّلاةِ قُرْباناً الأهلِ الإسلام،

آن گاه زکات با نماز، براى اهل اسلام وسيله قرب به خداوند قرار داده شد؛

فَمَنْ اَعْطاها طَيِّبَ النَّفْسِ بِها فَاِنَّها تُجْعَلُ لَهُ كَفّارَةً، وَ مِنَ النّارِ حِجازاً وَ وِقايَةً.

كسى كه زكات را از روى رغبت ادا كند براى او كفّاره از گناه، و مانع و سپر عذاب خواهدبود.

فَلايُتْبِعَنَّها اَحَدٌ نَفْسَهُ، وَ لايُكْثِرَنَّ عَلَيْها لَهَفَهُ،

انسانى كه زكات مى‌پردازد نبايد خاطر به آن مشغول سازد، و به اين علت (یا به خاطر مقدار آن) اندوهى به دل راه دهد،

فَاِنَّ مَنْ اَعْطاها غَيْرَ طَيِّبِ النَّفْسِ بِها يَرْجُو بِها ما هُوَ اَفْضَلُ مِنْها فَهُوَ جاهِلٌ بِالسُّنَّةِ، مَغْبُونُ الاَجْرِ، ضالُّ الْعَمَلِ، طَويلُ النَّدَمِ.‌

زيرا كسى كه آن را از روى بى‌ميلى بپردازد و به اجرى كه از خود زكات برتر است اميد داشته باشد، به سنّت پيامبرجاهل است، و در بردن پاداشْ مغبون، و در عملْ گمراه، وحسرتش در پيشگاه حق طولانى خواهدبود.

*- ثُمَّ اَداءُ الامانَةِ، فَقَدْ خابَ مَنْ لَيْسَ مِنْ اَهْلِها.

سپس اداء امانت است، آن كه امين نيست زيانكار است.

اِنَّها عُرِضَتْ عَلَى السَّمواتِ الْمَبْنِيَّةِ، وَ الارَضينَ الْمَدْحُوَّةِ، وَ الْجِبالِ ذاتِ الطُّولِ الْمَنْصُوبَةِ،

امانت بر آسمان‌هاى برافراشته، و زمين‌هاى گسترده، و كوه‌هاى بلند و استوار عرضه شد،

فَلا اَطْوَلَ وَ لا اَعْرَضَ وَ لا اَعْلى وَ لا اَعْظَمَ مِنْها،

در حالى كه (دیگر چیزی) درازتر و پهن تر و بلندتر و بزرگ‌تر از آنها نبود،

وَ لَوِ امْتَنَعَ شَىْءٌ بِطُول اَوْ عَرْض اَوْ قُوَّة اَوْ عِزٍّ لاَمْتَنَعْنَ،

و اگر چيزى به خاطر طول و عرض و يا قدرت و عزت از قبول امانت امتناع می‌ورزيد، [هرآينه آسمان و زمين و كوه بود]؛

وَلكِنْ اَشْفَقْنَ مِنَ الْعُقُوبَةِ، وَ عَقَلْنَ ما جَهِلَ مَنْ هُوَ اَضْعَفُ مِنْهُنَّ وَهُوَ الإنْسانُ «اِنَّهُ كانَ ظَلُوماً جَهُولاً». (الأحزاب، 72)

امّا از عقوبت ترسيدند، و آنچه را كه موجود ضعيف‌ترى چون انسان به آن نادان بود درك كردند «انسان ستمكار و نادان است»

اِنَّ اللّهَ سُبْحانَهُ وَ تَعالى لايَخْفى عَلَيْهِ مَا الْعِبادُ مُقْتَرِفُونَ فى لَيْلِهِمْ وَ نَهارِهِمْ، لَطُفَ بِهِ خُبْراً، وَ اَحاطَ بِهِ عِلْماً، اَعْضاؤُكُمْ شُهُودُهُ، وَ جَوارِحُكُمْ جُنُودُهُ، وَ ضَمائِرُكُمْ عُيُونُهُ، وَ خَلَواتُكُمْ عِيـانُـهُ .‌

آنچه بندگان در شب و روز خود انجام مى دهند بر خداوند پاك (منزه) مخفى نيست، به كار پنهان عباد آگاه و به علمش بر آن محيط است، اعضاى شما شاهدان خدا بر شما، و اندامتان لشگر حق، و درونتان جاسوسان الهى هستند، و خلوت‌هاى شما براى او آشكار است.

 

 

کلمات کلیدی:  نهج البلاغه   ذکر