پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس - شبهه):

به نظر خودتان اگر با سندی محکم معلوم شود که امیرالمؤمنین علیه السلام، مطلبی فرموده‌اند، و روانشاسان [که فقط نظریه می‌دهند] مطلب مغایری گفتند، کدام صحیح است؟!

"علم روانشناسی"، با هر نظریه‌ای که یک روانشناس می‌دهد و هیچ دلیل عقلی و علمی نیز برای اثباتش ندارد، بسیار متفاوت است.

این که برخی از روانشناسان می‌گویند: «تو از کسی بهتر نیستی و از کسی هم بدتر نیستی»، بیشتر با اهداف سیاسی بیان شده است؛ چرا که نظام سلطه، از هر راهی وارد می‌شود از هر ابزاری (به ویژه نظریه‌پردازی) استفاده می‌کند تا جنایات خود را توجیه کند و به قربانیان و معترضان القا کند که «هیچ دلیلی برای به حق و برتر بودن شما و یا بدتر بودن ما وجود ندارد».

«بهتر و بدتر نبودن از هیچ کس»، یعنی سکون، مساوات بی‌منطق، از بین بردن خط‌کِشی‌ها و از میان برداشتن الگوهای برتر، و بالتبع کشاندن اذهان عمومی به پوچی، و البته ظلم گسترده!

مگر می‌شود گفت: «عاقل از دیوانه بهتر نیست - عالم از جاهل بهتر نیست - عادل از ظالم بهتر نیست - یا جانی بدتر از قربانیِ بی‌گناه نیست؟!

خداوند متعال به این حقیقت، در آیاتی روشن و نیز در قالب پرسش‌هایی تصریح می‌کند که پاسخش برای هر عقل سلیمی معلوم می‌باشد:

●- «أَمَّنْ هُوَ قَانِتٌ آنَاءَ اللَّيْلِ سَاجِدًا وَقَائِمًا يَحْذَرُ الْآخِرَةَ وَيَرْجُو رَحْمَةَ رَبِّهِ قُلْ هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَالَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ إِنَّمَا يَتَذَكَّرُ أُولُو الْأَلْبَابِ» (الزّمر، 9)

- [آيا چنين انسان كفران كننده اى بهتر است] يا كسى كه در ساعات شب به سجده و قيام و عبادتى خالصانه مشغول است، از آخرت مى‌ترسد و به رحمت پروردگارش اميد دارد؟ بگو: آيا كسانى كه معرفت و دانش دارند و كسانى كه بى‌بهره از معرفت و دانش‌اند، يكسانند؟ فقط خردمندان متذكّر مى‌شوند.

«... قُلْ هَلْ يَسْتَوِي الْأَعْمَى وَالْبَصِيرُ أَمْ هَلْ تَسْتَوِي الظُّلُمَاتُ وَالنُّورُ ...» (الرّعد، 16)

- ... بگو: آيا كور و بينا يكسانند؟ يا تاريكى‌ها و نور برابرند؟ ... .

●- نظام سلطه، به موازات معرفی، تبلیغ و حتی تحمیل الگوهای خود در هر موضوع و امری، به منظور ممانعت از مطرح شدن و پیروی مردم از الگوهای برتر، القا می‌کند که «کسی از دیگری بهتر یا بدتر نیست»! یعنی: مبادا پیامبران، امامان، متقیان، پاکان، خیرخواهان، قیام کنندگان برای عدال و قسط و ... را بهتر از کفار، مشرکان، منافقان، جنایتکاران، ظالمان و فاسقان ببینید!

اگر چه همیشه مدعی هستند که ما بهتر و برتر از تمامی مردمان جهان هستیم، اما به وقتش می‌گویند: «شما بهتر از آنان نیستید» و برای توجیه و تلطیف اضافه می‌کنند: «بدتر هم نیستید!»

بهتری و بدتری نزد چه کسی؟!

مهم است که اولاً بدانیم: «آیا بهتری یا بدتری، تعریف و ملاک سنجشی هم دارند یا نه؟!» و سپس بدانیم که «داور کیست و این بهتری یا بدتری، نزد چه کسی باشد اهمیّت دارد؟!»

برای انسان عاقل و مؤمن، تعریف و حدود بهتری یا بدتری را خداوند سبحان که خالق و ربّ است، تعیین می‌نماید و بهتری و بدتری نزد اوست که اهمیت دارد و خطوط را جدا می‌سازد، چنان که فرمود: «إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ - بزرگوارترین شما نزد خداوند، با تقواترین شماست» (الحجرات، 13).

اما، بی‌تردید بهتری و بدتری، یا بالاتری و پست‌تری، نزد کافری که شناخت و ایمانی به توحید و معاد ندارد، مساوی می‌شود و در این زندگی حیوانی، آن انسانی بهتر، برتر و بالاتر است که حیوانی قوی‌تر، وحشی‌تر و درّنده‌تر باشد!

خداوند متعال، حتی در میان بندگان مؤمنش، مجاهدان را نسبت به نشستگان، "بهتر و برتر" معرفی و توصیف نموده است و تصریح نموده که این دو گروه با هم مساوی نیستند:

«لَا يَسْتَوِي الْقَاعِدُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ غَيْرُ أُولِي الضَّرَرِ وَالْمُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ فَضَّلَ اللَّهُ الْمُجَاهِدِينَ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ عَلَى الْقَاعِدِينَ دَرَجَةً وَكُلًّا وَعَدَ اللَّهُ الْحُسْنَى وَفَضَّلَ اللَّهُ الْمُجَاهِدِينَ عَلَى الْقَاعِدِينَ أَجْرًا عَظِيمًا» (النساءف 95)

- ‌مؤمنان خانه‌نشینی که بدون هیچ آسیبی [اعم از بیماري یا عذری موجّه در جهاد شرکت نکرده‌اند] با مؤمنانى که در راه خدا با اموال و جان‌هایشان جهاد مى‌کنند، یکسان نیستند. [زیرا] خدا جهادکنندگان با اموال و جان‌هایشان را بر خانه‌نشینان، رتبه‌اى والا برترى بخشیده است. [اگرچه] خدا هر یک [از مؤمنان] را به پاداشى نیکو وعده داده است، [ولى به هرحال] خدا جهادکنندگان را بر خانه‌نشینان با پاداش بزرگى برترى بخشیده است.

خود را بهتر و برتر ندیدن

در فهم این دسته از احادیث و روایات، باید به چند نکتۀ مهم توجه نمود:

الف - ملاک چیست؟ قطعاً حُسن و قبح، یکسان نیستند - قطعاً بدی و خوبی یکسان نیستند - قطعاً خیر و شرّ یکسان نیستند و ...؛ پس باید تعریف و ملاک بدی و خوبی و تفاوتشان را دانست؛ نه این که هر دو را مساوی قلمداد نمود!

ب - مقایسه و سنجش افراد، با مقایسه و سنجش ارزش‌ها متفاوت است. ابتدا باید ارزش‌ها و ضد ارزش‌ها را شناخت، سپس قضاوت نمود که برخوردار از ارزش‌ها، به مراتب بهتر و بالاتر از فاقد ارزش‌ها و برخوردار از ضد ارزش‌ها می‌باشد. آیا کسی می‌تواند این حقیقت روشن را نفی و تکذیب کند؟!

اسلام، ارزش است - ایمان و تقوا ارزش است - عمل صالح ارزش است - اخلاق نیکو ارزش است - حفظ و رعایت حدود ارزش است - غیرت و عفّت ارزش است - حیا و ادب ارزش است و ... ؛ لذا خداوند متعال خود به مسلمانان می‌فرماید: «اگر مؤمن باشید، شما برترید».

«وَلَا تَهِنُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ» (آل عمران، 139)

- و سست نشويد! و غمگين نگرديد! و شما برتريد اگر ايمان داشته باشيد!

ج - آدمی در مسیر رشد و کمال، بدون معلم، مربی و الگوی خوبی که بهتر و برتر باشد، نه تنها راه به جایی نمی‌برد، بلکه گمراه می‌گردد؛ لذا خداوند متعال خود "بهترین الگو" را معرفی کرده است؛ و البته تصریح و تأکید دارد که این الگو، متناسب با هدف می‌باشد و برای اهل ایمان و معتقد به آخرت الگوست:

«لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ كَانَ يَرْجُو اللَّهَ وَالْيَوْمَ الْآخِرَ وَذَكَرَ اللَّهَ كَثِيرًا»  (الأحزاب، 21)

- قطعاً براى شما در [اقتدا به] رسول خدا سرمشقى نيكوست: براى آن كس كه به خدا و روز بازپسين اميد دارد و خدا را فراوان ياد مى‌كند.

د - بنابرین، هدف از این دسته احادیث، پوچ شمردن ملاک‌ها و ارزش‌ها و از میان برداشتن الگوهای برتر نمی‌باشد؛ و گرنه دین، دنیا، آخرت، هدایت، رشد و یا گمراهی و ضلالت، همه مساوی و پوچ می‌گردند1

ھ - این که القا می‌کنند: «اگر فرد فاسد و ظالمی را دیدی، بگو: «از کجا معلوم، شاید از من بهتر باشد»، دروغی منحرف کننده، برای مساوی قرار دادن همه چیز و حتی برتر و بهتر گمان نمودن فرد، جامعه یا یک نظام فاسد است.

و - سنخیت و تناسب در هر سنجشی مهم است. هیچ گاه دو متر پارچه را با دو کیلو سیب، با هم نمی‌سنجند. این دیگر از بدیهیات اصول عقلی می‌باشد.

بنابراین، مقصود از این دسته احادیث، مساوی دانستن مؤمن با کافر و یا صالح با فاسد نیست، بلکه در مقایسه با هم سنخان، هم گروه‌ها، همدینان و ...، خودت را برتر نبین.

هدف و مقصود اصلی این است که آدمی باید عُجب و تکبر را از خود دور کند؛ نه این که حق و باطل و گرویدگان به هر کدام را مساوی بداند!

در این احادیث می‌فرمایند: «حق را برتر ببین، نه خودت را»، منیّت را کنار بگذار، فخر فروشی نکن، دیگران را به چشم حقارت نبین و تحقیر نکن.

●●●- اگر دیدی تو ایمان داری و دیگری کفر می‌ورزد - تو تقوا را پیشه کردی و دیگری بی‌بند و بار است - تو اهل نماز هستی و دیگری در عین مسلمانی اهل نماز نیست - تو مترصد کسب حلال هستی، اما دیگری حلال و حرام را به هم مخلوط کرده است - اگر دیدی تو اخلاق و تربیت داری، اما دیگری بداخلاق، بد دهن و فحاش است و ...؛ هیچ جایی برای عُجب، تکبر و منیّت نیست، بلکه بگو: «الحمد الله که مرا هدایت نمودی، مرا رشد دادی و این فضایل را به من اعطا نمودی، پس برایم حفظ کن و بیشتر بده»؛ نه این که بگویی: ایمان و کفر - نماز و بی‌نمازی - تقوا و بی‌تقوایی - حلال و حرام و ... مساوی هستند و هیچ کسی بهتر یا بدتر از دیگری نیست!

*- عُجب، تکبر و منیّت نداشتن، با شعور و فهم نداشتن، و قدر نعمات و فضایل را ندانستن و بالتبع "ناشکری" بسیار متفاوت است.

مشارکت و هم‌افزایی - پرسش و نشانی پیوند پاسخ، جهت ارسال و انتشار توسط شما؛ متشکریم.

پرسش:

در حدیث می‌فرمایند: «همه را از خودت بهتر بدان و خودت را از همه کمتر به حساب بیاور»؛ در حالی که امروزه روانشناسی می‌گویند: «تو از کسی بهتر نیستی و از کسی هم بدتر نیستی»؛ کدام صحیح است؟

پاسخ (نشانی پیوند):

https://www.x-shobhe.com/quran/12030.html

 

 

کلمات کلیدی:  قرآن