ایکس – شبهه / پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات: اگر فقط سؤال می‌شد که "چرا در قرآن کریم آیات عذاب بیشتر است؟" سؤالی قابل تأمل و بحث و بررسی بود، اما وقتی بیان می‌شود که در مورد بهشت تنها به " تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ " بسنده شده، معلوم می‌شود که سؤال همین‌طوری طرح شده و نه بر اساس مطالعه‌ی قرآن کریم. چه کسی گفته که در مورد بهشت به همین آیه یا حتی چند آیه مشابه دیگر بسنده شده است؟! دست کم اگر فقط سه سوره یس، الواقعه و الرحمن را تلاوت کنند یا سوره الانسان را مطالعه کنند، به بطلان ادعای‌شان پی می‌برند، چه رسد به این که سر تا سر قرآن را تلاوت کنند.

الف – مفاهیم قرآنی را نباید با شمارش آیات و فراوانی آنها مورد مطالعه و فهم قرار داد؛ قرآن را نباید چرتکه‌ای تلاوت نمود؛ هر چند که بر همین اساس نیز ادعای مطروحه در سؤال صحیح نمی‌باشد. البته بعید است شمارش دقیقی صورت گرفته باشد، اما به لحاظ تعداد واژگان نیز بیش از 560 مرتبه فقط از "رحمت و بخشش" سخن رفته است، در حالی که حدود 400 مورد در خصوص عذاب می‌باشد. اگر چه بیان شد که تعداد شرط نیست.

ب – ابتدای هر سوره‌ای (به غیر از توبه)، آیه مبارکه "بسم الله الرحمن الرحیم" را تلاوت می‌نمایید که بیانگر سبقت و احاطه‌ی رحمت الهی بر تمامی مباحث مطروحه در آن سوره است. و حتی بسیاری از عذاب‌ها نیز "رحمت" است. اگر کسی را تنبیه کنند تا متنبه و پاک شود، تحت عمل جراحی قرار دهند تا بهبود یابد و سالم زندگی کند و ...، عین رحمت است.

ج – در قرآن کریم تصریح شده که خداوند رحمان، رحمت را بر خودش فرض کرده است، لذا اهل معصیت را که بر اساس جهل و نادانی گناه کرده‌اند، فوری معذب نمی‌نماید و اگر برگردند، مورد لطف و مرحمت خودش قرار می‌دهد. آیا در خصوص غضب و عذاب نیز چنین تصریحی شده است؟

«وَإِذَا جَاءكَ الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِآيَاتِنَا فَقُلْ سَلاَمٌ عَلَيْكُمْ كَتَبَ رَبُّكُمْ عَلَى نَفْسِهِ الرَّحْمَةَ أَنَّهُ مَن عَمِلَ مِنكُمْ سُوءًا بِجَهَالَةٍ ثُمَّ تَابَ مِن بَعْدِهِ وَأَصْلَحَ فَأَنَّهُ غَفُورٌ رَّحِيمٌ» (الأنعام، 54)

ترجمه: و چون كسانى كه به آيات ما ايمان مى‏آورند نزد تو آيند، بگو: سلام بر شما، پروردگارتان رحمت را بر خود مقرر داشته، كه هر كس از شما به نادانى عمل بدى كند آن گاه بعد از آن توبه كند و به اصلاح (كار خود) پردازد بى‏ترديد خداوند بسيار آمرزنده و مهربان است.

با تمامی آیاتی که انسان را به نتایج و پیامدهای سوء اعتقادات غلط و کارهای خطایش مطلع می‌نماید، تا انسان آگاهانه حرکت کند، در یک آیه، آن هم خطاب به بندگانی که در گناه زیاده‌روی کرده‌اند، می‌فرماید که اگر شرک نورزید و از رحمت خدا ناامید نشوید و توبه کنید، همه گناهان شما را یکجا (جمیعاً) می‌بخشم، این یعنی سبقت و احاطه رحمت، بر تمامی عذاب‌ها و عقوبت‌ها:

«قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِن رَّحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ» (الزّمر، 53)

ترجمه: بگو: اى بندگان من كه در جنايت به خويش (به واسطه گناه) از حد گذشتيد، از رحمت خدا نوميد مگرديد، بى‏ترديد خداوند همه گناهان را (هر چند شرك باشد، به وسيله توبه) مى‏آمرزد، زيرا اوست آمرزنده و مهربان.

چند نکته:

1-      انسان در این عالم، از روح ملکوتی و بدن حیوانی برخوردار است. بالتبع نفس حیوانی دارد، نیازها، خواهش‌ها و خوهای حیوانی نیز دارد؛ مضافاً بر این که شیاطین وسوسه‌گر درونی و بیرونی نیز دائم علیه‌او مکر و حیله می‌کنند؛ لذا در مهلکه قرار گرفته است و اگر خارج نشود، هلاکت قطعی است. اما همین تمایلات و وسوسه‌ها، برای او حجاب از درک حقیقت آن چه می‌کند نیز می‌شود. پس اگر کاملاً به عواقب کارهایش و نتایجی که در پی گریبانش را خواهد گرفت، آگاه و مطلع نگردد، احتمال مراقبتش و تلاش برای انسان شدن و نجات خودش بسیار ضعیف خواهد بود. آیا برای سلامت بدن، فقط ویتامین‌ها و پروتویین‌ها معرفی می‌شوند، یا انواع و اقسام خطرات، حوادث، بیمارها، میکروب‌ها و ... نیز معرفی می‌شود تا انسان پرهیز کند و مبتلا نگردد؟ آیات عذاب برای اطلاع و آگاهی از عواقب است تا انسان مرتکب معصیت نشود، نه این که دنبال معصیت رود و بعد اعتراض کند که چرا عقوبتش سنگین است؟! 

2-     بسیاری سعی دارند با فاکتور گرفتن از آیات رحمت و نعمات الهی، که هم در دنیا و هم در آخرت، جسم و روح را متنعم می‌کند، فقط به عذاب‌ها اشاره کنند، تا بگویند: خدایی که اسلام به آن دعوت کرده است، خشن، غضبناک، عذاب کننده و ...، می‌باشد.

بدیهی است که این نوع شناخت غلط از خدا، به ویژه برای بندگانی که دائم مرتکب خطایای کوچک و بزرگ می‌شوند، سبب ناخوشنودی، ناامیدی و دوری می‌گردد و البته به کفر و انکار نیز می‌انجامد.

این در حالی است که خداوند حکیم و هدایت کننده، نه تنها انسان را از عاقبت خوب و بد خودش مطلع کرده است، بلکه مکرر او را متوجه محبت، مغفرت، عفو، کرم، جود، لطف و مغفرت الهی نموده است و تصریح نموده که حتی بسیاری از گناهان را بدون توبه نیز می‌بخشد، اما شرک و یأس از رحمت را هرگز نمی‌بخشد.

3-     دقت کنیم که اساس خلقت بر "محبت" است و شاکله انسان نیز بر "حبّ و بغض" است؛ و در قانون عشق نیز محبت، مودّت، گذشت، مغفرت، لطف و رحمت، نادیده گرفتن و پذیرا بودن سبقت و چیرگی دارد.

مرتبط:

*- خداوندی که رئوف و رحیم و مهربان‌تر از مادر است، چگونه به آتش عذاب می‌کند؟ و چرا برای گناه در عمر کوتاه عذاب ابدی می‌کند؟

*- در آیه 162سوره بقره خداوند اشاره به عدم بخشش و تخفیف در عذاب فرموده است. سؤال پیش می‌آید که آیا این امر مغایرت با رحمن و رحیم بودن خداوند ندارد و ما انسان‌ها نیز وقتی کسی اظهار ندامت می‌کند نباید گذشت داشته و به او فرصتی بدهیم؟

*- از کدام آیات قران مشخص می‌شود که عذاب‌ها و لذات عالم آخرت جنبه جسمانی هم دارد؟ با کدام آیات قران می‌توان این مطلب را که عذاب‌های یاد شده در قرآن، عذاب و لذت برای روح است که قرآن برای تقریب ذهن به صورت عذاب و لذت‌های جسمانی بیان نموده؟

 

 

کلمات کلیدی:  قرآن   معاد